“ჩქუნეფე სოხუმის დიბარგეზდორენ!”

 

“ჩქუნეფე სოხუმის დიბარგეზდორენ!”

 

გოწოთქვალა: ანდღა არ მუსაჶირი, სუმარი ქომიყონუნ. სუმარი ჩქიმი რენ ჲილმაზ ერდოღანი. ბექი ემუ გიჩქინან, ბექითი ვა გიჩქინან, მა ეჲა ვა მაჩქინენ. ამა გიჩქიტან ქი, მა ემუ 1993 წანაშენ დონი ვიჩინოფ. ჟურნალი ოგნიში ილქინერი დღალეფეშენ დონი, მა ემუ ვიჩინოფ. ჲილმაზ ერდოღანითი რტუ ჩქინი კალა ემინდროს… მა ეშო მიჩქინ ქი, ჲილმაზ ერდოღანი რენ კაპეტი უმჩანე ლაზეფეშენ ართერი. მოთ ამკათა ნენაფე გიწუმერთ, გიჩქინანი? ემუ რენ დიდო კაფეტი ლაზი. ემუშენი ქი, ემუს ქუღუნ დიდო ფაღი გური; ჰემი დიდო ნოსერი რენ, ჰემი კითხერი რენ, ჰემითი დიდო ჯესური კოჩი რენ. ხოლო გიჩქიტან ქი, ემუს ქუღუნ მსქვა სერსი დო იბირს მუში ლაზური ტექსტეფე. შაირი რენ; გემაბირე რენ. ლაზეფეში ჭკონეფეშენ ართერი რენ. ედო მა მუში კალა არ ინტერვიუ დოპი. სიჲასური ვარ, კულტურული მესელეფეშენ ბღარღალით დო მუთუ ვარ. მა ემუს კითხალაფე პკითხი დო ემუქთი მსქვაშა დო ჯუმალობაში გაგნაფათენ ნენა გემიქთირუ. აჲა ინტერვიუშენ მა დიდო ხაზი მაყუ დო დიდო ვიხელი. მა მეფშვენ ქი, თქვანთი იხელათენ, მუში ნოთქვამეფე იკითხათში. ეშო ვისიმადეფ. ალი იჰსან აქსამაზი, 22 XI 2018 )

+

ალი იჰსან აქსამაზი: ჲილმაზ ბეგი; იფთი ბიჲოგრაჶი თქვანიშენ ბღარღალათ, იყვენი?! სონური რეთ? სო დიბადით, სო ჲეჩქინდით? მიეფეშენ რეთ? მი ოღლეფეშენ რეთ? ნამუ ნწოფულაფეს, მექთებეფეს იკითხით? მუ დულჲა იქიფტით? მა მიჩქინ, თქვან ტეკაუდი რეთ. აწი მუ დულჲა იქიფთ? ჩილერი რეთი? ბერეფე გიყონუნანი? სონური რეთ დო აწი სო სქიდურთ? ამკათა დულჲაფეშენ ამბარეფე მომჩით!

 

ჲილმაზ ერდოღანი: ჩქუნ მენთჰელიშე ნა მოფთით ორა, გამაკვათერ ვარენ…დოღანიშ მიწუმერნან ელა ჰე კინჩი 
დოღანიკალ მო ფშინომთ... ჰარზემშახ მაფალობას, მაფაშკელ ნარენ კოჩეფეშ სალტატიშ ტოტის ერთუგან უწუმერტეზდორენ… ჰე მაფალობა მოჲქთუშკულ, ჩქუნეფე სოხუმის დიბარგეზდორენ…ოკაშხე კაზახიში თი ეზდიმუშ ორას, ჩქიმ დიდი პაპულ ურუსიშ ჩარიშ ათამან ტუდორენ…თიზ ეზდიმუშ ნა ანტალუშენ, ხოლ ჩარიშ ხაზინაში ბაკანი/ მინისტრი ჯუმა მუშ ჶრენქ ალი კალა 1700 წანაში გვერდას ლაზონაშე მოხთეზდონ დო ფილარგეთ ნა უწუმერნან; ართვინ- არჰავი ვანა ნოღა ნა უწუმერნან ანდღანერ ქალამა ელა დობადონას, ჰაწინერ მენთჰელის ოხორეფ კოდეს, ქო დიბარგესდორენ. მა ჰე მსქვანობას დობიბათ… ხუთ და დო ჯუმაშ, სუმ ბიჭიშენ ენ ჭუტა მა ბორ…

