“სურჲანეფე რენან დობარგერი ოკობღალა დიდო მჯვეში ოშწანურაფეშენ დონი”
(გოწოთქვალა: ანდღანერი მუსაჶირი/ სუმარი ჩქიმი რენ იბრაჰიმ სევენი. მა მუში ჯოხო ბერობაშენ დონი მიგნაფუნ. თსიფ-იში გოწონჯღონერეფეშენ ართერი რტუ; ეშო ქომშუნს. თი-მუში რენ თურქიჲეში ბეჯითი პოლიტიკური ჭკონეფეში ართ-ართი. თურქიჲეში პოლიტიკური თარიხიში კუჩხონი ანსიკლოფედეფეში ართ-ართი რენ ემუ. მარა ჩქინ თურქიჲეში მჯვეში დო აღანი პოლიტიკური ამბარეფეშენ ვა ბღარღალით, ვა მოლაფშინით. ემუს ქუღუნ სურჲანური დიცხირი. ემუშენითი აჲა ნოღარღალეში თემა რენ სურჲანეფეში; ენთეფეში ნენა, თარიხი, ჯერა, მახორობა. აჲა რენ ჩქინი ნოღარღალეში ტექსტი. ალი იჰსან აქსამაზი; 4 XII 2018)
+
ალი იჰსან აქსამაზი: იბრაჰიმ ბეგი; ჩქინ სურჲანი ჯოხოთენ სურჲანეფე მიჩქინან დო ვიჩინოფთ თურქიჲეს. ჩქვალეფექთი აჲა ჯოხოთენ გიჩინოფანი? მაართანო აჲა გკითხათ!
იბრაჰიმ სევენი: ისაშენ წოხლენი ორაფეს, ჩქვადოჩქვა სამური ოკობღალაფე დო დევლეთეფე ქორტეს ხოლოს ჲულვას; ასურულეფე, ბაბილონურეფე, არამეულუფე, ჶენიკელურეფე, იბრანურეფე. ქრისტიანობა შკულენი ორაფეს, ამ ოკოღალაფექ ოკუინჭეს ოშქარული ნენა დო ოშქარული ჯერათენ. სურიჲური გნაფათენ, ენთეფეს “სურჲანი” ჯოხო გეიდვინუ. სურიჲეში ჯოხო ასსურჲაშენ მულუნ; ეშო ითქვენ. მარა აჲა რენ ოკითხონიში დულჲაფეშენ. მჯვეში ჲუნანურეფეში ოსიმადუთენ, “ას” რენ პრეჶიქსი დო აჲა ჯოხო იყვერენ “სჲრია”. მორო, “სურიჲე” ითქვინაში, აწინერი სურიჲეში არაბული ჯუმჰურიჲეთიში ტერიტორია ვარდო, ნოღა ტარსუსიშენ ნოღა ჰაქქარიშა, ექშენ ნოღა გაზზეშა; აწინერი ლუბნანი, ჶილისთინი, სურიჲეში არაბული ჯუმჰურიჲეთი დო ურდუნიში დიხაფე რტეს აჲა მჯვეში “სურიჲეში” დოლოხე. ედო აჲა დიხაფე რტეს რომაში იმპარატორიში ეჲალეთი, “სურიჲე” ჯოხოთენ.
ამ ოკოღალაფექ ინებეს დო იმანჯელეს არამური ნენა დო არამური ალბონი. ქრისტიანობაში ოშწანურათენ, ენთეფეს “სურჲანი” ჯოხო გეიდვინუ დო არამური ქრისტიანობაშენ წოხლენი ჯოხო, ოკობღალას ჯოხო აყუ. მარა კილისე ოკოიწკაში, ჲულვა კილისეში კოჩეფეს მაჟურაფექ “ნასთური” ჯოხო გეოდვეს. ედოხოლო; (16.) ვიტო მაანშანი ოშწანურას, ნამთინი კოჩეფექ ოკუირთეს ჲულვაში კილისეშენ დო რომაში ფაპაში კილისეშა გური ქომეჩეს დო ენთეფეს “ქელდანი” ჯოხო გეიდვინუ. ამუთენთი; ნასთური, ქელდანი, ასური დო მაჟურაფე რენან სურჲანი; ეშო მათქვენან.
