“ჭუმენერი ნდღალეფე ხე ოკოკლიმერი პკიდათმინონან!”

 

“ჭუმენერი ნდღალეფე ხე ოკოკლიმერი  პკიდათმინონან!”

 

(გოწოთქვალა: ანდღანერი მუსაჶირი ჩქიმი რენ სელჩუქ სიმსიმი. სელჩუქ სიმსიმი გამიჩქვინერი ქეთაბეფე მუშიშენ ვიჩინოფ: “19 დო 20. ოშწანურაში აბაზეფეში პოლიტიკური თარიხი (1770- 1993)” დო “არ ჩქვა დობადონა ვა მიღუნან/ აფხაზეთიში თიმოშნეთინობაში ლიმა (1992- 1993)”.  სელჩუქ სიმსიმიში ჟურ ქეთაბითი გამამჩქვალე აფრაშენ ქოგამახთუ. მაართანი ქეთაბი მუში თიშენ კუდელიშა ვიკითხი. აჲა ქეთაბი ხესთი ქომიღუნ; კუშბა ეროლიქ ეჲა ოჩუქარე მომჩერერეტუ, არ-ჟურ წანა წოხლე. მაჟურანი ქეთაბი მუში ხეს ვა მიღუნ მარა ქეთაბიშენ ნამთინი ბუტკაფეში ჶოტოკოპეფე ვიკითხერეტი. სელჩუქ სიმსიმი კალა არ ინტერვიუ დოპი; ბიჲოგრაჶი მუშიშენ, ნოჩალიშეფე მუშიშენ დო აბხაზეთიში ანდღანერი ხალიშენ ბღარღალით. ალი იჰსან აქსამაზი)

+

ალი იჰსან აქსამაზი: სელჩუქ ბეგი, თქვანთი გინონანნა, ბიჲოგრაჶი თქვანიშენ მოლამიშინით დო ინტერვიუს ეშო გევოჭკათ. უჩვერი პაპულეფე თქვანი მუნდეს აფხაზეთიში ნამუ ნოღაშენ ანატოლიაშა მოხთერენან? თქვან ნაკოთხანი ჟენერასჲონიშენ რეთ?  სო დო მუნდეს დიბადით? ნამუ ნწოფულაფეს იგურით? აწი სო სქიდუთ დო მუ დულჲა იქიფთ? ჩილერი რეთი? ბერეფე გიყონუნანი? თურქული ნენაშ გალე ნამუ ნენაფე გიჩქინან?

სელჩუქ სიმსიმი: ხელაკაობა, ალი იჰსან ბეგი. პაპულეფე ჩქიმი აბაზეფეში ეთნოგრაჶიური ლამთინალეფეშენ საძეფეშენ/ ჯიქეფეშენ მოხთიმერი რენან.  ანდღანერი ბზიფი დო ჰოსტა ჯოხონი  ღალეფეში შქას დიხაფეშენ, მჯვეში ჯოხო მუშითენ ჭიტა აფხაზეთიში დიხაფეშენ მენდიჩქვინერენან ანატოლიაშა, 1864 წანას. მა მახუთანი ჟენერასჲონიშენ ვორე. 1974 წანას ჰოლანდიას დოვიბადი. გეჭკაფურონი ნწოფულაში არ ნოწილე ჰოლანდიას, მაჟურა ნოწილეთი თურქიჲეს დოვიგური. უნივერსიტეტიში გურაფა-გამანთანათი ნოღა საქარჲა დოვიგური. მამგურაფალე ვორე მარა ეჲა დულჲა ვა ვიქიფ მა. ნოღა საქარჲა- აქჲაზის თიჯარეთიშ დულჲა ვიქიფ. ჩილერი ვა ვორე. თურქული ნენაში გალე არმციქა ჶელემენკური ნენა, არმციქათი აბაზური ნენა მაღარღალენ.  

ალი იჰსან აქსამაზი:  მაართანი ქეთაბი თქვანი, “19 დო 20. ოშწანურაში აბაზეფეში პოლიტიკური თარიხი (1770- 1993)” ჯოხონი ქეთაბი თქვანი გამიჩქვინუ 2016 წანას. აჲა ქეთაბი თქვანი მუნდეს ოჭარუს გეოჭკით? მუკო ტირაჟითენ გამიჩქვინუ აჲა ნოჩალიშე თქვანი? აჲა ქეთაბი თქვანი დობაღინერი ინჭელინუი? ედო ეჲა ნჭელა მოკწონდესი? ქეთაბი თქვანი, ჩქვა ნენაფეშა გოიქთირინუი?

