(გოწოთქვალა: ანდღანერი სუმარი ჩქიმი რენ გოგიტა ჩიტაია. 2005 წანა რტუ, ემორაფეს “ტვ- იმედი”-ში ბანდიშენ ლაზური ნაჭანდინაფტუ “რადიო კოლხა”-ში რედაქტორი დო სპიკერი მიშა ნუმანიშიში დავეთითენ, ჯუმადი ჩქიმი მუნირ ჲილმაზ ავჯი კალა გურჯისთანიშა ვიდერეტით. მა ემორას ვიჩინი გოგიტა ჩიტაია. მა ეჲა მიშა ნუმანიში, გიორგი ანდრიაძე დო იაშა თანდილავაში ხეთენ ვიჩინი. გოგიტა ჩიტაია რტუ ჩქინი მიხმანდარი ნოღა ხობის. გოგიტა ჩიტაიაქ მემიშველეს ნოღა ხობის: ოხორიშა, სოჶრაშა სუმარი ქემზდეს, ქემჭოფეს, ოჭკომალე ქომჩეს, ბაღი მუშიში ყურძენითენ ხვენერი ღვინი- ვოტკა მოშვაფეს. ამკათა მსქვა დო ხეგონწკიმერი კოჩი რენ. გოგიტა ჩიტაია რენ არქეოლოგი დო ისტორიკოსი, ეშო მიჩქინ. გამოჩქვინერი არ წინგითი ქუღუნ: “ხობის სიძველენი”/ “ხობიში გენომსქიდეფე”. გოგიტა ჩიტაია კალა ინტერვიუ დოპი. ბიჲოგრაჶი მუშიშენ, წინგი მუშიშენ, ექონი არქეოლოჟიურ- ისტორიული ხანდაფეშენ, ექონი ისტორიაშენ ბღარღალით. ალი იჰსან აქსამაზი)
+
ალი იჰსან აქსამაზი: გოგიტა ბეგი, წოხლე ბიჲოგრაჶი თქვანიშენ მოლამიშინით, მუ იყვენ! სონური რეთ? სო დო მუნდეს ჲეჩქინდით? ნამუ ნწოფულაფეს იგურით? მუ პროჶეცია გიღუნან? სო იხანდეფთ? ჩილერი რეთი? ბერეფე გიყოუნანი?
გოგიტა ჩიტაია: დოვიბადი ხობიში რაიონიში ოფუტე ნოჯიხის, 1960 წანაში 13 ყინვას. 1977 წანას ნოჯიხიში მექთები დოვოჩოდინი. 1979-1984 წანაფეს აფხაზეთიში დევლეთური უნივერსიტეს თარიხი დო ჰუკუკიში ჶაკულტეს თარიხიში მესლეღის ვიკითხი. ოხორჯა ჩქიმი რენ ქეთევან გაბიოსნია, ბიოლოჟისტი, აწი ხობიში N1 მექთებიში მუდური რენ. ჟურ კულანი მიყონუნ - ბარბარე დო მარიამი.
ალი იჰსან აქსამაზი: გამოჩქვინერი არ წინგი ქოგიღუნან, ეშო ქომიჩქინ: “ხობის სიძველენი”/ “ხობიში გენომსქიდეფე”. მუ ამბაეფე მომჩაფთ აჲა წინგი თქვანითენ? გამოჩქვინერი მაჟურა წინგეფე გიღუნანი?
გოგიტა ჩიტაია: მაქალეფე ჩქიმი ჩქვა დო ჩქვა სვარულეფე დო კაზეთაფეს გამულუნ, ქორთული კალა, მარგალური სვარული „სქანი“-სთი. ხოლო ალმანური დო ინგლიზური სვარულეფეს: ZEITSCRIFT FUR PAPYROLOGIE UND
EPIGRAPHIK’’, 214 (2020); Chitaia G,-Papuashvili R,-Vinogradov A., A New
Complexs of Greek Inscriptions from Machkhomeri Fortess in Lazika. 169-178.
გამოჩქვინერი მიღუნ სვარაფე:
1. ხობის ყოვლადწმინდა ღვთისმშობლის მიძინების მონასტერი, 2000 წ.
2. „ფოთს ღვთისმშობელი იცავს“,
2002 წელი.
3. ფოთისა და ხობის ეპარქია, ისტორიული ძეგლები, თბილისი 2007.
4. რუკა: ხობის მუნიციპალიტეტის ისტორიული ძეგლები, 2009.
5. „წარსულის ფურცლები“ (პერიოდული გამოცემების მასალები ხობის მუნიციპალიტეტის წარსულზე), 2015 წელი.
6. გოგიტა ჩიტაია. Gogita Chitaia, „ხობის სიძველენი. Khobi Antiquites“ (ხობის მუნიციპალიტეტის კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლები. Sites
of Cultural Heritage of Khobi Municipality.), 2017 წელი.
7. რევაზ პაპუაშვილი, გოგიტა ჩიტაია, იოსებ პაპუაშვილი, Revaz
papuashvili, Gogita Chitaia, Ioseb papuashvili, „ყულევი. KULEVI (არქეოლოგია, ისტორია.
