2021

  

Yeni yılınızı kutlarım. 2021; barış, kardeşlik, bolluk, sağlık ve sevinç getirsin!

Ağani ʒ̆ana gegixvamant! 2021-k moʒ̆qva, cumaloba, bereketi, şursağoba do xela momiğan!

აღანი წანა გეგიხვამანთ! 2021-ქ მოწყვა, ჯუმალობა, ბერექეთი, შურსაღობა დო ხელა მომიღან!

Mehmet Ender Savcinik Ğarğalaps((Lazuri- Turkuli/ Lazca-Türkçe)

 

Mehmet Ender Savcinik Ğarğalaps:

 

“Çkin mzaxalepe komiqonunan Gurcistanis”

 

 

(Goʒ̆otkvala: Andğaneri musafiri çkimi ren Mehmet Ender Savcini. Mehmet Ender Savcini ren k̆itxeri-ğnoseri ‘Gurci’/ ‘Çveneburi’ gamantanerepeşen.  Andğaneri Lazi gamantanerepes va uçkinan; Mehmet Ender Savciniti, Lutfi Baysali steri ren Lazepeşi dost̆epeşen arteri. Edo Lazi gamantanerepes numxvacu emuk. ‘LazepeşiTarixi’ coxoni ketabişi gamaçkvinus numxvacu do tercumani Hayri Hayrioğli Malaqmaže do gamamçkvala “Ant”işi şkas k̆ap̆et̆i xinci iqveren. Oşkaruli manebrapeti komiqonut̆es: Yamaxoğli Yuksel Yilmazi, Tufan Şafak Yuksel Lominaže do majurape. Mehmet Ender Savcini k̆ala biyografi muşişen do k̆ult̆uruli noçalişepe muşişen bğarğali na. Edo aya t̆ekst̆i ren çkini int̆erviuşi. Ali İhsan Aksamazi)

+

 

 

 

 

Ali İhsan Aksamazi: ʒ̆oxle biyografi tkvanişen molapşinat do eşo gevoç̆k̆at, iqveni?! So do mundes yeçkindit? Namu nʒ̆opulapes igurit? Mu mesleği giğunan? Çileri reti? Berepe giqonunani?  Motape giqonunani?  Andğaneri ndğas so skidut? Namu nenape giçkinan?  Ti-tkvanişen molamişinit, mu iqven!

 

 

Mehmet Ender Savcini: Ma yepçkindi 1952 ʒ̆anas. Noğa İst̆anboli- Beşiktaşis dovibadi ma. Kadirgaşi geç̆k̆apuroni nʒ̆opulas do majurani k̆lasişakisti, Gedikpaşaşi oşkenoni nʒ̆opulas doviguri ma. Çileri vore. Bere va miqonun ma. T̆ek̆avudi vore. Turkuli nena do Gurculi nena komiçkin.

 

 

Ali İhsan Aksamazi: Tkvan mohacir Çveneburepeşen reti? Varna svalyari Gurcepeşen reti? Gurculo mu gvari giğunan? Mzaxalepe giqonunani Gurcistanis? 

 

 

Mehmet Ender Savcini: Baba çkimişi nana, nandidi çkimi, ren Sapancuri Gurcepeşen. Alosmanişi Sarayişa dibargeren emindroneri nananoğa İst̆anbolis. P̆ap̆u çkimişi baba t̆eren k̆uşçibaşi Alosmanişi Sarayis.  P̆ap̆u çkimik nandidi çkimi k̆ala Alosmanişi Sariyişen içileren. Edo Beşiktaşişi mahalle Abbasağaşa dibargeren. P̆ap̆u çkimişi cincişen tişen k̆udelişa ambai va miğun (Sarayişi xalk̆işen ren emuşeniti Alosmanişi Sarayişi arkivepes goşogoruşi vore). Nanaşen nandidi çkimi ren Batumişen mohaciri moxtimerişi k̆ulani. Noğa Duzceşi Çilimlişa dibargeren. Nana çkimişi babati ren Bulgaristanişen mohaciri. Entepeti Duzceşa dibargerenan. Nana çkimişi nanaşi gvari ren Gorgoşaže. Çkin mzaxalepe komiqonunan Gurcistanis.

 

Ali İhsan Aksamazi: Ahmet Ozkan Melaşvili, Hayri Hayrioğli Malaqmaže do Akin Şanveri içinopt̆iti? Entepe k̆ala mundes ok̆oiçinit?

 

 

Mehmet Ender Savcini: Ahmet Ozkani do Hayri Hayrioğli viçinopt̆i ma. 1976 ʒ̆ana rt̆u, emorapes entepe k̆ala ok̆oviçini ma.

 

 

Ali İhsan Aksamazi: 1968 ʒ̆anas, noğa İst̆anbolis gamiçkvineri ‘Gurcustani’ coxoni ketabi ipti mundes žirit do mundes ik̆itxit?

 

Mehmet Ender Savcini: Noğa Bursaşa mepteret̆i,  Ahmet Ozkani mok̆itxuşa mepteret̆i, emindros eya ketabi maqu.

 

 

Ali İhsan Aksamazi:  ‘Jurnali Çveneburi’ muşeni ʒ̆oxle Turkiyes vardo, İsveçis gamiçkvinu? ‘Jurnali Çveneburi’ muşeni ʒ̆oxle İsveçis uk̆uleti noğa İst̆anbolis gamiçkvinu? Mcveşi ‘Jurnali Çveneburi’ k̆ala mundes ok̆oiçinit? Eya jurnalis maddur- manevuri mxuci meçiti?

 

 

 

Mehmet Ender Savcini: Jurnali İsvecis gamiçkvinet̆u, emoras var; uk̆ule, jurnali gamiçkvinet̆u  noğa İst̆anbolis, emoras ‘Jurnali Çveneburi’ k̆ala ok̆oviçini ma. Jurnalişi abone vort̆i, eşotenti madduri mxuci mepçapt̆i mati. 

