“სალახანა სქინდინაფექ ონძღონიში კანონეფე ოკოხვუფტეს!”

 

 

“სალახანა სქინდინაფექ ონძღონიში კანონეფე ოკოხვუფტეს!”

 

 

(გოწოთქვალა: ანდღანერი მუსაჶირი/ სუმარი ჩქიმი რენ მუსტაჶა საადეთი. მუსტაჶა საადეთი რენ ჩქიმი ჯუმაკოჩეფეშენ ართერი. მა ემუ ვიჩინოფ 2012 წანაშენ დონი. (ჩ.ჰ.ი.) ჩერქესული ხაკკეფეში ინისიჲატიჶიქ წოფხერეტუ არ ოკოხთალა დერბენტის, ნოღა კოჯაელის. აჲა ოკოხთალა რტუ ჟურ დღას, 25-26 კუნდურას, 2012 წანას. მათი ჯოხინერი ვორტი.  ედო მა, მუსტაჶა საადეთი ექოლენ ვიჩინოფ.  უკულე ნანანოღა ანკარას  ქომომხვადუ. აჲა რტუ 14 მარიაშინას, 2014 წანას. მუსტაჶა საადეთითი, მათი (ჩდპ-ში) “პლურალისტური დემოკრასიში პარტიში  (38) ეჩი დო ვიტო ოვრო მაგედგინალეფეშენ ჟური ვორტით. უკულე ჩდპ-ში დუდმახვანჯე რტუ მუსტაჶა საადეთი ჟურ წანას. ღომამჯი, არ ოკოხთალა ქომიღუტეს დო ჩდპ-ში ნოღა ისტანბოლიში შქაგურონის  ქომომხვადუ. თქვანთი გიჩქინან, ბელედიჲეში გოშოცხუნა იხვენასუნონ ეჩი დო ოთხო (24) მირკანის, (2019) ეჩი ოში დო ვიტონ ჩხორო წანას; ჩქინთი ნოღა ისტანბოლიშენ ნამზეთი/ კანდიდატი ქომიყონუნან. აჲა თემაფეთენ ქოკოფთით  ჩდპ-ში შქაგურონის. ამკათა ჰუკუკი ქომიღუნან ჩქინ. ემინდროშაქის ვა მიჩქუტუ, მეგერე მუსტაჶა საადეთიქ ასქერლუღი/ მალიმობა მუში ყვერენ ნოღა ხოფას, (1960-ონი) ვიტონ ჩხორო ოში დო სუმე ნეჩონი წანეფეში ჩოდინას. ჲედექ სუბაჲი/ რეზერვიშ ოჶიცერი ტერენ ჰუდუდიში თაბურის/ ონძღონიში ბატალიონის. ემინდროშენ ოფშა ონჭელონი გონოშინეფე ქუღუნ მუსტაჶა საადეთის. ჭიტა-ჭიტა ლაზურითი ქუჩქინ. ჩქინ ბღარღალით ექონი დო ემინდროში ონჭელონი გონოშინეფე მუშიშენ. აჲა რენ ოკოთქვალა ჩქინიში ნოჭარე. ალი იჰსან აქსამაზი. 15 XII 2018)

 

+

 

ალი იჰსან აქსამაზი: მუსთაჶა ბეგი, იფთი თქვანი სქიდალაშენ მოლამიშინით, მუ იყვენ! მუნდეს ჲეჩქინდით. სო ჲეჩქინდით? სონური რეთ? ნამუ ნწოფულაფეს იგურით? მუ მესლეღი გიღუნან? ჩილერი რეთი? ბერეფე გიყონუნანი?

 

 

მუსთაჶა საადეთი: მა ჲეფჩქინდი ეჩი დო ოვრო (28) მირკანი (1947) ვიტონ ჩხორო ოში დო ჟურე ნეჩი დო შქვით წანას; ნოღა ბილეჯიკი/ ბოზუჲუკიში ოფუტე პოჲრას. მა ვიკითხი გეჭკაფურონი ნწოფულა  ოფუტეს. უკულე ნოღა ესკიშეჰირიში მეჰმეთჩიკი ჯოხონი ოშქენონი ნწოფულას დო ესკიშეჰირიში თიჯარეთული ლისესის დოვიგური დო გეჯგინერი დოვიყვი. უკულეთი ე. ი. თ. ილიმლერიში აკადემიში (აღანი ჯოხო მუშითენ; ანადოლუში უნივერსიტეტი) მუხასებე ვე იშლეტმეში ბურმეშენ დოვიმეზუნი; გეჯგინერი ქოგამაფთი. მთინი დულჲა ჩქიმი რენ  მამუხასებოფა მარა, თიჯარეთული ლისესი, თიჯარული მათემათიკიში მამგურაფალექ, ოკოღარღალუში იმთიანიში ორას, “სი ბანკას მო ამულურ; აჲა ხალი სქანითენ ექ ვა გაჩალიშენ დო გათხოზეფან,”-ჲა მიწუ დო მორალი ოკომახუ. მათი აჲა ნეგატიჶური მოტივასჲონითენ ნოპრანი დოვიყვი დო ირნადითენ მაბანკლობაში სფეროს ოჩალიშუ გოვონკვათი. ედო (1972) ვიტონ ჩხორო ოში დო სუმე ნეჩი დო ვიტო ჟურ  წანას, აქბანკიში მუჶეთთიშობაში/ ინსფექტორობაში მანუშვალობაში იმთიანის ქამაფთი დო მაართანობათენ ქოგამაფთი; გეჯგინერი ქოგამაფთი. აქბანკიში ჩქვადოჩქვა სფეროფეს დოვიჩალიში. ედო ტეკაუდი დოვიყვი (2001) ეჩი ოში დო არ  წანას. ჩილერი ვორე დო ჟურ ბერე ქომიყონუნ.