ჰე ერთუგანიშ თქვალა იქთურუდორენ დო აღანიშ ორას ერდოღან დივუდონ…

ხუთ წანერ ბორტიშკულ ადაფაზარიშე მოფთითდორენ… მექთებეფ ჰექ ბიკითხი…წანა 1967 ივუშკულ ჰექიშენ იზმირიშე სალტატიშ ნწოფულაშე ბიდი…

წოხლენერ ნენათე “გეჩერ” გამაფთი ჰე ნწოფულას..ჰაწ ტეკაუდ ბორ… ქოგიჩქინ ორვო წანა თიჲატრო დო თიჲატროშ ნწოფულა მიღუტუ… სი ნა მოხთი კადიქოჲის...ჯოხო “თიჲატროგნით”  გებოდვიდორტუნ…

ჩილერ ბორ…არ ბოზო მჲონუნ ჰეთ ჰოლლანდურ არ კოჩიკალ ქო გამახთუ…ჰექ სქიდუნ… აჩქვა მოთაბოზო ქომჲონუნ…
ჰაწ თიჲატრო დო ჶილიმეფეშენ სენარჲო პჭარუმ... აჩქვა ლაზურ ქითაბეფ დო ლაზ-ქოლქჰის (კოლხეთი) მაფარობაშ პოტენერ ჰენერეფ ლეტას გამბიჲონამ.

 

ალი იჰსან აქსამაზი: ჲილმაზ ბეგი; თქვან ასქერი, სალტატი რეთ. ტეკაუდი რეთ, ამა ხოლოთი კაფეტი კოჩი რეთ. მა ხოლო გკითხათ არ კითხალა მჯვეში ორაფეშენ, 1974 წანაშენ. მა ემინდროს (14) ვიტო ოთხო წანერი ვორტი ამა, თქვანი გრევიშენ ამბარი ქომიღუნ… თქვან მაჟურა მანებრაფე თქვანი კალა არ დიდი პროტესთი ყვით , 1974 წანას. აჲა რტუ ჩქინებური ასქერეფეში ილქინერი დო კაპეტი გრევი ნანანოღა ანკარას. მუშენი რტუ ეჲა დიდი გრევი? ედო ზაჶერითენ გამახთითი ეჲა გრევიშენ? არ-ჟურ ნენათენ, ნენა გემიქთირით; იყვენი?!

 

ჲილმაზ ერდოღანი: მა ჰემორას მტინერიშენ აღან გობიქთიდორტუნ... მტინერ ნა ბორტი ორას, მუფე პი ვარ მათქვენ… ელა დიდო გუნძე ორა დო სვა უნონ...

აჶ გამახთუშკულ, მალატჲაშენ ისტანბოლიშე ქო მიმიდვეს... ჰექშენ ანკარაშე ბიდი...ჩქიმდე კათა მენაბრეფექ ისა დო შქურნა ნა ვარ უღუნ კოჩიშ თოლითე მოწკერტეს..ჰე გრევის ნა მინტესფე ვარ ემაჭოფინეს.

 

ალი იჰსან აქსამაზი: ჲილმაზ ბეგი; ბექი ნამთინი, ბაზი მაკითხალეფე ჩქინეფეს აჩქინენ, ბექითი ნამთინეფეს ვა აჩქინენ; ამა მა კაიხეშა ქომიჩქინ. თქვან მაჭარალე რეთ დო გამიჩქვინერი ქეთაბეფეთი ქოგიღუნან; ეშო მიჩქინ. ენთეფეშენ ართერითი ხეს ქომიღუტუ… მუკო გამიჩქვინერი ქეთაბი გიღუნან? ედო აჲა ქეთაბეფეში თემა მუ რენ? მიჩქინ ლაზეფეში მჯვეში ამბარეფეთი ჭარუფტით… მუეფე ჭარუფთ? მა ხოლო მიჩქინან ქი, თქვან ონჭელონი, ოინტერესონი ტეორეფე ქოგიღუნან ლაზეფეში თარიხიში ჟინ. მუ იყვენ, ჭიტა-ჭიტა, არ-ჟურ ნენათენ აჲა კითხალეფეს ნენა გემიქთირით. მაჟურაფექთი იგურან.