 

 

Ali İhsan Aksamazi: Goʒ̆os Xalvaşi P̆ridonişi  ‘Omri’/ ‘Skidala’ coxoni ketabi do Saba Artvinelişi ketabi gamiçkvinu. Aya ketabepe ik̆itxiti? Muepe gatkvenan aya ketabepe şeni?

 

 

Mehmet Ender Savcini: Ho, vik̆itxi.

 

 

Ali İhsan Aksamazi: ‘Gurcustani’ coxoni ketabi va ren Ahmet Ozkan Melaşvilişi noçalişeya, Mosk̆ovas Fransuli nenaten gamiçkvineri ar ketabişi tercume renya tkumernan namtinepek. Eşo itkven. Tkvan mu gatkvenan aya ambai şeni?

 

 

Mehmet Ender Savcini: Aya dulyaşen ambai va miğun ma.

 

 

Ali İhsan Aksamazi: Ahmet Ozkan Melaşvilik Gurculi k̆ult̆uri k̆ala ibodert̆u, emuşeni va iqvilinuya tkumernan namtinepek Turkiyes. Tkvan mu gatkvenan aya ambai şeni?

 

 

Mehmet Ender Savcini: Va miçkin ma.

 

 

Ali İhsan Aksamazi: ‘Jurnali Çveneburi’ gamiçkvinu Ahmet Ozkan Melaşvilişi ğuraşen 13 ʒ̆anaşk̆ule. Muşeni va gamiçkvinu 13 ʒ̆anas?

 

 

Mehmet Ender Savcini: Emoras k̆ont̆akt̆i oxvenu meç̆ireli rt̆u, finansuri p̆roblemepe kort̆u do emuşeni. Aya endolepeşi guri şeni va gamiçkvinu. Ma eşo vizmon.

 

 

Ali İhsan Aksamazi:  ‘Lazepeşi Tarixi’ coxoni ketabi gamiçkvinu Hayri Hayrioğli Malaqmažeşi tercumeten 1992 ʒ̆anas. Aya ketabişi gamaçkvinus tkvanti mxuci meçit. Eşo miçkin ma. Aya ambai ʒ̆ori reni?

 

 

Mehmet Ender Savcini: Ho, ʒ̆ori.

 

 

 

Ali İhsan Aksamazi: Lazepeşi Tarixişen tkvanti mak̆alepe ç̆arit do antepe gamiçkvinu ar gazetas; eşo kovogni ma. Namu gazeta rt̆u? Mundes t̆u? Aya noçalişe tkvanişen çkimda ambai megaçenani?

 

 

Mehmet Ender Savcini: İst̆anboli-Bakirkyoyişi emoraşi lok̆aluri gazetapeşen ‘Yeni Sefas’ (1988 ʒ̆anas) do “Lideris” (1987 ʒ̆anas) gamiçkvinu mak̆alepe çkimi. 

 

Ali İhsan Aksamazi: Açkva Lazuri, Abxazuri, Çerkesuli, Kurduli, Gurculi, Zazuri, P̆omak̆uri, Arnavuturi nenapeti menoʒxune dersi ren Turkiyesi nʒ̆opulapes. Aya ambai şeni mu izmont tkvan?

 

 

Mehmet Ender Savcini: K̆ai iqvasion,aşo vizmon ma. 

 

 

Ali İhsan Aksamazi: Arçkva k̆itxala va miğun tkvanda. Mara otkvaluşi çkva ambai giğunan na, eti miʒ̆vit, mu iqven! Ma şukuri giʒ̆umert.

 

 

Mehmet Ender Savcini:  Ma şukuri giʒ̆umert.

 

aksamaz@gmail.com

 

 

 

 

Mehmet Ender Savcın Konuşuyor:

 

“Gürcistan’da akrabalarımız var.”

 

 

(Ön açıklama: Bugünkü misafirim Mehmet Ender Savcın. Mehmet Ender Savcın, donanımlı “Gürcü”/ “Çveneburi” Aydınlarından.  Bugünkü Laz Aydınları bilmiyor; Mehmet Ender Savcın da Lütfi Baysal gibi bir Laz dostu; Laz Aydınlarına destek oldu. “Lazların Tarihi” adlı kitabın yayınlanması için Hayri Hayrioğlu Malaqmadze ile Ant Yayınları arasında köprü olmuş. Ortak dostlarımız da vardı: Yüksel Yılmaz Yamakhoğlu, Tufan Şafak Yüksel Lominadze vd. Mehmet Ender Savcın ile biyografisi ve kültürel çalışmalarına ilişkin konuştum. Bu metin, söyleşimize ait. Ali İhsan Aksamaz)

+

 

 

 

 

Ali İhsan Aksamaz: Önce biyografinizden konuşalım da öyle başlayalım, olur mu?! Nerede ve ne zaman doğdunuz? Hangi okullarda öğretim gördünüz? Mesleğiniz nedir? Evli misiniz? Çocuklarınız var mı? Torunlarınız var mı?  Şu anda nerede çalışıyorsunuz? Hangi dilleri biliyorsunuz?  Bize kendinizden bahsedin, lütfen! 

 

 

Mehmet Ender Savcın: 1952’de İstanbul- Beşiktaş doğumluyum. Kadırga İlköğretim Okulu, Gedik Paşa Ortaokulu orta ikinci sınıfa kadar öğrenim gördüm. Evliyim. Çocuğum yok. Emekliyim. Türkçe ve Gürcüce biliyorum.

 

 

Ali İhsan Aksamaz: Siz Muhacir “Çveneburiler”den misiniz? Yerli Gürcülerden misiniz? Gürcüce soyadınız nedir? Gürcistan’da akrabalarınız var mı? 

 

 

Mehmet Ender Savcın: Babaannem Sapancalı Gürcülerden. (İstanbul) Saray’a yerleşmiş. Büyükbabamın babası Saray’da kuşçubaşıymış. Büyükbabam babaannemi Saraydan almış. Beşiktaş- Abbasağa Mahallesine yerleşmiş. Büyükbabamın kökenini tam olarak bilmiyorum (Saraylı olduğu için saray arşivlerinden araştırma yapmam gerekiyor). Anneannem, Batum muhacirinin kızı. Düzce- Çilimli’ye yerleşmiş. Annemin babası da Bulgaristan muhaciridir. Onlar da Düzceye yerleşmişler. Annemin anne soyadı "Gorgoşadze" . Gürcistan’da akrabalarımız var.