სელჩუქ სიმსიმი: ნოჩალიჩეს ქოგევოჭკი 2012 წანას. ნოჩალიშეფე ჩქიმი არ- ჟურ გოჩქვანერი სფეროს ვიქიფ მა. აჲა სფეროფეშენ მაართანითენ,  “19 დო 20. ოშწანურაში აბაზეფეში პოლიტიკური თარიხი (1770- 1993)” ჯოხონი ქეთაბი ჩქიმი გამიჩქვინუ 2016 წანას. მაართანი ქეთაბი ჩქიმი მაღალი ტირაჟითენ ჟურ ჶარა გამიჩქვინუ. აჲა ქეთაბი ჩქიმი მილლეთის ოჩინაფუ შენითი თურქიჲეში დიდო ნოღაფე დო ოფუტეფეს ორგანიზასჲონეფე იწოფხინუ. აფხაზეთისთი ოჩინაფუში ორგანიზასჲონი იხორცელინუ. ემუშენითი ეჲა ნჭელა დიდო მომწონდუ დო დიდო ვიხელი მა. მაართანი ქეთაბი ჩქიმი აწიშა მაჟურა ნენაფეშა ვა გოიქთირინუ დო ეშო ვა გამიჩქვინუ.

ალი იჰსან აქსამაზი: მაჟურანი ქეთაბი თქვანი რენ “არ ჩქვა დობადონა ვა მიღუნან/ აფხაზეთიში თიმოშნეთინობაში ლიმა (1992- 1993)”. აჲა ქეთაბი თქვანითი გამამჩქვალე აფრაშენ ქოგამახთუ; აჲა ქომიჩქინ. მარა აჲა ქეთაბი თქვანი ხეს ვა მიღუნ. ედო თიშენ კუდელიშა ვა მაკითხუ ეჲა. მარა ქეთაბი თქვანიშენ ხვალა ნამთინი ბუტკაფეში ჶოტოკოპეფე ხეს ქომიღუნ დო ხვალა ეჲა ბუტკაფე ვიკითხერეტი. მუნდეს გამიჩქვინუ აჲა ქეთაბი თქვანი? აჲა ქეთაბი თქვანი მუნდეს ოჭარუს გეოჭკით? ქეთაბის მუკო ბუტკა გეძინ? აქონი აფხაზ- აბაზეფექ ქეთაბი თქვანი დობაღინერი ინჭელესი? აჲა ქეთაბი თქვანი ჩქვა ნენაფეშა გოიქთირინუი?

სელჩუქ სიმსიმი: “არ ჩქვა დობადონა ვა მიღუნან/ აფხაზეთიში დუდმოშნეთინობაში ლიმა (1992- 1993)” ჯოხონი ქეთაბი ჩქიმიში  ოჭარუს 2016 წანაშენ წოხლე ქოგევოჭკერეტი. მაართანი ქეთაბი ჩქიმი გამიჩქვინუში, აჲა ქეთაბი ოჩოდინუ შენი შურდოგურითენ დოვიჩალიში მა. ედო გამიჩქვინუ 2018 წანას. ჟურ ქეთაბი ჩქიმითი გამამჩქვალე აფრაშენ ქოგამახთუ. ქეთაბის გეძინ 727 ბუტკა; აფხეზითიში დუდმოშნეთინობაში ლიმა თიშენ კუდელიშა რაბისკეფეთენ, ლიმაშენ წოხლენი დო უკულენი ორაფე გაკითხენან. აჲა ქეთაბიქ აფხაზეთიში ჰაკონობა მთელის გამოგნაფაფს დო ქორთუ ოქთალაფეში მცუდი თარიხიშ თეორიეფესთი ნენა გუქთირაფს. აჲა ქეთაბი ჩქიმითი მაართანი ქეთაბი ჩქიმი სთერი დიდო ინჭელინუ.  ჩქვადოჩქვა ნოღაფე დო ოფუტეფეს ოჩინაფუში ორგანიზასჲონეფე იწოფხინუ. ქეთაბი ჩქიმი აბაზური ნენაშა გუიქთირინუ. მარა პანდემიში სებებითენ, ქეთაბიში აბაზური ვერსიჲონი აწიშა ვა გამიჩქვინუ. პანდემი დიჩოდაში, ქეთაბიში აბაზური ვერსიჲონიში ოჩინაფუ აფხაზეთისთი  იხორცელინასუნონ.  ქეთაბიში მონძინერი დო ხამფინერი მაჟურანი ვერსიჲონი პანდემიში სებებითენ აწი ხეს ეშო ფშინახუფ მა.