Archtology, History.)“, თბილისი-ხობი 2017.
8. გოგიტა ჩიტაია. Gogita Chitaia, Гогита Читаиа, „ხობის მუნიციპალიტეტი, Municipaliti of Khobi, Хобский Муниципалитет, 2019.
9. ხობის მუნიციპალიტეტის კულტურული მემკვიდრეობისა და ტურისტული ობიექტების რუკა, Map of cultural heritage and tourist
attpactions of Khobi Municipaliti, Карта Културного Наследия и Туристических
Обьектов Хобского Мунисипалитета, 2019.
„ხობის სიძველენი. Khobi Antiquites“ ნაგჲოძინ სვარას ეჭარელი მიღუნ ხობიში (ხოფიში) მანასტირი, ხობიში რაიონიში ლეტას ნარენ 21 ჯიხა, 16 ოხვამე, 31 ნოოხვამენი, 207 არქეოლოჟიღი ობჟე. ნამოხთასინონ ჟენერასიონიქთი იგურას დო ძირას მადო ირის კორდინატეფე მუში ქომევუჭარი. დომათქვენანქი ამ 207 ობჟეში დიდოფე კოლხური ორაში რენან.
XIX დო XX ოშწანურაფეს ქორთული დო რუსული სვარულეფე დო კაზეთაფეს ლაზეფე დო ლაზისტანიშენი ნა ინჭარუ დოსჲაფეში ოკორობუს ქოგევოჭკი დო ქითაბი გამოჩქუმალუ გურის მიღუნ.
ალი იჰსან აქსამაზი: არქეოლოგეფეში ოხაჩქუფეს თქვანთი იხანდეფთი ნოღა ხობი დო მაჟურა ნოღაფეს? აწიშა ისტორიული მუეფე გაძირეს ეჲა არქეოლოჟიური ონთხორუფეს?
გოგიტა ჩიტაია: მა არქეოლოჟიკური ონთხორუფეს მიჩალიშეფუნ ნოღა გაგრას, ზუგდიდიშ რაიონიში ოფუტე ცვანეს, ხობიში მანასტირის, ხობიში რაიონიში ოფუტეფეს: კულეს, ჭალადიდის, მაჩხომერის. მაჩხომერიში რაკანის ქიძირუ VI ოშწანურაში ოშქენდანი ორაში (გუბაზ მაფაში ორა) ოხვამე დო ჯიხა. რუმული ნენათენ ნოჭარე ტექსტეფეთი ქობძირით, დოლოხე „გორგონი“ დო „თეონა“ ჯოხოფე მოლიშინენ. ამ ტექსტეფეში დოლოხე ხრისტიანული ხვამაფე რენ. IV-X ოშწანურაფეს ჩქინის დო ჩქვა დიდო დევლეთეფესთი ხრისტიანეფექ რუმული ნენათე იხვამუფტეენან, ჩქინის უკაჩხე ქორთული ნენა ქომოხთუ. ბიზანტიური ორას ლაზიკაში ომაფეში კულტურა დო სანათი მუკო მაღალა ტეენ, ეჲა მაჩხომერიში რაკანის იძირენ.
ალი იჰსან აქსამაზი: ნამუ ეპოქაშენ გენომსქიდე რენ ნოღა თქვანიში ირიშენ მჯვეში ცივილურ- რელიგიური ბინაფე? ნამუ ეპოქაშენ გენომსქიდე რენ ცივილურ- რელიგიური ბინაფე ხოლოს ტერიტორჲა თქვანის
გოგიტა ჩიტაია: ხობიში რეიონიში კულტურული ობჟეფეშენ 2 ბოლუმი პათმინონან: 1.ისაში ეჩქინდინუში წოხლენი ობჟეფე. ენთეფეში დიდოფე მჯვეში კოლხური ორაში გენომსქიდეფე რენ, 4000 წანაში წოხლენი. 2. ისაში ეჩქინდინუში უკაჩხენი - ლაზიკაში ორა VII ოშწანურაშაქის (დომინათი რენ ბიზანსური კულტურა); IX ოშწანურაშაქის რენ არაბეფე ნაამახთეს ორა დო ეჲა ამციქა ოხოქთერი რენ, IX ოშწანურაში უკულე ქორთული კულტური რენ იდომინათი. ბიზანსური დო ქორთული კულტურაში დომინათობა ბზოპონტაში, ეჲა ვაფთქუმერქი, ირითული არფერონი რენ. ვარ. აქონი, სვალური კულტურა დო სანათის მუშებურა სიმგეფე უღუტუ.
ალი იჰსან აქსამაზი: ოსმანეთიში ეპოქაშენ გენომსქიდე არ ჰოსპიტალი ტერენ სამარგალოს, ეშო რენი? აჲა ამბარი მთინი რენნა, ოსმანეთიში ეპოქაშენ გენომსქიდე მაჟურა ცივილურ- ასქერული არქიტექტურაში ბინაფეთი რენი სამარგალოს?