 

Ali İhsan Aksamaz: Ahmet Özkan Melaşvili, Hayri Hayrioğlu Malaqmadze ve Akın Şanver’i tanıyor muydunuz? Onlarla ne zaman tanıştınız? 

 

 

Mehmet Ender Savcın: Ahmet Özkan ve Hayri Hayrioğlu’nu tanıyordum. 1976 senelerinde onlarla tanıştım. 

 

 

Ali İhsan Aksamaz: 1968’de İstanbul’da yayınlanan “Gürcüstan” adlı kitabı ilk ne zaman gördünüz ve okudunuz?

 

Mehmet Ender Savcın: Bursa'ya gittiğimde Ahmet Özkan’dan tedarik etmiştim. 

 

 

Ali İhsan Aksamaz:  “Çveneburi Dergisi” neden Türkiye’de değil de İsveç’te yayınlandı? “Çveneburi Dergisi, neden önce İsveç’te sonra da İstanbul’da yayınlandı? Eski “Çveneburi Dergisi” ile ne zaman tanıştınız? Bu dergiye maddî- manevî destek verdiniz mi?

 

 

 

Mehmet Ender Savcın: Yayınlanma İsveç’ten  İstanbul’a geçtikten sonra, dergiyle  tanıştım. Abone olduğum için hâliyle maddî destek olduk. 

 

 

Ali İhsan Aksamaz: Geçen yıl Pridon Khalvaşi’nin “Omri” ve Saba Artvineli’nin kitapları yayınlandı. Bu kitapları okudunuz mu? Neler söyleyebilirsiniz?

 

 

Mehmet Ender Savcın: Evet, okudum.

 

 

Ali İhsan Aksamaz: “Gürcüstan” adlı kitabı Ahmet Özkan Melaşvili’nin yazmadığı, Moskova’da Fransızca olarak yayınlanmış bir kitabın çevirisi olduğu söyleniyor? Ne diyorsunuz?

 

 

Mehmet Ender Savcın: Bu konu hakkında bilgim yok.

 

 

Ali İhsan Aksamaz: Ahmet Özkan Melaşvili’nin Gürcü Kültürüyle ilgilendiği için öldürülmediği söyleniyor? Neler söyleyebilirsiniz?

 

 

Mehmet Ender Savcın: Bilmiyorum.

 

 

Ali İhsan Aksamaz: Ahmet Özkan Melaşvili’nin ölümünden ancak 13 yıl sonra “Çveneburi Dergisi” yeniden yayınlandı. Neden 13 yıl yayınlanmadı?

 

 

Mehmet Ender Savcın: İletişim ve ekonomik zorluklardan dolayı bu sürecin uzadığını düşünüyorum.

 

 

1963’de Sovyetler Birliği’nde yayınlanan ‘Lazların Tarihi’ adlı kitabın Ant Yayınları’ndan 1992’de çıkmasına Mehmet Ender Savcın vesile oldu

 

 

 

Ali İhsan Aksamaz:  “Lazların Tarihi” adlı kitap Hayri Hayrioğlu Malaqmadze’nin çevirisiyle 1992’de yayınlandı. Bu kitabın yayınlanmasına sizin de katkınız oldu; öyle biliyorum. Doğru mu?

 

 

Mehmet Ender Savcın: Evet, doğru katkım oldu.

 

 

 

Ali İhsan Aksamaz: “Lazların Tarihi” konusunda  bir gazetede makaleleriniz yayınlandı; öyle duydum. Hangi gazeteydi? Ne zaman? Bu konuda bilgi verebilir misiniz?

 

 

Mehmet Ender Savcın: İstanbul-Bakırköy ilçesinde yayınlanan yerel gazetelerden olan “Yeni Sefa” (1988) ve “Lider” (1987) adlı gazetelerde köşe yazılarım yayınlandı. 

 

Ali İhsan Aksamaz: Türkiye’de artık Lazca, Abkhazca, Çerkesçe, Kürtçe, Gürcüce, Zazaca, Pomakça, Arnavutça da seçmeli ders. Bu konuda ne düşünüyorsunuz?

 

 

Mehmet Ender Savcın: İyi olacağını düşünüyorum. 

 

 

 

‘Lazların Tarihi’ adlı kitabı Türkçeye tercüme eden Hayri Hayrioğlu Malaqmadze (sağda)  kitabın yazarlarından Sovyetler Birliği vatandaşı Muhammed Vanilişi ile (Batum, 1991)

 

 

Ali İhsan Aksamaz: Benim başka sorum yok. Ancak sizin başka söyleyecekleriniz varsa, lütfen onları söyleyin. Teşekkür ederim.

 

 

Mehmet Ender Savcın: Ben teşekkür ederim.

 

 

aksamaz@gmail.com

 

მირჯან კაჲაქ ღარღალაფს

 “ბერეფეს ნანიფე ჩქინი ოგნაფუ მინონ!”

(გოწოთქვალა: ანდღნარი მუსაфირი ჩქიმი რენ მირჯან კაჲა. მირჯან კაჲა რენ ჩქინი ჩინობერი გემაბირეფეშენ ართერი. თქვან მთელიქ ემუ იჩინოფთ; გამიჩქვინერი ლაზური დო თურქული  მუზიკალური  ალბუმეფე ქუღუნ ემუს. “სერი, მწკუფი, კოლი დო სი” ჯოხონი გამიჩქვინერი არ ქეთაბითი ქუღუნ. ბიჲოგრაфი მუში, მუზიკალური ალბუმეფე მუში, ქეთაბი მუში დო კონსერეფე მუშიშენ ბღარღალით ჩქინ.  აჲა რენ ინტერვიუ ჩქინიში ტექსტი. ალი იჰსან აქსამაზი.  26 IX 2019)

+

ალი იჰსან აქსამაზი: მირჯან ხანუმ, თქვანთი გინონან ნა, ბიჲოგრაфი თქვანითენ გევოჭკათ! თქვან სო დიბადით, სო ჲეჩქინდით. ნამუ ნწოფულაფეს იგურით? სონური რეთ? აწი სო სქიდუთ? ნამუ ნენაფე გიჩქინან?