ალი იჰსან აქსამაზი: აქონი ნამთინი აფხაზ- აბაზა გამანთანერეფე თქვანიქ ხალკი თქვანის აფხაზი უჯოხოფან, ნამთინი აფხაზ- აბაზა გამანთანერეფექთი ხალკი თქვანის აბაზა უჯოხოფან. ნამუ ჯოხო მაჟურაშენ მოხვა რენ? თქვან მუ იზმონთ?

სელჩუქ სიმსიმი: ჰო, მა ეჲა გიწვათ. აფხაზეთის ნასქიდუნანფექ დუდი-მუთეფეშის “აფსუვა”, დობადონა მუთეფეშისთი “აფსნი” უჯოხოფან. რომა დო ბიზანსტიაში ორაფეშენ გენომსქიდე ჭარელი რაბისკაფეს მოლაშინერი ანტიკური ორაში ლამთინალეფე ჩქინიშენ “აბაზგეფეს” მანძაგერეფე მუთეფეშიქ “აფხაზი/აბხაზი” უჯოხოფტეს. აბაზგეფექ ნასქიდუტეს “აბაზგიასთი” “აფხაზეთი/აბხაზეთი” უჯოხუფტეს. “აფხაზი/აბხაზი” დო “აფხაზეთი/აბხაზეთი”, ართნერი ხალითენ ქორთული ნენაშა ამახთერენ. ედო ეშოთენთი დუნჲაში ნენაფეშა ამახთერენ. აჲა ჯოხო რუსეფეში კელენთი იხმარინერენ; აქონი მთელი ხალკის “აფხაზი”, დობადონა მუთეფეშისთი “აბხაზია” უჯოხოფტეს.

ქორთუფექ აფხაზეთის მანძეგერეფე მუთეფეშის “აფხაზი” უჯოხესშკულე, რუსული ნენას ნაიხმარინენ მილლიჲეტობაში სუჶიქსითენ “აბაზინ” იყვერენ აჲა ჯოხო. ედო აჲა ჯოხო იხმარინერენ ოჩილდრე კაჶკასჲას დიცხირიმშინეფე ჩქინიშენ “აშუვა” დო “აშქარუვა” შენი.

თურქიჲეს დიასპორას, დიდო მჯვეში ორაშენ დონი ხალკი ჩქინის “აბაზა” უჯოხუფტეს. თურქული დო არაპური ჭარელი რაბისკაფექთი არ ჯინჯიშენ მოხთიმერი აფსუვა, აშუვა დო აშქარუვაფეს “აბაზა” უჯოხუფტეს. აჲა რენ აქონერეფეში ოშქარული ჯოხო.

აფხაზეთიში დუდმოშლეთინობაში ლიმაში მორგვალის დო ეკულენი ორაფეს,  “აბხაზია” დო “აბხაზი” იხმარინუ თურქიჲეს დიასპორასთი. 2008 წანას, რუსჲაში ჶედერასჲონიქ აბხაზიაში ჯუმჰურიჲეთი დიჩინუში, “აბხაზია” დო “აბხაზი”-ში ოხმარუ წოხლენერიშენ დიდო გოინტალუ. დიასპორას გამანთანერეფექთი ამუთენ დუდი-მუთეფეშიში ჟარგონი დოწოფხეს.

თურქიჲეს დიასპორას, ნოჭარე დო ოკოჭარუს  აფსუვა, აშქარუვა დო აშუვაში ოშქარული ჯოხო, “აბაზა” ვიხმარ მა. ემუშენითი აწიშკულე აჲა  ჯოხო, “აბაზა” ვიხმარამინონ ინტერვიუს.