ალი იჰსან აქსამაზი: სურჲანეფეში ნანანენაშენ ბღარღალათ, მოლაფშინათ! სურჲანური ნენა, ნამუ ნენაფეში ოჯაღიშენ რენ? მაართანო მუნდეს დო ნამუ ალბონითენ იჭარინუ სურჲანური ნენა? თი-მუშური ალბონი უღუნი? მუკო ბონჯა უღუნ სურჲანური ნენას? ნამუ კელეშენ ნამუ კელეშა იჭარენ? მარძგვანი კელეშენ კვაზალი კელეშაი ვარნა კვაზალი კელეშენ მარძგვანი კელაშაი? მუკო ხონარონი დო უხონარე ბონჯა უღუნ სურჲანური ნენას? ანდღანერი ნდღას, ნამუ ალბონეფეთენ იჭარენ? სურჲანური ნენათენ ჭარელი ინჯილი/ ბიბლია ქორენ; ეშო მიჩქინ. აჲა მუნდეს იჭარინუ მაართანო? დიდო მჯვეში ორაფეს, ნამუ ჯოღრაჶჲაფეს იღარღალინეტუ დო აწი ნამუ ჯოღრაჶჲას იღარღალინენ სურჲანური ნენა? სურჲანური ნჭაროლობაში მჯვეში ორაფაშენთი მოლამიშინით, იყვენი?! კართა ნენას ქუღუნ, ეშო მიჩქინ, სურჲანური ნენას მუკო დო ნამუ დიალექტეფე უღუნ? ანდღანერი ნდღას, ნამუ ნენაფეს ნამუ ეცხერი ზიტაფე უღუნან სურჲანური ნენაშენ? ეშო გიწვათ; თურქულის ნამუ ეცხერი ზიტაფე უღუნ სურჲანური ნენაშენ? არ-ჟურ ამკათა ზიტა გამამისვარით არშვაჯის, მუ იყვენ!
იბრაჰიმ სევენი: სურჲანური ნენა რენ სამური ნენაფეში ოჯაღიშენ; ეშო იშინენ. მორო; აჲა ზიტა, “სამური ნენაფეში ოჯაღი” რენ ნოხვენე (19.) ვიტო მაჩხორანი ოშწანურაში. ედო სამინი რენ ჰაზრეთი ნუჰუში სუმ სქირიშენ ართერიში ჯოხო.
სურჲანური ნენას ქუღუნ მუშური ალბონი. ლაზქიჲეში ოლანდეს, აჲა ალბონი რენ ჲეჩქინდინერი ჶენიკელური ალბონიშენ. ედო აჲა ალბონი რენ ჩქვა სოჲუთური/ აბსტრაქტული კარჶიშჭარაშენ. ილქინერი ალბონი რენ; ეშო იჩქინენ. ჲუნანური ალბონი, ლათინური ალბონი, ეშო გიწვათ; ჰინთური ალბონითი, აჲა ალბონიშენ ჲეჩქინდინერი რენ. მორო, (20.) მაეჩანი ოშწანურას ხმარელი აწინერი თურქული ალბონითი რენ ჲეჩქინდინერი ეჲა ალბონიშენ.