მირჯან კაჲა: გეჯგინობა!  მა დოვიბადი ნოღა ართვინის. ჩხორო წანერი ვორტიშაქის; დოლონიში დღალეფეს ნოღა ართვინიში შქაგურის გედგინერი ოხორი ჩქინის, დოლონიშ ჩოდინაფესთი ნოღა ართვინიში ჭიტა ნოღა ბორჩხაში გერმაშ ოფუტე ჩხალას ფსქიდი მა. (ოფუტე ჩქინიში აღანი ჯოხო რენ Фინდიქლი).  ბუნჯინაში დოლოხე ხელებერი ბერობა მაყუ. 

ვითო შქვით წანერი ვორტი, ბაბა დომიღურუ. ემორაშაქის დიდოფეთენ ოჯაღიში მთელი ბერეფეში გამანთანა- გურაფა შენი ყინორაში თუთაფეს ნოღა ისტანბოლის, მონჭინორაში თუთაფესთი ნოღა ართვინის არ სქიდალა მაყვეს. 

ნიშანთაშიშ კულანური ლისე შკულე, ჲილდიზიშ ტექნიკური უნივერსიტეტიში  ინშაატიშ მუხენდისობას  დოვიგური. ბოღაზიჩიშ უნივერსიტეტიში დიხაშკანკალაშ მუხენდისობას მასტერიში ნოჩალიშე დოპი. ეკულე ჟურ ბერე მაყუ.  ეკულეთი ჰემი ჟურ ბერეში ნანა, ჰემითი მამგურე ვორტი. ავრუპაშ კომისჲონიში ბურსითენ, იტალჲას პადოვაშ უნივერსიტეტის დო ისპანჲას კატალონჲაშ ტექნიკური უნივერსიტეტის როტასჲონონი მასტერიში ნოჩალიშე დოპი; თარიხური ნოხვენეფეში სტრუქტურული  ანალიზეფეში ჟინ ვიჩალიში. აწითი წოხლემხთიმუ დიხაშკანკალაშ ტეკნოლოჟეფეთენ გოწონჯღონერი არ იტალჲანური фირმაში მათემსილე ვორე. ედო ბინაფე დიხაშკანკალაფეში პატინობაშენ ოჩვალუში სფეროს აქტიურო ვიჩალიშეფ მა.

ალი იჰსან აქსამაზი: თქვან თურქული ბირაფაფეთი იბირთ. თქვან ლაზური ბირაფაფეთი იბირთ. თურქიჲესთი, გურჯისთანისთი მთელიქ გიჩინოფან.  ქიანაში მაჟურა დობადონაფეშენ კოჩეფექთი გიჩინოფან.  მოდერნური фორმითენ იბირთ ოტანტიური ბირაფაფე. მუნდეს გეოჭკით ობირუს?  მუნდეს გეოჭკით ლაზური ობირუს?

მირჯან კაჲა:  ქიანას იფთინერი დღაშენდონი, მუზიკი პანდა ჩქიმი კალა რტუ. ბეროლაშენდონი ვიბირტი მა. მუზიკი რენ სქიდალა ჩქიმიში უოკორთე ნოწილე; მა აშო მიჩქინ. დიდო-ნენონი დო დიდო-კულტურონი არ ლამთინალას  დოვიბადი დო ვირდი მა,  აჲა ხალიქ მუსიკალური ღარას პოზიტიური თესირი მოღოდუ. მორო, ოჯაღი ჩქიმიქ, ლამთინალა ჩქიმიქ, ჯოღრაфჲა ჩქიმიქ, კულტურულ- სოსჲალური კარაქტერი ჩქიმიქ, პაპუშპაპულეფეშენ მოგაფერი გენეტიკური ხალიქ მუზიკალური ღარაში ჲეჩქინდუს მემიშველუ დო მინჭუ.

ალი იჰსან აქსამაზი: გამიჩქვინერი დიდო ღირსონი მუზიკალური ალბუმეფე ქოგიღუნან. აჲა მუზიკალური ალბუმეფე თქვანიშენ მოლამიშინით, მუ იყვენ? მუზიკალური ალბუმეფე თქვანიში ჯოხოფეშენ მოლამიშინით! ედო მუნდეს გამიჩქვინუ აჲა ალბუმეფე თქვანი? რეპერტუარის მუკო ლაზური ბირაფა გიღუნან? თურქული დო ლაზური ბირაფაფეშენ მეტი, მაჟურა ნენაფეშენთი ბირაფაფე გიღუნანი რეპერტუარის ?

მირჯან კაჲა: იფთინერი მუზიკალური ალბუმი ჩქიმი რენ “ჩქინი ნანიფე”; ჩქიმი სუვერითენ ანადოლიში ნანიფე ვიბირ მა. აჲა მუზიკალური ალბუმითენ გევოჭკი მა. ბერეფე შენი რტუ აჲა ნოჩალიშე ჩქიმი. “მტვერი” ჯოხონს მაჟურანი მუზიკალური ალბუმი ჩქიმის. აჲა ალბუმის გეძინ ანადოლუ, ბოსნა დო გურჯისთანიშენ ადეთური ბირაფაფე. ჩქიმი სუვერითენ ვიბირ მა ანადოლუ, ბოსნა დო გურჯისთანიში ადეთური აჲა ბირაფაფე. მაჟურანი ალბუმი გამიჩქვინუ შკულე, მუზიკიშ ხვენიში შირქეთი პკიდი მა. თიჯარული ზმონა დო გაგნაფათენ ვარდო, ოხოშქვერო მუზიკა ოხვენუ შენი იკიდინუ აჲა შირქეთი. ემორაშენ ანდღაშაქის ალბუმეფე გამავიღი მა.  გამოჩქვუსთი მევაყონუფ.  “სალა” ჯოხონს მასუმანი ალბუმი ჩქიმის. მთელო ჩქიმი ბესთეფეშენ წოფხინერი რენ აჲა ალბუმი.