გოგიტა ჩიტაია: სელჯუკეფეში დო ოსმანურეფეში ორაში ბინაფე ხობიში რაიონის მუთუ ვარენ, სამარგალოში ჩქვა სვალეფესთი ვარენ. თურქეფეს ხვალა ფაში დო ანაკრას უღუტეს ჯიხაფე. ამა, ამ ჯიხაფეთი თურქული მიმარული სანათიში მუთხა რენ დეი ფთქვითკო, ეკოშ მუთუ ვარენ.
ალი იჰსან აქსამაზი: 2005 წანაში მარიშინა რტუ, ზუგიდიში მუზეუმი მათი მოვიკითხი მანებრაფე ჩქიმი კალა. თოლეფე ჩქიმითენთი ქობძირი. ყუჯეფე ჩქიმითენთი ისტორიკოსეფეშენ ქოვოგნი. დუნჲაში ირიშენ ხამფა მუზეუმეფეში ართ- ართი რენ ზუგიდიში მუზეუმი. ამციქათი ზუდიდიში მუზეუმიშენ მოლამიშინით, მუ იყვენ!
გოგიტა ჩიტაია: მუზე რენ არ დიდი მეზარლუღი, სონა ხალკიში ისტორიაში, კულტურიში არტიჶაქტეფე ჯანს. პალალე ექსპონატეფე მა მოხთასინანფეს ჩქინი ხალკიში თარიღის მჯვეშორაშენ დონი ანდღაშაქის კაიხეშა გამუსვარუფს. ზუგდიდიში მუზე დუნჲაში ართეღი შინერი მუზე რენ, სამარგალოს ინტერესონ მუზეფე ხოლო რე ფაშის, ნოქალაქის, მარტვილის, ჩხოროწყუს, ხობის... ამ მუზეფეშა ჩქვა დევლეთეფეშენ ტურისტეფე მულუნან, ამა ენთეფეში ოძირამუ ირი ლაზ-მარგალი შენი მეჯბური რენ, მუშენიქი, ჩქინ დიდი თარიხი მიღუნან, ნამუთი-ნამჯვეში ორაშენ დონი (ადემი დო ჰევაშენ დონი) გეიჭკენ დო ანდღაშაქის ნოყუფს.
ალი იჰსან აქსამაზი: გოგიტა ბეგი, ჩქვა კითხალა ვა მიღუნ. თქვანთი გინონანნა, აჲა ინტერვიუ ვოჩოდინათ. მარა ოთქვალუში მუთუ გიღუნანნა, ეთი მიწვით, მუ იყვენ. მა თქვან შუქური გოღოდაფთ. ფიმფილი დიხაშა!
გოგიტა ჩიტაია: დიდი მარდი გიწომერთ, თქვანი მაკითხალეფე კალა ოღარღალუში შანსი ნამომჩით-შენი.
ჩქი პრობლემეფე მიღუნან დო ეჲა პრობლემეფე ართიკართიშა მხუჯი მეჩამუ ვაიყვასნა ვარ მუიჩოდინენ. ლაზური-მარგალური ნენა მიღურუნან. ნენაქ ვაღურას შენი ართეღი გზა რენ ლაზ-მარგალეფექ მუთეფეში თარიხი ქოდიგურან. თარიხი ჩქინი ომცქვუში რენ. მჯვეში კოლხური ოორაში დიდო ობჟეფე ქოდოვიგურით გჲულვა ოქორთურას, მელენი კაჶკასიას, სოჩაში სვალეფეს, ამა თურქიეში დოლოხე მუ რენ მუთუ ვა მიჩქინან, მუშენი დო თურქიეში დოლოხე კოლხური კულტურაში ობჟეფე მითიქ ვადიგურელეენ. ამა, ლეტაში ოხაჩქუში ორას კოლხური არტიჶაქტეფექ ქიძირუ ორდუს, ართვინის, მეხჩიშიჯიხას... მანამიჩქინ, კოლხური კულტურაში არტიფაქტეფე ძინ ყარსიში დო ერზურუმიში მუზეფეს. მა ვიდუშუნაფქი, ჩქინ ამ იკორემანანტეფე რენ - ლაზი აღნემორდალეფექ თარიხური დო არქეოლოჟიკური დულჲა ქოდიგურან, თურქიეში დოლოხე კოლხური დო უკაჩხენი, ჩქინი მჯვეშეფექ ნადომიტალეს კულტურა ქოდიგურან. არ ნოთქვამე რენ - მჯვეში ნავაყოროფს კოჩის ჭუმანდელი ნდღა ვარ უღუნია. ედო, ჩქინი მჯვეში თარიხიში გოჭკონდინუ დო ნენა ჩქინიში ღურა შენი ნე ჩქინი პაპულეფეში შურეფექ მემიხატირანენ დო ნე ნამოხთასინონ ჟენერასიონიქ.
ხოლო არ ჶარა დიდი მარდი გიწომერთ, ალი ბეგი.
https://sonhaber.ch/gogita-citaia-ile-soylesi-tarihimiz-ovunulecek-zenginlikte/