სამური ალბონეფეს მთელო ხონარონი ბონჯა ვა უღუნ; (22) ეჩი დო ჟურ ბონჯა დო (5) ხუთ ხონარონი ნიშანი ქუღუნ. მარძგვანი კელეშენ კვაზალი კელეშა იჭარენ. ანდღანერი ნდღასთი, სურჲანური ნენა იჭარენ სურჲანური ალბონითენ. სურჲანური ნენას ქუღუნ ოჭარუში ადეთი ისაშენ წოხლენი (4.-5.) მაოთხანი- მახუთანი ოშწანურეფეშენ დონი. მორო, ოთქვალუში ვორე; აჲა რენ დიდო გინძე ორა. ედო ანდღაშა ნამთინი ოჭარუში ჶორმითენ ოქთირობათი აყუ აჲა ალბონის. სურჲანური ნანა, ჩქვა ისა გიწვათ, ქრისტიანობაშენ წოხლენი არამური ნენა, ოჭარუ დო დიპლომასიში ნენა რტუ მეზოპოტამჲას, მუჭო სურიჲეს ეშო დო პერსული იმპარატორობას. სურჲანური ნენაქ ორათენ იჭიტანენ მარა, მჯვეში სურჲანური სქიდალდიხაფეს, მეზოპოტამჲა, სურიჲე, ირანის იღარღალინენ, მორო. სურჲანეფეს სქიდუნან ერმენისთან, გურჯისთანი, რუსჲა, ომჟორე დო ოლანდე ამერიკასთი; ექონაშის იღარღალინენ.
სურჲანური ნენა რენ ჭარელი, ემუშენითი დიდო ხამფა მჭარალობა ქომიღუნან ჩქინ. ნოწირენი მექჩათ; დიდი ჶილოზოჶი ბარდაჲსანიში (2.) მაჟურანი ოშწანურას, ნუსაჲბინური მორ აჶრამიში (4.) მაოთხანი ოშწანურას ჭარელი (40.000) ჟურე ნეჩი ვიტოში მისრალონი ნოხვენე. ვათ ბრითისჯჰ მუსეუმის (60 000) სუმე ნეჩი ვიტოში ჯილდონი სურჲანური ქეთაბი ქორენ. ედოხოლო სურჲანური მჭარალობა მთელი გამაგისვარათ ნა, აჲა ფერფუ/ კოლარი ვა რენ, აჲა მიჩქიტან! მარა, ინჯილი დო თევრატიში იფთინერი ჭარა, “ფეშითთა” რენ სურჲანური. სურჲანური ნენას -არამური ნენას ქუღუნ უკორეცხუ დიჲალექტი. ჰაზრეთი ისაში ნენა რენ ჯელილური დიჲალექტიშენ; ირან- ურმიჲეს სურჲანეფე სქიდუნან დო ენთეფეში დიჲალექტი. ჩქიმი ნანანენა რენ მიდჲათური სურჲანური ნენა. ირაკის, ეშო გიწვათ; მიდჲათიში კართა ოფუტეს ქუღუნ ჩქვადოჩქვა შივე დო დიალექტეფე.
თურქული ნენას ქუღუნ უკორეცხუ სურჲანური ნენაშენ ეცხერი ზიტაფე; არაბული ნენაში გზათენ მოხთიმერი რენ. აქონი ისლამური ზიტაფე რენან დიდოფეთენ არამური- სურჲანური ჯინჯიშენ. არაბული ნენა იყუ ჭარაშნენა სურჲანური ნენაშენ (1000) ვიტოში წანა შკულე. ისლომობაში (5) ხუთ შართი; არაბული “სავმ”, “სალათ”, “ზექâთ” სთერი ზიტაფე, “შადეთ” დო “ჰაჯ” მულუნ არამურ- სურჲანური ჯინჯიშენ. “სავმ”, “სავმო”, “სალათ”, “სლუთჰო” “ზექâთ” ეშო; “შეჰადეთ” “სუჰდუთჰო”, “ჰაჯ”, “ჰაგო” ხოლო ზიტა “ყურანი”, სურჲანური “ქროჲო ოკითხუში ქეთაბი” გნაფათენ რენ დო ეშო ეცხერი ზიტაფე ქორენან. ედოხოლო ზიტა “ნები” მულუნ სურჲანური ნენაშენ. ამუშენ მეტა, მილადური თუთაფეში ჯოხოფეთი რენან სურჲანური. ქემალისტური პოლიტიკაფეთენ, თურქული თუთაფეში აღანი ჯოხოფე ვარნა ჲულვალური ნენაფეშენ ეცხერი რენ ვარნათი ღულა რენ. ემინდროშაქის მთელ თუთაფეში ჯოხოფე რტუ სურჲანური. ხოლოთი “შუბათ”, “ნისან”, “ჰაზირან”, “თემმუზ”, “ეჲლულ” სთერი ჯოხოფე სურჲანური ნენაშენ ეცხერი რენ. გეულვური ნენაფეშენ ეცხერი ზიტაფე “მართ”, “მაჲის”, “აღუსთოს” ქუღუნ თურქული ნენას. “კანუნ” დო “თეშრინ” ვარდო, “ექიმ, ქასıმ, არალıქ, ოჯაქ” სთერი ღულა ზიტაფე ქუღუნ ანდღანერი თურქული ნენას. “ექიმი” შენი მუთუ ვა მათქვენ მარა, “ქასიმი” რენ ონჭელონი ღულა ზიტაფეში ართ-ართი. “არალიქ” “ოჯაქ”თი რენ პრიმიტიური სურჲანური თუთაფეში ჯოხოფე; აშო მათქვენ თქვანდა. აჲა ჯოხოფეთი მულუნან მეზოპოტამჲაში თრანგეფეში ჯოხოფეშენ. ირის მიჩქინან, ირიშენ დიდი მეზოპოტამჲური თრანგის ჯოხონტუ “თემმუზ”.