აჲა ალბუმი ჩქიმითენ, ჰემი თურქიჲეში, ჰემითი ქიანაში მუზიკიშ უსტატეფეს ვოგნაფი ნანანენა ჩქიმიში რენობა. ლაზური ნენა რენ ჩქიმი ნანანენა. წოხლეშენ უხვენერი არ დულჲა დოპი დო კულტურეფეშდოლოხენი მუზიკიში სუვერითენ ვიბირი ბესთეფე ჩქიმი. ემორაშაქის ლაზური ნენათენ უხვენერი არ დულჲა დოპი მა.

თურქიჲეში მილეთიქ, ჩქვა დობადონაფეში მილეთეფექთი აჲა ალბუმი უდოდგინუ ომცქვაფტეს. სკანდალური ამბარი მუში მილეთის ოგნაფუ შენი გზალეფე გორუ არ გაზეთაქ დო წოხლე  “არ ლაზიქ ჯაზითენ დობადონა კიდუფს” ჲადო პროვოკასჲონური ამბარეფე ოგნაფუ მილეთის. მურენქი გალენი ჟურნალისტეფექ ალბუმი ჩქიმი დიდო ომცქვაფტეს დო მათი ხვალა მუზიკიშა ხავესონი მუზისჲენი ვორტი. აჲა ჟურ სებებითენ, ეჲა გაზეთაქ ნეგატიური თავრი ქონაშქვუ ჲადო დომაწონენ. აჲა ალბუმის გეძინ ჟურ ლაზური ბირაფა.

“სალა” ჯოხონი ალბუმი შკულე,  “ნუმინოსუმი” ჯოხონი ალბუმი ჩქიმი გამიჩქვინუ. ეკულე ემორაფეს უდოდგინუ ფსიქოანალიზიშენ ამბარონი ქეთაბეფე დო რუმიში ნოჩალიშეფე ვიკითხუფტი მა. ემინდროს გამიჩქვინერეტე  “ნუმინოსუმი” ჯოხონი ალბუმი ჩქიმი. აჲა ალბუმი დოლიჭარინუ ინგილთერეში ნოღა ბრისტოლის. ყოროფელი აკორდეონიშ უსტატი ჩქინი მუამმერ ქეტენჯიოღლიქთი მაჟურა მუზისჲენეფე კალა ნუმხვაჯუ აჲა ალბუმის. აჲა ალბუმის გეძინ მთელო ჩქიმი ბესთეფე.

“ნუმინოსუმი” ჯოხონი ალბუმი ჩქიმი შკულე,   მთელო ლაზური ბირაფაფეშენ წოფხინერი  (ოუთIმ-ონჯე უფონ ა თიმე ინ მინგრელია) “არ ორაფეს სამარგალოს” ჯოხონი ალბუმი ჩქიმი ქოგამახთუ;  2008 წანას გამიჩქვინუ. მეხოლე სუმ წანაშ მორგვალის გურჯისთანი დო ჲულვა უჩამზოღაში მუხურეფეს არ ვარ, დიდო фარა გოფთი მა. ედო ლაზური, თურქული დო ინგლისური ქულლიჲათონი არ ბუკლეტითენ გამიჩქვინერეტუ აჲა ალბუმი. აჲა ალბუმითი მთელო დოლიჭარინერეტუ  ინგილთერეში ნოღა ბრისტოლის ლიმბო ჯოხონი  გრუბი კალა. არ კელე ალბუმიში დულჲაფე ვიქიფტი, მაჟურა კელეთი ბორჩხაში ოფუტეს ფიცარიში ოხორი ოხვენაფუ შენი ვიჩალიშეფტი მა. გიჩქინან, მა ოფუტე ჩხალას დოვიბადი. ედო პანდა ჩხალა ფთქუმერ მა. აწითი პაპუშპაპულეფეშენ გენომსქიდე დიხაფეშა ხავესობა ქომიღუნ. ედო ექ დობაღინე პლასმანი ოხვენუ შენითი უდოდგინუ შურდოგურითენ ვიჩალიშეფ.  მორო, აჲა პლასმანი ხვალა ფარათენ ვა ვიქიფ;   ბერეფეს კულტურული ანდერი ნუნჭიშინუთი, ენთეფეს  ბუჯინაში ყოროფა ნუნჭიშინუთი რენ დიდი პლასმანი. მა აშო მიჩქინ. კულანი ჩქიმის ჯოხონს სეტენაჲი. სეტენაჲიქ მასტერი იქიფს იტალჲაში ნოღა მილანოში უნივერსიტეტის. მონჭინორაში თადილის ოფუტე ჩქინის დო ნოღა ბათუმის ვორტით სეტენაჲი კალა. სქირი ჩქიმი დოქტორანტი რენ კანადას. ემუშენითი სქირი ჩქიმი ჩქინი კალა ვა რტუ აჲა თადილის. ბოლაქი არჩქვანერი წანაში თადილის ართო ვიყვათენ ჩქინ. ედო გურის ბუტკა მაყვასუნონ.

ეკულენი ალბუმეფე ჩქიმი ეშო რენ:  “იკსირი (ელიხირ)”, “ჭიტა (მინორ), “ნანნი”, “ იზმოჯე (ინსულა)”, “მჭითა გჲული”, “დოსთიბი (ჰუსჰ)” დო “ლოყა ნენონი  (სwეეთ თალქერ)”.

“იკსირი (ელიხირ)” ჯოხონი ალბუმი ჩქიმის გეძინ “მთვირიშ ხჩე” ჯოხონი фილიმიში მუზიკეფეთი.  აჲა фილიმიში მუზიკიშ გურინე, ენნი კაი фილიმიში მუზიკიშ ოჩუქარე ქომომჩერეტეს. გულთენ აკინიში შიირეფეში ჟინ თურქული მუზიკიში მოტიфე фლამენკოში მუზიკი დო ჯაზითენ  იჰარმანინენ.