 

ჲილმაზ ერდოღანი: ხუთ ქითაბ მიღუნ, ჭარერ... ჟურ ნარენ შიირიშ ქითაბი რენ... არ ნარენ სიჲასეთიში ქითაბირენ... მაჟურა ჟურ ნარენთი ნ3ა დო ნ3აშ უთქუ ნენაფეშ ქითაბეფერენ... ანდღალეფეს ბოჩოდინამ დო წანაშე ეჩი დო ჟურ  (22) ქითაფ ჩქვა გამაბიღარ..ჰენთეფ ირ ლაზეფეშ თარიხ დო ნუჰიშ კუჩხე ნა დოდგუ ქალამაშე ოხთიმუშ ქითაბეფ ივასენ... მა ვით შილჲა (10.000) სვარაშენ დიდო ნა პკორობი წოხლენერ ლაზეფეშ დულჲაფ დო ჰენერეფ, ელემიძინ ოხორის... ჩქუნ ნომურუ3ხენის ნა გამაბიღი მაკინაკალ ოკოკლიმერ, ხოლ ჰე სვას ნუჰიშ ირიშენ ოღინე ნა ვუ ოხვამუშ დირეღეფეთ ქობძირ...ლაჲ დოლოხ ნა მეშუძინ გომუგვალერ დემირეფ მუნორენ ჰაწ ბოზო ჩიქიმიქ ავრუპას ოძიჲასენ დო ოხიწონასენ…მა მ3ხადე  დულჲა ჰაჲა მიღუნ

 

ალი იჰსან აქსამაზი: ჲილმაზ ბეგი; მა მიჩქინ, მთელ ლაზეფე ვათანპერვერი, პატიოტი კოჩეფე რენან, თქვანთი ეშო; პატრიოტი რეთ. თურქიჲეში პატრიოტი ვორეთ. ემუშენი ქი, ჩქინ აჲა ვათანიში ბერეფე ვორეთ. გინონ ოსმანლი-რუსული ჰარბის, გინონ ისთიქლალიში ჰარბის, ჩქინ პანდა მხუჯი მეფჩით აჲა ვათანის. ამა გიჩქინან ქი, თრტ-ქ ქურდული ნენათენ ჭანდინაფ 7/24 არ ნდღას, 366 დღას არ წანას. აჲა რევა რენი ლაზური ნენაშა. თრტ-ქ ქურდული ნენათენთი ჭანდინას; ჩერქესული ნენათენთი ჭანდინას, ლაზური ნენათენთი ჭანდინას. ეშო ვა რენი?! თქვან მუ ისიმადეფ აჲა თემაში ჟინ. ჰელე ეჲათი მიწვით დო ჩქინთი ვოგნათ.

 

ჲილმაზ ერდოღანი: არ ორას ჶეჲსბუკის გამაპჭარიდორტუნ…ქურდიშ ნენა ოქი ლაზიშ ნენაშ მრალერირენ, ჰემორას ჰემუშენ ოღინე ლაზურ თქვალაფეს სვა მეჩამტეს... ისა ვარენ ნა იქომან... ქურდიშ ნენა; მისირიშენ გამოშქვეშკულ ლაზონაშე ნა ვარ გოჲქთუ მითანნი მაფალობაშ კოჩეფექ, ჰექუნ ნენაკალ ნენა მუთეფეშ ონტაესშკულ გამახთუ… ირ ორას ბზოპონ ისა ვარენ თრტ ნა ვუ ჰე მუნთხა…ლაზურ ნენა; წოხლენერ ნა გეჲლუ ატალანტისიშ  ნენარენ...მუჭო თოლ მოქიშმერნან, ვარ ოხობოწონ. ფა აშქურნენან... სოთ ლაზეფექთი თი ქეზდანორენ ჲა დო... ჩქუ ჰეშო მუთ პოტე ნა ვარ ბიტტურით, ვარ თი უჩქინან.