ალი იჰსან აქსამაზი: სურჲანური ნენათენ გამიჩქვინერი გაზეთაფე რენი? სურჲანი ნენათენ რადჲო-ტელევიზჲონეფე რენი; გინონ თურქიჲეს, გინონ ქიანაში ჩქვადოჩქვა დობადონაფეს?
იბრაჰიმ სევენი: გაზეთეფე დო რადიოფე აჩქვა დიდო გონტალერი ვა დოსქიდუ, ინტერნეტის. ჩქვადოჩქვა რადიოში ისტასჲონეფე ქორენ: “ასსჲრია თვ”, “სურჲოჲო სათ”, “იშთარ თვ”, “სუროჲო თვ” დო მაჟურაფე.
ალი იჰსან აქსამაზი: აწითი სურჲანეფეში თარიხიშა/ ისტორიაშა ქომოფთათ; მოლაფშინათ დიდო მჯვეში დღალეფეშენ. სურჲანეფეში ისტორია, ქრისტეშ წოხლენი ნამუ ოშწანურას გეიჭკუ. მუფერი პოლიტიქური მენჯელი უღუტეს, ნამუ ომაფეში დოლოხე სქიდეს?
იბრაჰიმ სევენი: წოხლეთი მოლაგიშინით; ქრისტიანობაშენ წოხლენი ასური, ბაბილი, ჶენიკე არამიში დევლეთლეთეფე ქორტუ. ნანმაფა სემირამისი, სურჲანური ნენათენ შამირამი, სენჰარიფ, ნაბუხადნასირი, ჰამმურაბი, ანნიბალი დო მაჟურეფე. ქრისტიანობა შკულენი, ურჶას აბგარიში ომაფე; აჲა ომაფექ იფთინერო ინებუ ქრისტიანობა; ეშო იშინენ. ასური, ბაბილი, ჶენიკე, კარტაჯა, არამიში თარიხი კაიხეშა იჩქინენ, ემუშენითი დეტაჲი ვა მექჩაფთ, აჲა დოგიბაღუნან, ეშო ვისიმადეფ.
ალი იჰსან აქსამაზი: აწითი სურჲანეფეში დინიშენ/ ჯერაშენ მოლაფშინათ, მოლამიშინით, მუ იყვენ! მა მიჩქინ ქრისტანი რტეს დო ეშო რენან, ქრისტე შკულენი ოშწანურაფეს. ქრისტეშენ წოხლენი ოშწანურეფეს მუ ჯერა უღუტეს? მეჩქინერი კილისე უღუტესი ვარნა ნამუ კილისეფეშა მეკირელი რტეს?