“ჭიტა (მინორ)” ჯოხონი ალბუმი ჩქიმი წოფხინერი რენ დობადონა ჩქინიში მაჟურა ხალკეფეში ადეთური ბირაფაფეშენ. აჲა ალბუმის დობადონა ჩქინიში მაჟურა ხალკეფეშენ მაჟურა მუზისჲენეფექთი ნუმხვაჯეს.    აბაზური, აზერული, ბოშნაკური, ერმენური, გურჯული, ქურდული, ლადინურ- ისპანჲური, ლაზური, მარგალური, ზაზური ბირაფაფე გეძინ აჲა ალბუმის.

აჲა ალბუმი ჩქიმი შენი, (თრანს გოლაბალ Wორლდ მუსიჯ ჯჰართ-იში) გლობალური ქიანაშ მუზიკიში ლისტეში მაგედგინეფეშენ ქიანაშ მუზიკიშ შქაგურიქ (Wორლდ მუსიჯ ჯენთრალ-იქ) დოჭარერეტუ გინძე- გინძე ომცქუფე მსქვაშა. ედო აჲა ნოჭარათენ გურის ბუტკა გურის ბუტკა მაყვერეტუ.

არჩქვანერი ალბუმი ჩქიმი რენ “ნანნი”. აჲა ალბუმის გეძინ ლაზური ნანიფე. აჲა ალბუმიში ბირაფაფეში ტექსტეფე დო ბესთეფე რენ ჩქიმი ნოხვენე. აჲა ალბუმი დოლოპჭარერეტი ნანანოღა ლონდრას. ედო ინგილთერეშენ მუზისჲენეფე ალკიონა მიკიქ დო ივან ჰუსსეჲიქ პიჲანოთენ დო ჯონ ვაჲგინსიქთი გიტარითენ  მხუჯი ქომომჩეს. ლაზი ბერეფეს ნანიფე ჩქინი ოგნაფუ დო ლაზური ნენა ოსქედინუ მინონ მა. აჲა ზმონა დო გაგნაფათენ დოპი აჲა ალბუმი.

“ნანნი” ჯოხონი ალბუმი შკულე, მეხოლე ოთხო წანაშ მორგვალის ალბუმი ვა პი. 2014 წანა რტუ “იზმოჯე (ინსულა)” ჯოხონი ალბუმი დოპი. აჲა ალბუმი გამავოჩქი მა. ხოლო თურქიჲეში დო გალენი მუზიკიშ უსტატეფე ოკოვიბღით. აჲა რტუ ჩქიმი ინისიჲატიфი. ედო აჲა ნოდერითენ არ ალბუმი გამავოჩქვი მა. გლობალური ქიანაშ მუზიკიში ლისტეს ქამახთუ აჲა ალბუმი ჩქიმი. ჰოლლანდაშენ მარტინ ორნშტაინიქ კლარნეტითენ,  ინგილთერეშენ ალკიონა მიკიქ პიჲანოთენ დო ივან ჰუსსეჲიქ ჩელლოთენ,  ჰოლლანდაშენ მეჰმეთ ფოლათიქ უდითენ დო თურქიჲეშენ მერიჰ აშქინიქ გიტარითენ; პერკუსჲონის გურკან ოზკანიქ, ვოკალის (კულანი ჩქიმი სეტენაჲ კაიაქ) სკაიაქ მხუჯი მომჩაფან.

 “მჭითა გჲული” ჯოხონი ალბუმი დოპი მერიჰ აშქინი კალა. დიდილეფეშენ ანადოლიში ბირაფაფეს ვუსიმინტუ მა. ემუშენითი ეჲა ბირაფაფეშა გეგაფერი ვორტი. ანადოლიში აჲა მჯვეში ბირაბაფეშენ წოფხინერი რენ აჲა ალბუმი ჩქიმი. ჩქინი სუვერითენ ვიბირით აჲა ალბუმიში ეჲა ბირაბაფე.   ნარტუ კონარითენ,  სადე მუზიკალური ზმონა დო გაგნაფათენ დოპი აჲა ალბუმი. ედო ნანაფე ჩქინის მევუჩქინი ნოჩალიშე ჩქიმი. “დოსთიბი (ჰუსჰ)” ჯოხონი ალბუმი ჩქიმიში მაგზალობაში ამბარი რენ იფთინერო არმციქა ნახოში. მარა ნეგატიური ეჲა თეჯრუბექ აჲა ალბუმი ოხვენუს მემიშველუ დო კაინობა დო ხელა ქომომიღუ. ქიანაში ჩქვადოჩქვა ნენაფეშენ ნანიფე ვიბირი სუვერი ჩქიმითენ.  ქიანაში მისობას ომხვაჯუ შენი დოპი აჲა ალბუმი. ბერობაშენ დონი ჩქვადოჩქვა ნენაფეშა, ჩქვადოჩქვა კულტურეფეშა, ჩქვანერობაფეშა გონწკიმერი ვირდი დო ემუშენი.  ახირისთი ამკათა კოჩი იყვენ მოწყვალური, ტოლერანსული დო ყოროფათენ ჲოფშა არ დოხმელიპიჯი. მათი ეშო დოვიყვი. ქიანაში მისობაში თემელითი აშო იკაფეტანენ; მა აშო მიჩქინ დო ეშო ვორე, მუ პა! მისობაშა ხავესობა ქომიღუნ მა. მისობაში სერსი ვორე.

აჲა ალბუმეფეში დოლოხე “ჭინკა” ჯოხონი არ ჩქვა ალბუმი ჩქვა ქომიღუნ მა. ხვალა აჲა ალბუმი ჩქიმი რენ დიჟიტალური. აჲა ალბუმი ჩქიმის გეძინ ხვალა ლაზური დო მარგალური ბირაფაფე. კორობონი რენ აჲა ალბუმი. ალბუმის ჭინკა ჯოხონს, მარა მათი მჯოხონს ჭინკა. ჭინკა რენ ჩქიმი ძეგნე. მა ბერე ვორტიში, ნანა- ბაბა დო ოჯაღიში ჩქიმიში მაჟურა ხალკიქ ჯოხო გემოდვეს: ჭინკა! გიჩქინან, ჭინკა რენ მტკაშ ჯაზი.