 

ალი იჰსან აქსამაზი: ჲილმაზ ბეგი; გიჩქინან, ლაზეფე დიდოფეთენ თურქიჲეს სქიდუნან. ლაზეფე გურჯისთანისთი სქიდუნან ამა, დიდო ვა რენან; ჭიტა ნუჶუსი ქუღუნან გურჯისთანის. 30 (ეჩი დო ვით) წანა წოხლე, ჩქინ ენთეფეშენ ამბარი ვა მიღუტეს, ენთეფეს ჩქინდენ ამბარი ვა უღუტეს. აჲა დულჲაფე ექონი-აქონი ჲასაღი რტუ. აწი ართიქართიშენ ამბარი ქომიღუნან. ჰემი გზალეფე გენკილერი ვა რენ, ჰემითი ინტერნეტიქ სინორი ვა იჩინოფს; კულტურიქ დო ნენაქ სინორი ვა იჩინოფს ანდღანერი ნდღას. ედო მა თქვან გკითხათენ ქი; გურჯისთანიში ლაზეფეს ლაზური ნენა კაიხეშა უჩქინან, ღარღალაფან დო ჭარუფან დო პოლიჶონური იბირან; ლაზური მუსიკალური კოროფე ქუღუნან; აჲა ქომიქჩინ, ჟურ ჶარა ექ ვორტი. მარა აქონური ლაზეფეს ლაზური კაიხეშა ვა უჩქინან; ვა ღარღალაფან. ედო დიდოს ლაზურიში ოჭარუშენ ამბარი ვა უღუნ. აჲა ხალი შენი მუეფე გათქვენ? მუეფე ისიმადეფთ?

 

 

ჲილმაზ ერდოღანი: ირიშენ ოღინე ლაზეფექ არ ნენათე იპარამითანონ დო ჭარანონ…ჰემუშენ ოკოხჶერ ნა ვარენ ლაზურ ნენას მებავნათენ… მა ნა ბზოპონ, დუმეზილი ნა უწუმერნან, “ლაზეს ჯონთეს” გედვერ ქითაფ ნა ჭარუ კოჩის მეჲუჯინინონ ბორეთ… ერმენურ-ურუმუ დო თურქულ ჭუტა ვანა ჩქარ უკათუ ლაზური ნენა რენ უოკოხუ... ჰაჲა არ... ჟურ; ლაზეფე ჩქუნ დიდო ჩხვინდის მოფსიმერი  რენან! მით ვარ მოწონან... უჩვაშკულეთ ვარ მეგიჲუჯამან... არჰავიშ ჯოხო ანდღათი არქაბიშენ მოხთუ... პაპულიქ ჰეშო თქუდორტუნ ჲა ზოპონან დო არჰავიშ ჯოხო წოხლენერ ორას ფაგანიშ ოხვამუს ნა მოლახენ ღორმოთიშ ჯოხორენ მა ბუწვაშკულ, თი გოლოქთამან… ნა უჩქინ კოჩის ნიჲუჯინენ... ჰემუშ ოღინე ვარ გოლიძინენ!! ქო გიჩქინ მა ჰანთეფ პათ მა დო მოფთი ოგნიშე... დომახენესი?! ვარ...გურ მომიშქვინეს დო მა მომტინეს.

 

ალი იჰსან აქსამაზი: ჲილმაზ ბეგი; ანდღანერი ნდღას, ლაზი გამანთანერეფე 1993 წანაშენ დაა დიდო ქორენ. ედო დიდო მსქვა დულჲაფეთი იქიფან. ბექი ამბარი გიღუნან. ამა ართიქართის მხუჯი ვა მეჩაფან. აჲა კაი ვა რენ. თქვან აჲა ხალი შენი მუეფე იზმონთ?

 

ჲილმაზ ერდოღანი: მდღორა ჰანთეფეშ ბიპარამითი დორტუნ... მემიჲუჯ, ანჯინსან ჯუმა!! ჩქიმ გემასუ  ირ ჲა ჰაჲა ტუ... მუნთხანა პი, ვარ ივუ... ჩქუნ კოჩეფექ ქჩინერეფეშე მაჟურალეფეშენ ელახ დუდგითუნან... ჰემორას სი მეგათხოზათ ჲა უწუმერ, სალ დო ლალისთერ ქამადგითუნან… ჰაჲა ნოთიმონიშე ვარ მოხთაშაქის, მუთ ნა პათენ; ჰე მელე ელაძინ!!