იბრაჰიმ სევენი: წოხლენი ორაფეს, სურჲანეფექ იჯერთეს ჩქვადოჩქვა თრანგეფეს. ბაბილის “თამმუზ”; ასურის “იშთარ”; ასური დო ჶენიკეს “ბაალ”. ქრისტიანობათენ, სურჲანეფექ გედგეს სურჲანური ორტოდოქსული კილისე დო ჲულვა კილისე. მაფაქ ბიზანსიში იმპარატორის ნუმხვაჯაში, მუში მახორობაქ თი-მუში ურუმური ორტოდოქსი შინაფტუ. ანთაქჲა, სურიჲე დო ლუბნანის აწითი სქიდუნან; ენთეფექ აჩქვა არაბული ნენა ღარღალაფან, ნაშქვეს სურჲანური ნენა. მარა ენთეფეში არაბულის ქუღუნ სურჲანური გრამერიში თესირი. ედოხოლო, ლუბნანი დო სურიჲეს ქორენ დიდო მენჯელონი მორანიში კილისე, კატოლიკური, მარა თი-მუში, სურჲანური მორანიში კილისე ჲადო ოგნაფაფს.
ალი იჰსან აქსამაზი: ანდღნერი ნდღას, სურჲანეფე, ნამუ ჯოღრაჶჲაფეს სქიდუნან? ნამუ დობადონაფეს მუკო ნუჶუსითენ/ მახორობათენ სქიდუნან? მითის მთელო მუთუ ვა ათქვენ მარა, მუკო მახორობა უღუნან მთელ ქიანას?
იბრაჰიმ სევენი: ეშო ფთქვათ ნა, აშო ფთქვათ ნა; სურჲანეფეში მახორობა რენ (15) ვიტო ხუთ მილჲონი კონარი. მარა, წორი მუკონობაშენ მუთუ ვა მათქვენან. მჯვეში დობადონა მუთეფეშის; სურიჲე, მეზოპოტამჲა დო ირანის სქიდუნან. მორო, ავრუპა, ამერიკასთი სქიდუნან. დღაშენ დღაშა იჭიტანენან თურქიჲეს. დიდოფეთენ თურაბდინის ფსქიდურთ მარა, ექონაშისთი ღურაშმედგინობას ვორეთ.
ბრეზილჲას უჯგინე დუდმახვანჯონაში ნამზეთი/ კანდიდატი ჶერნანდო ჰადდადის კუღუნ სურჲანური დიცხირი. პარაგუაჲიში დუდმახვანჯეთი ეშო, ემუქ ქომეჩერეტუ პლაკეტი ერდოღანის.
ალი იჰსან აქსამაზი: მა ბერე ვორტიში, ნოღა ისტანბოლიში რაიონი სამათჲას ფსქიდუტით. ექოლენთი ქომიჩქინ, სურჲანეფე რენან ზანათქჲარი დო მახეშნოხვენე მილლეთი. ედო ეშო მიჩქინ, სურჲანეფეშენთი დიდი კოჩეფე გამახთუ. კულტურული სფეროს ნამუ დიდი სურჲანი კოჩეფეში ჯოხოფე მეგაჩენან ჩქინდა, გინონ თურქიჲეშენ, გინონ ქიანაში ჩქვადოჩქვა დობადონაფეშენ?!
იბრაჰიმ სევენი: სურჲანეფე რენან დობარგერი ოკობღალა დიდო მჯვეში ოშწანურაფეშენ დონი. ამუთენთი ზენაათქჲარი, სანათქჲარი რენან დო თიჯარეთი დო ედებიჲათი რენ დიდო გონტალერი ენთეფეში დოლოხე. მა ჲეფჩქინდი ნოღა მიდჲათის დო ექ მიმარობა, მაკუჲუმობა, თერძობა, მოდვალობა სთერი დულჲაფე მთელი ხვალა სურჲანეფექ ხეს ოქაჩაფტეს.