 

 

 

ალი იჰსან აქსამაზი: აფხაზეთი სტრატეჟიული ბეჯითაბო ნაუღუნ დიხაფეში ართ-ართი რენ. აფხაზეთიში თარიხი დიდო ხამფა რენ. რომაში იმპერიაში, ბიზანტიაში იმპერიაში, სელჩუკეფეში იმპერიაში, ჯენევიზარეფეში, ოსმანეთიში იმპერიაში, ცარობაში რუსჲაში, სოვჲეთური ოხენცალეში თარიხეფეში დიდო ბეჯითი ნოწილეფეში ართ-ართი რენ აწინერი აფხაზეთი. აფხაზეთიში სინორეფეთი  ხვალა აწინერი სინორეფე კონარი ვა რტუ. არ ორაფეს, აფხაზეთი რტუ კოლხეთი/ ლაზიკა/ ეგრისი. აწინერი ომჟორე- გჲულვა კაჶკასჲათი აფხაზეთი რტუ. ემუშენითი აწინერი აფხაზეთი ხვალა აფხაზეფეში ვარ, მარგალეფეში, სვანეფეში, ლაზეფეში, ქორთუფეშითი დობადონა რენ. ხვალა ამ ხალკეფეში ვარ, რუსეფეში, ხემშინლეფეში, თურქეფეში, ურუმეფეში დო მაჟურა ხალკეფეშითი დობადონა რენ აფხაზეთი.    აფხაზეფეში თარიხი, აფხაზეთიშა წოხლეშენ ვანა უკაჩხე დობარგერი ხალკეფეში თარიხეფეში დოლოხე შინახერი რენ. ედო ამ ხალკეფეში  თარიხეფეთი  აფხაზეფეში თარიხიში დოლოხე შინახერი რენ. ემუშენითი მათი აფხაზეთის შურეფეში დობადონა ვუჯოხოფ.  აფხაზეთის აწი ნასქიდუნან მთელი ხალკეფეს დიდო ოშქარული  ღირა ქუღუნან. მარა აფხაზეფე დო მარგალეფეს ჩქვა დიდო ოშქარული კულტურული ღირა ქუღუნან: ოშქარული ოჭკომუ- ოშუმუში კულტური ქუღუნან. ოშქარული გვარეფეთი ქუღუნან. ემუშენითი აფხაზეფე მარგალეფეშენ, მარგალეფეთი აფხაზეფეშენ ოკოწკუ ჩკუაში დულჲა ვა რენ. აფხაზეფეში აწინერი მაჟურა ხალკეფეთი აფხაზი დო მარგალეფეშენ ოკოწკუთი ჩკუაში დულჲა ვა რენ. თქვან მუ იზმონთ?

სელჩუქ სიმსიმი: ჟეო-პოლიტიკური დო ჟეო- სტრატეჟიული ხალი მუში სებებითენ, აფხაზეთიში დიხას იროთე ბეჯითობა ქუღუნ თარიხიში მორგვალის. ემუშენითი ხეცალეფე მუთეფეში ოკაპეტანუ შენი დიდი იმპერიაფეს იროთე აფხაზეთიში დიხაფეშა თოლი ქუღუტეს. თქვან ნამოლამიშინით დიდი იმპერიაფეში დოლოხე პერსეფე, არაპეფე, მოღოლეფეთი ქორენ; ენთეფეში ჯოხოფეშენთი მოლაფშინათ. აჲა იმპერიაფეში აჲა ტერიტორჲას რენობაქ ჩქინ პოლიტიკური, ეკონომიური, სოსჲალური დო კულტურული მუნასებეტეფე მომიღეს. თარიხი ნაოხამფაფსთი, მთელი აჲა უნსურეში დოლოხე შინახერი ნარენ, აჲა დეტაჲი ვა რენი?

თქვან ნამოლამიშინით მაანათენ “სინორი” კოჩიშენ კოჭიშა გოჩქვანერი რენ, აშო ვისიმადეფ მა. ნამუ პერიოდიშენ დო ნამუ პერსპეკთიჶიშენ ძიროფთნა, ეჲა ხალიშა მეკირელი რენ აჲა. თარიხიში დოლოხე აფხაზეთის ქუღუტუ აწინერიშენ ჩქვა ჭიტა პოლიტიქური სინორეფეთი, აწინერიშენ ჩქვა დიდო პოლიტიკური სინორეფეთი ქუღუტუ. ლაზი/ მარგალეფე შენითი აჲა ხალი მათქვენან. ეთნიკური სინორეფე დო პოლიტიკური სინორეფე იროთე ართნერი ვა იყვენ. აწინერი აფხაზეთის, მა-19 ოშწანურას ეთნიკური სინორეფე მუშიშენ, ჩქვა ჭიტა ეთნიკური დო ჩქვა ჭიტა სინორეფე ქუღუნ. მარა თარიხური რაბისკაფექ მოწირაფან, აფხაზეთი რტუ აბაზაფექ ეთნიკური დიდონობათენ იროთე ნასქიდუტეს დობადონა. 1810- 1878 წანაფეში დოლოხე, აბაზეფექ ნასქიდუტეს დიხაფეშენ ვითოშეფეთენ კოჩი  მენდიჩქვინუ დო ექ ეჩიდოოვრო ვითოში კოჩი დოსქიდერეტუ . ჭარელი მჯვეში  რაბისკაფეში ჩქინაფათენ ბღარღალაფ მა. უკულე აბაზაფე მენდიჩქვინუში,  აფხაზეთიში ეჲა უკოჩელი დიხაფეშა ქორთუფე დო რუსეფექ დიბარდეს. ედო ქორთუ დო რუსეფეში აჲა კოლონიზასჲონი კაიხეშა იძირენ  წოხლენი- უკულენი წანაფეს ჭარელი მახორობაშენ ამბარონი ოჶიციალური რაბისკაფეშენთი.