 

ალი იჰსან აქსამაზი: ჲილმაზ ბეგი; მა მიჩქინ ქი, თქვანთი გიჩქინან, ეშო მიჩქინ. ნოღა საქარჲაში მუჰაჯირი ლაზეფექ ხე-ოკოკლიმერი არ დერნეღი გედგეს. ედო აჲა დერნეღიქ ლაზური დო გურჯული ნენაფეში კურსეფე გონწკუ. მა ეშო ვისიმადეფ ქი, აჲა კურსეფე რენან დიდო ფელაფერი დო მსქვა. თქვან მუ ისიმადეფთ აჲა ამბარეფეში ჟინ?

 

ჲილმაზ ერდოღანი: ჯუმა, ჰე ნა ვეს დულჲა დიდო ხილლი
დულჲა რენ... ელა მითიქ მითიშ გეჯგინუშენ ოჭარონ (კალემ) ვარ იხმარუ ნა!! ანიფსე ჩქიმ განი ერდოღანით ჰენთეფეს უნტალუნ.

მა ნა მინონ ისა დო მუთუს ნა ღირტასენ არ დულჲა ნა ვანონ რენ... მებუშჶელა მა დო ხეფე გობინწიქ ლაჲ ხვამა ოკომიხვეს...ღორმოთიქ გზაფე კაჲ დუდვას; ჰე ჯუმა დო დალეფეს…ხოლ უნტაშქულ მებუშჶელარ... მითიშე ჰაჲ დოწონერ ვარ ბორ..გობუხთი ოხოშქვერ ნენათე ნა გამირურასენ ირკოჩის!!

 

ალი იჰსან აქსამაზი: ჲილმაზ ბეგი; მა ხოლო ქომიქჩინ, თქვან შაირი რეთ; შიირეფე ქოგიღუნან. ბირაფაში ტექსტეფე ქოგიღუნან. მსქვა სერსითი ქოგიღუნან დო მსქვაშა ლაზური იბირთ? მუკო წანაფეშენ ბერი ლაზური შიირეფე ჩარუფთ დო იბირთ? მუკო ლაზური შიირი გიღუნან?!

 

ჲილმაზ ერდოღანი: ისა სვას კუჩხე ქოჲობაძგი... ჰო... შაირ ბორ… თურქულ... ზუღაუჩაშ თქვალა დო ლაზებურ შიირ პჭარუმ... კათა ნდღას ირიშ ოძიჲამუ (ორნექ) ჶეჲსბუკიშ სვარას გებოხუნამ. კაჲ ჭარუმ-კაჲ იკითხომ ჲა ზოპონან ფა შიირ ნა ფთქვისთერ ოძიჲამუ ივას მა დო პჭარუმ..ჰაქშაქის ნა პჭარიფე ხუთოში კონარ დივუ მიჩქინ ფა არ სვას დოდვინერ ვარენ… ჶეჲსბუკიშ სვას შინახერირენ…

ჰაქშენ კათა ლაზ დო გურჯი-ქართველ ვანა ჩერქეს დო აბაზა მინთხა ნარენ წოხლენერ (კოლხეთიშ) ქოლქჰისიშ მონომსქიდე ჰენთეფეს ირის  სელამ მეფჩამ დო კვაშენ გობახველ !! გოგიხთით ჯუმალეფე… სქიდას კირღანიშაქის ლაზეფ!!

 

ალი იჰსან აქსამაზი: ჲილმაზ ბეგი; მა თქვან შუქური გიწუმერთ. ემუშენი ქი, მსქვაშა ნენა გემიქთირით კითხალეფეს. ოთქვალუში ჩქვა მუთუ გიღუნან ნა, ჰელე ენთეფეთი მიწვით. ლაზური ნინობა შენი, ლაზური ნენაში ოსქედინუ შენი პროჟეფე გიღუნანი? ალლაჰიქ ბერე-ბარი კალა პანდა გოხელან დო ცაშა ჲეხთით; ფიმფილი დიხაშა.

 

aksamaz@gmail.com

 

https://shangulishialiihsanaksamaz.blogspot.com/2019/08/yilmaz-erdoganik-gargalaps-lazca.html

http://www.circassiancenter.com/tr/bizimkiler-sohuma-yerlesmisler-ckunepe-soxumis-dibargezdoren/