დიდი ჯოხოფეშენ; ასურულეფე, ბაბილონურეფე, არამეულუფე, ჶენიკელურეფეში ჯოხოფე მოლაგიშინით. ქრისტე შკულენი სამასოთალი ლუქჲანოსი სქიდერენ; ინტერნეტიშენ გაძირენან მუში სქიდალა. ემუს ქუღუნ ჭარელი (70) სუმე ნეჩი დო ვით ქეთაბი; სამასოთა ვარნა სურჲანური ოთქვალუთენ სჰამსჰოთა. ადიჲამანის სამსათ ჯოხოთენ იშინეტუ მარა, გედგინერი აღანი ხურგიში წკარეფეს დოლოსქიდუ დო გონდუნუ. ჶილოზოჶი ბარდაჲსან, მორ აჶრემ, მორ ჲაქუფ, მორ გაბრიელ. უკულე მალათჲური ბარ იბრი, არაბეფეშ კელენ აბულჶარაჯ ჯოხოთენ იჩქინენ, მათარიხე; (40) ჟურე ნეჩი კონარი ჭარელი ნოხვენე ქუღუნ. ხოლო მათარიხე პატრიკი მორ მიჯჰაელ, რაბო. კაპადოკჲური აზიზე ნინოქ გურჯეფე (გონეფ ლაზეფეთი) ქრისტიანობას უჭანდუ, ემუსთი სურჲანური დიცხირი ქუღუტუ. ნინო რენ დიდო გონტალერი ჯოხო გურჯისთანის.
ალი იჰსან აქსამაზი: მა მიჩქინ, სურჲანეფე სურიჲესთი სქიდუნან. მა გკითხათ, მინონ, არ კითხალა გკითხათ სურიჲეშენ. სურიჲეს ემპერჲალისტეფეში ნოხვენე კაოსიშენ წოხლენი დო აჲა კაოსი შკულენი სურჲანეფეში ხალიშენ გკითხა. წოხლე მუ ხალის ტეს დო აწი მუ ხალის რენან? ნწოფულაფე უღუტესი? გაზეთაფე რადიო-ტელევიზჲონეფე უღუტესი? სურიჲეში პარლამენტოს მებუსეფე/ დეპუტატეფე უყონუნტესი?
იბრაჰიმ სევენი: სურიჲე რენ ჩქინი ვათანი/ დობადონა. ჯოხო ჩქინი რენ მუში ჯოხო დო ჩქინი ჯოხო რენ მუში ჯოხო; ემუს ჯოხო გევოდვით, ემუქ ჯოხო მუში ქომომჩეს. სურჲანეფე, დიდოფეთენ დუდმოშლეთინერი რტეს სურიჲეს. ნწოფულაფე დო გაზეთაფე ქუღუტეს. (1915) ვიტონ ჩხორო ოში დო ვიტო ხუთ წანაში ჟენოსითი შკულენი ორაფეს, სურიჲეშა მეხთიმერი-დობარგერი სურჲანეფექ გონწკეს გეჭკაფურონი ნწოფულა ნოღა ყამიშლის,(1928) ვიტონ ჩხორო ოში დო ეჩი დო ოვრო წანას. ხვალა მებუსი ვარ, ირორას სურჲანური ნაზირითი/ ბაკანითი ქორტუ სურიჲეს. ტერორისტეფექ მაჟურა გენერალეფე კალა სურიჲეში არმიჲაში დუდმახვანჯე დავუთ რაჯაათი ოღურინეს, ემუ ურუმური ორტოდოქსული კილისეშა მეკირელი რტუ, მარა სურჲანური დიცხირი ქუღუტუ. სურიჲეში პარლამენტოში აწინერი დუდმახვანჯეთი, ჯინჯითენ, ნოღა მარდინიში არ ოფუტეშენ დობარგერი ოჯაღიში ბერე რენ.
ალი იჰსან აქსამაზი: მა ოკითხუში ჩქვა მუთუ ვა მიღუნ; აკონარი ამბარი დომიბაღუნან. თქვან ოთქვალუში ჩქვა მუთუ გიღუნან ნა, ეთი მიწვით, მუ იყვენ! მა დიდო შუქური გიწუმერთ. ალლაჰიქ კოჩინობა შენი ფელაფერი ნოხვენეფეს დოქჩვან დო მენჯელი მექჩან!
იბრაჰიმ სევენი: აკონარი დოგიბაღუნან. მჭიფაშა ბღარღალით. შუქური გიწუმერთ.