თქვანთი ნაგიჩქინან სთერი, გინძე ორაშ მორგვალის უჩამზოღაში გჲულვა ტერიტორჲათი მთელო კოლხიდაში კულტურიში დოლოხე რტუ. კოლხიდაში კულტური ნაწოფხუფტუ ეთნო-პოლიტიკური ხალკეფეში შქას აბაზა ჯინჯონი ხალკეფე (აფსილი, აბაზგი, მისიმჲანი, სანიგი) კალა ეგრისი-ლაზიკა ჯინჯონი ხალკეფეთი ქორტუ. ჟურ კელექ ემდღალეფეში ხალითენ ართიმაჟურა კალა ჯუმალობა ოღოდერენ გინძე ორას ასქერული, პოლიტიკური სფეროს.  ედო რომა, ბიზანტია, პერსიაში ექონი პოლიტიკაფეშა ართოთ ნოდგითეს აბაზაფე დო მარგალეფექ.

აბაზა ჯინჯონი ხალკეფე, ნამთინი ორაფეს, პოლიტიკური მენდაწკომილუთენ ეგრისიში დოლოხე რტეს. ნამთინი ორაფეს აჲა ართობა გოშიბღუ. მარა აბაზეფექთი, ეგრისიში ხალკეფექთი დუდი- მოშლეთინობაფე მუთეფეში შენითი ართოთ ოკვაკიდეს. ნამთინი ორაფეს აბაზეფექ ეგრისითი დიხა დო ხეცალა მუთეფეშის დოლოკათუფტეს. აჲა პერიოდეფეში მორგვალისთი, ჟურ კელეში სინორეფე  იჭიტანერენ ვანა იმჩირანერენ. ანდღანერი ნდღას, ჩქარ მითის ჯედველითენ ეჲა სინორეფე ოზიმუ დო იდიას ამახთიმუში შანსი ვა უღუნ. მარა გურ-წონკიმერობათენ მცხადე მათქვენან: ლაზი/ მარგალეფე დო აბაზეფე აჲა დიხაფეში სვალჲარი ხალკეფე რენან დო დიდო მჯვეში ორაფეშენ დონი  მანძაგერობა დო ჯუმალობა ქუღუნან. ლაზი/ მარგალი ხალკი აბაზეფეში ართნერი ჯინჯიშენ, ნენაშ ართობაშენ დო კულტურიშ ართობაშენ მოხთიმერი ვა რენან მარა აბაზეფეში ირიშენ მჯვეში მანძერეფეშენ ართერი რენან. ხალკეფეში მანძაგერობა, ართნერი ბირაფა ართოთ ობირუს ნუნგაფს. ნამთინი ორაფეს აჲა ბირაფას ჰარმონი ვა უღუნთინა, დიდო ორას ჰარმონიული რენ აჲა ბირაფა. მარა ჩქინიში სთერი, დიდი იმპერიაფეში ლიმაშ დიხაშა ნაქონიქთერენ არ ტერიტორჲას სქიდინა, აჲა ბირაფა კოროთენ ართოთ ობირუ გჭირს. ხოლოთი თარიხიქ აჲა თეზი ჩქინის ნუმხვაჯუფს. იმპერიაფეში ოკოკიდინუფეში დოლოხე დოსქიდერი აბაზეფე დო ლაზი/ მარგალეფექ ართიმაჟურას შველა აკვანდერენან დო ართიმაჟურასთი ნუშველერენან. ართნერი ხალი, მანძაგერეფე ჩქინი ჩერქესეფე შენითი ეშო რენ. ედო ხოლო ჩერქესეფე კალა ეთნიკური, ნენა-კულტურული ართონობა ქომიღუნან ჩქინ.