 ჩოდინური ალბუმი ჩქიმის ჯოხონს “ლოყა ნენონი (სwეეთ თალქერ)”.  ანადოლუში იშველონი დო ჯირველონი ბირაფაფე გეძინ აჲა ალბუმის. მინიმალისტური არ სუვერითენ ვიბირი აჲა ალბუმიში ბირაფაფე მა. ელეკტრო ბაღლამა ოხმარუთენ დო ოჩქინუთენ დუგუნიშ სალონიში სერსი მეჩამუ მინტუ დო ემუშენი. ჯემ ვარვერენიქ გელაჩუ ელეკტრო ბაღლამა. კლარნეტითენ ხოლო მარტინ ორნშტაინიქ მხუჯი ქომომჩუ.  ივან ჰუსსეჲიქ ჩელლო გელაჩაფს. ისმეთ ქიზილი რენ პერკუსჲონის. კართა ალბუმი დო პერфორმანსი ჩქიმის მა ისმეთ ქიზილი კალა ვიჩალიში. გლობალური ქიანაშ მუზიკიში ლისტეში პანელისტეფეშენ ნევ ჲორკიში “მერგინ ართს”  ჯოხონი რადჲოქ ოგნაფუ; აჲა ალბუმი იყუ მაართანი ქიანაშ მუზიკიში ლისტეს ჲადო. ოთქვალუ დომაჭირს:  აჲა ალბუმიში გრაфიკური დიზაჲნი ყუ ყოროფელი კულანი ჩქიმი სეტენაჲ ეჯე კაჲაქ (სკაიაქ).  ყოროფელი კულანი ჩქიმი სკაიაქ “იზმოჯე (ინსულა)  ჯოხონი ალბუმიშენ დონი ჩქიმი კალა იჩალიშეფს დო პანდა მხუჯი მომჩაფს კართა ალბუმის. ყოროფელი კულანი ჩქიმი სეტენაჲ ეჯე სკაიათი მუზისჲენ რენ დო  “მპულაფე (ჯლოუდს)” ჯოხონი გამიჩქვინერი ალბუმი ქუღუნ.  სეტენაჲიქ გეჯგინობათენ დიმეზუნუ იტალჲაში ნოღა ბოლონჲაში მსქვა ხეშნოხვენეფეში აკადემიშენ. აწითი მასტერი იქიფს სეტენაჲიქ ნოღა მილანოში უნივერსიტეტის. სეტენაჲიქ პიჲანო გელაჩაფს, იბირს დო ბირაფაფე მუშიში ტექსეტეფეთი ჭარუფს.

ალი იჰსან აქსამაზი: გამიჩქვინერი არ ქეთაბი გიღუნან: “სერი, მწკუფი, კოლი დო სი”; გამაჩქვალე ჩივიჲაზილარიშენ ქოგამახთუ.  მუნდეს გამიჩქვინუ აჲა ქეთაბი თქვანი? აჲა ქეთაბი თქვანითენ მუ ამბარეფეშენ მოლაშინაფთ?

მირჯან კაჲა: მა აჲა ქეთაბი, რეალისტური არ ნენათენ პჭარი. ოში ბუტკათენ ოში წანაში ამბარეფე მეჩამუში გზას გებდგითი. ოფუტეს ვორტი. ოხორი ჩქიმის ვორტი ოფუტეს. ნანა ჩქიმი ჩქიმი კალა რტუ. ვითოხუთ დღაშ მორგვალის ნანა ჩქიმი კალა ვორტი ეჲა ოხორი ჩქიმის. გალენი ქიანაშენ მენდრა დოფხედით, ოკოფხედით. ვითოხუთ დღაშ მორგვალის ოკოფხედით. ნანა ჩქიმიქ მჯვეში ამბარეფეშენ მიღარღალერეტუ. აჲა ამბარეფე მუშითენ, ნანა ჩქიმი ჩქინაფერი ოხორჯა პწოფხი მა.  ემკათა მითი ვა რტუ მარა, ეჲა გონოშინეფე მუშითენ ნანა ჩქიმი ჩქინაფერი ოხორჯა პწოფხი. ნანა ჩქიმიში ეჲა გონოშინეფეთენ პჭარი ეჲა ქეთაბი ჩქიმი. ჭიტა რომანი რენ აჲა ქეთაბი ჩქიმი. ეშო მათქვენან.

ალი იჰსან აქსამაზ: მა ქომიჩქინ თქვან კონსერეფე მეჩაფთ მაჟურა დობადონაფესთი. აჲა კონსერეფე თქვანიშენთი მოლამიშინით, მუ იყვენ!