ართიმაჟურაში თარიხეფეს, კულტურეფეს, ნენაფეს, მკულე ნენათენ ართიმაჟურაში რენობას ჰურმეტი ოღოდუთენ ოშქარული ღირაფე ჲეჩქინდასუნონ, აშო ვიჯერ მა. შურიმშინეფეში დიხა ნარენ შურეფეში დობადონა აფხაზეთის მუეფე ოხვენუ დვაჭირსნა, ეჲა ყვასინონ, თიშენ კუდელიშ ეშო ვიჯერ მა. 

ჲულვა აფხაზეთი დო სამარგალოში დიხაფეს ოშქარული სინორი ნაუღუტუ შენი, აჲა ხალიქ იროთე ნუშველერენ კაი მანძაგერობაში ოდიდანუს. მორო, მანძაგერობას კულტურული ოკოთესირუთი იყვენ. ოჩილუ- ოქიმოჯუთენ მზახალობათი ჲეჩქინდერენ. ოშქარული გვარეფეთი ჲეჩქინდერენ. დიდოფეთენ ჲულვა აფხაზეთიშენ ნამთინი გვარეფე მარგალეფეში დოლოხე იძირენ, გჲულვა სამარგალოშენ ნამთინი გვარეფეთი აბაზეფეში დოლოხე იძირენ; აჲა რენ კულტურული ოკოთესირუ. აჲა რენ დემოგრაჶიური დო კულტურული ხამფობა, აშო ვიზმონ მა.

დიცხირიმშინობაშენ ხოლო მოლაგიშინათ: მთელი ხალკეფეს დუდი-მუთეფეშიში დიცხირიმშინობაში კარაკტერისტური დოხმელობა ქუღუნან. აბაზეფეში დიცხირიმშინეფესთი დუდი მუთეფეში  დიცხირიმშინობაში  კარაკტერისტური დოხმელობა დო თარიხური მცხადობა ქუღუნან. აჲა დიცხირიმშიმეფექ აზჰვალა (ართნერი ჯინჯონობა), აჲეშარა (ჯუმალობა) დო აბიფარალარდან (ართერი ბაბაში მოთალეფე) წოფხუფან. აჲა მცხადე ოძირამუ ნავაუნონან ნამთინი კერკელეფე დო ნამთინი კოჩეფექ მცუდი დიცხირიმშინობათენ მაჟურა კოჩეფე მოღერდინაფან. “აბაზეფეში დიცხირიმშენეფე დიდოფეთენ ქორთუ ჯინჯონი რენ” ჲადო ოთქვალუქ აჲა ნოღირას ნუშველს. მა-19 დო მა-20 ოშწანურეფეს კოლონიასტეფეში დობარგინუში პოლიტიკეფეთენ აფხაზეთიში დემოგრაჶჲა თიშენ კუდელიშა იქთირუ. ემუშენ ჶეიდე ოძირამუ ნაუნტუ თიჶლისიში კუდელი ქორთუ პოლიტიკოსეფე, ისტორიკოსეფე, მჭარუ დო ჟურნალისტეფექ ხალკი მუთეფეშის დო მთელი დუნჲას  პროფაგანდა დოყვეს. “აფხაზეთი რენ გურჯისთანიში  ნოწილე რენ, ქორთუფეში თარიხური დიხა რენ”  ჲადო უდოდგინუ პროფაგანდა ოხვენუს ქოგეოჭკეს. იდიაფე მუთეფეში მცხადე ოწირამუ შენითი, აფხაზეთიში ლიმაშ წოხლენი დემოგრაჶიური ხალი ოწირეს ენთეფექ. “აბაზეფეში არ ნოწილე ოჩილდრე კაჶკასჲაშენ აფხაზეთიშა მა-17 ოშწანურას გეხთუ (ინგოროკვაში თეორი), ენთეფეშენ არ ნოწილეთი ქორთუ ჯინჯონი რტუ” ჲადო იდია ოხვენუს ქოგეოჭკეს. ენთეფე ქორთუ ჯინჯონი ნარტუში თეზის ომხვაჯუ შენითი უდოდგინუ დიცხირიმშინეფეშენ მანიფულასჲონი ნაოღოდაფტუ ქეთაბეფე, მაკალეფე, ნოჭარეფეში გამოჩქვუს ქოგეოჭკეს. ანდღანერი ნდღას, ნაჭვათენ ბძიროფთ: თურქიჲეს ნამთინი კერკელეფექ აჲა მცუდი ნოჭაფე იხმარნან. აჲა კერკელეფეში მცუდის მო ნუსიმინით.