მირჯან კაჲა: მთინი გიწვათ; უდოდგინუ კონსერეფე ვა მეფჩაფ მა. ემკათა მუზისჲენი ვა ვორე. ემკათა მუზისჲენეფეშენ ვა ვორე. ხვალა მუზიკიშ პერфორმანსი მეჩამუთენ ვა მახვენენ; ემკათა მუზიკიშ გაგნაფა ვა მიღუნ დო ემუშენი. აჲა რენ ჩქიმი თერჯიხი. აჲა თერჯიხი ჩქიმი რენ კასითონი; აჲა გიჩქიტან! მუშენი ჲადო მკითხათში, ეშო მათქვენ მათი: მა ნამთინი კიმეტონი მუზისჲენეფე როლ-მოდელი ჩქიმი ფშინაფ. მენგაფერი კარარითენ, ქიანაში მაჟურა კიმეტონი ჩინოფერი მუზისჲენეფეთი მენგაფერი გზას გედგითერენან.  ენთეფეში ართერიში ჯოხო მოლაფშინა: კანადური პიჲანისტი გლენ გოულდი (1952-1982). ბერობა მუშიშენ დონი,  უმჭკუ სუვერი მუშითენ, ექსანტრიკური ხალი მუშითენ იკუნცხინეტუ. ედო ამკათა პიჲანისტი რტუ. ბუნჯინას, ოლანდეს დო ხვალა-  ხვალა გოხთიმუშენ გურის ბუტკა აყვეტუ გლენ გოულდის. არ მახეშნოხვენე შენი, ამკათა შეჲეფე უმეწკიმე დო დიდო ნორმალი რენ. ჩქიმი შენითი ეშო. 1964 წანა რტუ,  фელსეфური გაგნაფა დო ოჩქინუთენ  გონკვათუ დო გლენ გოულდიქ ქონაშქვერენ კონსერიშ პროგრამაფე. უდოდგინუ სახნეფეშა ეხთიმუ დო მილლეთის ტანი ოწირუ რენ კოჩიში ეგოშენ ჲეჩქინდერი არ ძაბუნობაშ ხალი ჲადო ისიმადეფტერენ გლენ გოულდიქ. ეკულეთი ხვალა სტუდჲოში დოლოჭარაფე ინჭილერენ დო რადჲოში პროგრამეფე ყვერენ გლენ გოულდიქ. ამკათა ზმონა დო გაგნაფაშა მათი ხავესობა ქომიღუნ. უდოდგინუ კონსერი ვა მეფჩაფ მა. მამგურო დულჲაფე ვიქიფ. Фილიმიში მუზიკეფე ვიქიფ. ტელევიზჲონიში პროგრამი ვიქიფ. ინშაატიშ მუხენდისეფეში ოდაში მუზიკალური გრუბიში გედგინუს დოვიყვი. ედო აწითი აჲა მუზიკალური გრუბიში დირექტორი ვორე მა.  ინშაათ’იშ  მუხენდისეფეშენ წოფხინერი რენ აჲა მუზიკალური გრუბი. ედო აჲა გურიბი კალა კონსერეფე მეფჩაფ არ წანას არ ვარნა ჟურ фარა. ექონი მილეთეფექ მა მიჭანდეს დო უსქუპის დო არნავუდისთანის კონსერეფე ქომეფჩი.

ალი იჰსან აქსამაზი: აღანი ალბუმი, ქეთაბი დო კონსერიშ პროჟეფე გიღუნანი? აღანი ფუქირონი ამბარეფე მომჩათენი ჩქინდა?

მირჯან კაჲა: მუზიკიქ რახატი ვა მომჩაფს. მათი მუზიკის რახატი ვა მეფჩაფს. ედო აჲა ხალი ქომიჩქინ დო უდოდგინუ აჲა ხალი ჩქიმი შენი ალლაჰის შუქური ვოღოდაფ. უდოდგინუ ალლაჰის ფხვამუფ მუზიკიში ყოროფა ჩქიმიშ გურინე. ჰემი თი-ჩქიმი, ჰემითი კულანი ჩქიმი სეტენაჲ (სკაია) შენი, მუსიკალური ნოჩალიშეფეს მევაყონამინონ მა. მარა საქინობა, ხვალანობა, ქამილობაშენ ჲეჩქინდერი არ გაგნაფა მუშებურა მიღუტაში, მუშებურა გამახთაში. მარა ჩქარორას ზორითენ ვარ. სქიდალა ზორი დო ხირსითენ ვა ისქიდინენ.

აღანი ბესთე ჩქიმი არ “სინგილითენ” გამავოჩქვამინონ დო ეშოთენთი 2019 წანა დომაჩოდასუნონ. ბესთეში ჯოხო ეშო რენ: “წოხლენერი სთერი სქანდა ვა მაყორეფენ”. ნანანოღა ლონდრაშენ მუზისჲენი მანებრაფე ჩქიმი ალსიონა მიკიქ პიჲანო დო ივან ჰუსსეჲიქ ჩელლო გელაჩუ. 28 წილვა 2019 თარიღიშენ დიჟიტალური მთელი მუზიკიშ სერვისეფექ ოგნაფასუნონ აჲა ნოჩალიშე ჩქიმი. ამაზონი აფფლე მუსიჯ, დეეზერ, სფოთიфჲ, თიდალ, ჲოუთუბე სთერი სერვისეფექ ოგნაფასუნონ აღანი ბირაფა ჩქიმი.

არ ჩქვა ქეთაბიშ ნოჩალიშე ჩქვა ქომიღუნ. მარა ოჩალიშუ დომაჭირს.  აჲა ქეთაბი ჩქიმი მუნდეს გამიჩქვინასუნონ, მთინითი ვა მიჩქინ მა. ორაში გაგნაფა გომინდინუ. ორაშენ ამბარი ვა მიღუნ აჩქვა. არ ორაშკულე, ქეთაბი ხაზირი იყვაში, ეჲა გამავოჩქვამინონ; ეშო დომაწონენ.

ეკონარი დიდო პროჟე ქომიღუნ მა, ოთქვალუთენ ვა იჩოდენ. მარა მთელი ოხვენუ შენი, სქიდალა ჩქიმი დობაღინე რენი? ვა დომაწონენ. 

ალი იჰსან აქსამაზი: დიდო შუქური გიწუმერთ მა. თქვან მსქვაშა ნენა გემიქთირით. თქვანთი გინონან ნა, აწი ვოჩოდინათ აჲა ინტერვიუ ჩქინი! ხოლოთი თქვან ოთქვალუში ჩქვა მუთუ ჩქვა გიღუნან ნა, ეთი მიწვით, მუ იყვენ! პანდა იხელით, ოში წანერი იყვათ, ცაშა ჲეხთათ!

მირჯან კაჲა: ნოჩალიშეფე ჩქიმის კიმეტი მეჩაფთ, ემუშენითი დიდო შუქური გიწუმერთ.

aksamaz@gmail.com

https://shangulishialiihsanaksamaz.blogspot.com/2019/12/mircan-kaya-konusuyor.html