ალი იჰსან აქსამაზი: ანდღანერი ნდღას ხვალა არ- ჟურ ოხენცალექ იჩინოფს აფხაზეთიში ჯუმჰურიჲეთი. თურქიჲეში ჯუმჰურიჲეთიში დუდმახვანჯეში დუდკონსულტანტი ჲალჩინ თოფჩუქ აფხაზეთი ვიჩინათმინონანჲა თქვერეტუ 2015 წანას. აფხაზეთიში ეკონომიშ ნაზირი ადგურ არძინბაქ მოკითხერეტუ ვათან ფარტიში გოწონჯღონერი დოღუ ფერინჩექი 2019 წანას. ფერინჩექიქთი ადგურ არძინბაში ხეთენ, აფხაზეთიში დუდმახვანჯე რაულ ხაჯიმბას არ ქარტალი ნუნჯღონერეტუ. ფერინჩექიქ ოთხო ბეჯითი ამბარიშენ მოლაშინაფტუ ქარტალი მუშის: “თურქიჲეში ჯუმჰურიჲეთიქ იჩინასუნონ აფხაზეთიში ოხენცალე. რუსჲაში ჶედერასჲონიქ დო აფხაზეთიში ჯუმჰურიჲეთიქ იჩინასუნონ ოლანდე კიპრისიში თურქული ჯუმჰურიჲეთი. კირიმი რენ რუსჲაში ჶედერასჲონიში დიხა ჲადო გონკვათასუნონ თურქიჲეში ჯუმჰურიჲეთიქ დო ოლანდე კიპრისიში თურქული ჯუმჰურიჲეთიქ. კარაბაღის ერმენისთანიში ხეგედვა ოჩოდინუ შენი რუსჲაში ჶედერასჲონიქ დო აფხაზეთიში ჯუმჰურიჲეთიქ გზალეფე გორასუნონ.” თქვან მუ იზმონთ?

სელჩუქ სიმსიმი: სოვჲეთური ოხენცალე დილიხვუშკულე, დუდმოშლეთინობა მუში ნაგამოგნაფუ, გურჯისთანი კალა ოკოკიდინუშენ ჩქვა გზა ნავადუსქიდუ დო უკულეთი დუდმოშლეთინერი ოხენცალეფეში ამბარგო ნაქოძირუ აფხაზეთიქ მეჭირელი მუჯადელე ჩქარ ვა ნაშქვუ დო კუჩხეფე მუშიშ ჟინ დვადგინერეტუ. ამერიკაში ოკონტალერი ოხენცალეში ასქერული ომხვაჯუთენ, ქორთული არმიაქ, 2008 წანას, ომჟორე ოსეთი დო აფხაზეთის ხე გედვალუ უნტუში, ნაქოგეოჭკუ ორათენ რუსჲაში ჶედერასჲონიქ აფხაზეთი დიჩინუ.

დუდმოშლეთინერი დო ხემოშლეთინერი არ ოხენცალე ნარენ აფხაზეთიში ჯუმჰურიჲეთის პოლიტიკურო თურქიჲეში ჯუმჰურიჲეთი კალა მუნასეფეთეფე მუში მონძინუ დო აღანი ხინჯეფე ოკიდუში ჰაკი ქუღუნ. თურქიჲეში ჯუმჰურიჲეთი კალა აფხაზეთიში ჯუმჰურიჲეთი თარიხურო, ეკონომიკურო, კულტურულო მუნასებეთეფე ნაქუღუნან უჩამზოღაშა მანძაგერი ჟურ დობადონა რენან. აჲა ჟურ დობადონაში პოლიტიკურო ხეცალა, მუხალეჶეტი ვანა პოლიტიკური პარტეფეში სევიჲეს ართიმაჟურა კალა ოკოღარღალუ, აქტეფე ოხვენუ დო მოხთანორა შენი პლანეფეში ომორდინუ რენ ეფთო ნორმალი.

აფხაზეთიში ჯუმჰურიჲეთიში, თურქიჲეში ჯუმჰურიჲეთის ოწკომილუ იროთე პოზიტიური იყუ. აფხაზეთი პარლამენტოქ, 22 ხცალა 1992 თარიღის, დობადონაში დუდმოშლეთინობა გომაგნაფუშკულე, გენდღანის, ვლადისლავ არძინბა ბეგი თურქიჲეშა ქომოხთერეტუ, აჲა გოშინაფუ მინონ მა. ვლადისლავ არძინბა ბეგი დო ჰეჲეთი მუშიში  თურქიჲე მოკითხუქ აფხაზეთიში მანებრა თურქიჲეშა ოწკომილუ მოწირაფან. ემდღაშენ ანდღაშაქის აფხაზ კელეს თურქიჲეშა ართნერი ოწკომილუ ქუღუნ; მუთუ ვა იქთირუ.

აფხაზეთიში ჯუმჰურიჲეთიში არ წოხლენი დუდმახვანჯე რაულ ჰაჯიმბა ბეგი კალა ვათან პარტიში გოწონჯღონერი დოღუ ფერინჩექ ბეღიში შქას ნაგეჭკუ ჟურ კელონი მუნასებეთეფეს ნიყონინენ აფხაზეთიში აწინერი დუდმახვანჯე ასლან ბჟანიაში ხეცალასთი.   ჟურ კელეში ჰეჲეთეფექ თემასეფეს ნაყონუფან, დვაჭირონი დულჲაფე იქიფან, აჲა ქომიჩქინ მა.  ჟურ დობადონაში ჯოხოთენ, ამკათა პოლიტიკური  თემასეფე ფელაფერი ფშინაფ. აჲა ხალი ხოლოთი ნაყონასუნონ, ეშო მეფშვენ მა.

ალი იჰსან აქსამაზი: აღანი ნოჩალიშეფე გიღუნანი? ფუქირონი ამბარეფე გიღუნანი ჩქინდა?

სელჩუქ სიმსიმი:  აწი ჟურ გოჩქვანერი სფეროშენ ქეთაბი ოჭარუ შენი ფხაზიროფ დო არქივეფეს გოშობგორუფ მა. ნოჩალიშეფე ჩქიმიშენ ართერი რენ  “მჯვეში დროფეს აბაზეფეში თარიხი”. მაჟურათი რენ “თურქიჲეს დიასპორას აბაზეფეში ობარგალეფე”. ალლაჰიქ მენჯელი მომჩუნა, “მჯვეში დროფეს აბაზეფეში თარიხი” ჯოხონი მასუმანი ნოჩალიშე ჩქიმი გამიჩქვინასუნონ 2022 წანაში დოლოხე, ეშო მეფშვენ. 

 

ალი იჰსან აქსამაზი: სელჩუქ ბეგი, მა აჲა ინტერვიუ შენი დიდო შუქური გოღოდაფთ. ჩქვა კითხალა ვა მიღუნ. მარა თქვან ოთქვალუში ჩქვა ნენაფე ვანა მესაჟეფე გიღუნანნა, მუ იყვენ, ენთეფეთი მიწვით. ფიმფილი დიხაშა!

სელჩუქ სიმსიმი: მთინი გიწვათ, აჲა ინტერვიუ შენი ნამიჯოხით შენი მან თქვანდა შუქური ოღოდუ მინონ. აბაზა დო ლაზი/ მარგალი ხალკი დიდო მჯვეში მანებრეფე რენან. ართნერი დიხაფეს ართიმაჟურაშა მენცახერი ვორეთ, აჲა ვიჯერ მა. ართიმაჟურას ჰურმეტი ოღოდუთენ, ომხვაჯუთენ,  კაჶკასჲას ჩქინი რენობა ნამოივარუფს გაგნაფაშა ნოდგითუთენ ჭუმენერი ნდღალეფე ხე ოკოკლიმერი პკიდათმინონან, აშო ვიჯერ მა. აჲათი ოთქვალუ დომაჭირს:  ლაზური/ მარგალური მინობა ვა რენ არ მაჟურა ხალკიში თუდენი მინობა. ნენა მუშითი არ მაჟურა ნენაში დიჲალექტი ვა რენ.  აჲა გაგნაფათენ,  ჶაშისტურ- ქართველისტური გაგნაფაშა ნოდგითუთენ,  ლაზი/ მარგალეფექ მინობა, კულტური დო ნენა მუთეფეშის მანჯობა ყვასუნონან, აშო ვიჯერ მა. გურის მუჭო მეკაგილაფანნა, ალლაჰიქ ეჲა ეშო ჲოჩქინდას. ჰურმეტი დო ყოროფა ჩქიმითენ.

 aksamaz@gmail.com

 

 

 https://sonhaber.ch/gelecegi-el-birligiyle-insa-edecegiz/

 

 http://circassiancenter.com/tr/gelecegi-el-birligiyle-insa-edecegiz/