 

 

ალი იჰსან აქსამაზი: მუსტაჶა ბეგი, თქვან ჩერქესჲაშენ უჩვუთენ გეტკოჩინერი ოჯაღეფეშენ რეთ. ნაკოთხანი დიცხირიშენ რეთ? ჩერქესჲაში ნამუ ნოწილეშენ გეტკოჩინერი რტეს თქვანი პაპუშპაპუფე ? აწითი ემინდრონერი ოფუტე გიღუნანი ექ? მუ ჯოხონტუ თქვანი მჯვეში ოფუტეს? აქონი ოფუტე თქვანის აღანი-მჯვეში ჯოხოთენ მუ ჯოხონტუ დო მუ ჯოხონს? დიცხირიმშინეფე თქვანიში მჯვეში გვარი მუ რტუ? ჩერქესჲაშა, ექონი მჯვეში ოფუტე თქვანიშა იდითი? ჩერქესული ნენა გიჩქინანი? ნამუ ჩქვა ნენაფე გიჩქინან?

 

 

მუსთაჶა საადეთი: გეტკოჩინერი ოჯაღი ჩქიმიში მაოთხანი დიცხირიშენ ვორე. ჩერქესჲაში ჰათუქუაჲ ჯოხონი ნოწილეშენ გეტკოჩინერი ვორეთ. ემინდრონერი ოფუტე ჩქინი დოსქიდერენ კიდერი ხურგიში წკარიში თუდე. ოფუტეს ჯოხონს ხანაფშეჰაბლე. აქონი ოფუტე ჩქინის ჯოხონს პოჲრა; აჲა რენ თურქული ჯოხო.  ჩერქესული ჯოხო მუში რენ ჰათუქუაჲჰაბლე. (2001) ეჩი ოში დო არ წანა რტუ, მა  ჩერქესჲაშა მეფთი. მა ოფუტე ჩქინი ვა მაძირუ,  ხურგიში წკარიში თუდე დოსქიდერენ დო ემუშენი. ედო ვა გემაზბაძგუ დიხა მუშის; კისმეტი ვა მაყუ. ჩერქასჲა შკულენი ორას, ჩქინეფექ იფთი კუჩხე გებაძგერენან ვარნაში კონსთანცაში ნოღა ბალჩიკიში ოფუტე ბაშსაღლıკის.  ექ დოსქიდერენან (17) ვიტო შქვით წანას. პაპუშპაპუფექ არ ჯამე/ მეჩეთი ოყვენაფერენან ექონი ოფუტეს. ეჲა ჯამეში რაბისკა დო თაფუფეთი მთელი ხეს ქომიღუნან.  ჩერქესული ნენაში გალე, ჭიჭიტათი  ჶრანსული ნენა ქომიჩქინ.

 

 

ალი იჰსან აქსამაზი: მუსტაჶა ბეგი, აწითი თქვანი მალიმობაშენ ბღარღალათ. ნამუ ბრანშიშენ ჲედექ სუბაჲი/ რევერვიშ ოჶიცერი რტით? იფთი ნამუ კიშლას იგურით დო უკულე ნამუ რუთბეთენ მენდეგოჩქვეს ნოღა ხოფაშა?

 

 

მუსტაჶა საადეთი: ფიჲადეში ბრანშიშენ ვორტი. ნოღა თუზლაში ფიჲადე ნწოფულას დოვიგური (6) ანში თუთას. უკულეთი  კურათენ ნოღა ხოფაშა მენდემოჩქვეს; (11.) მავიტანი ჰუდუდიში თაბურიშა/ ონძღონიში ბატალიონიშა.ჲედექ სუბაჲი/ რეზერვიშ ოჶიცერი ვორტი.

 

 

 

ალი იჰსან აქსამაზი: მუსტაჶა ბეგი,  წოხლეშენ ამბარი გიღუტესი ხოფაში ხალკი დო ლაზური ნენაშენ?

 

მუსტაჶა საადეთი: დიდო ჩქინაფე გონოშინეფე ქომიღუნ მა. ექონურეფეში ნანანენა, ნამთინი ხონარეფეთენ ხურხიშენ იღარღალინენ დო აჲა ნამთინი მენგაფერი ხონარეფეთენ ჩერქესული ნენაშა ხოლოს რენ. პანდა ხალკიში დოლოხე ვორტი დო ემუშენითი, მციქა რტას ნათი, “მოხთური”, ჯოხო მუშითენთი ნა იჩქინენ, აჲა ნანანენა ორათენ ოხოწონუს ქოგევოჭკერეტი. მარა (49) ჟურე ნეჩი დო ჩხორო ქოგოლახთუ დო გომოჭკონდუ მთელი. (1969-1970-ონი) ვიტონ ჩხორო ოში დო სუმე ნეჩი დო ჩხორო- ვიტონ ჩხორო ოში დო სუმე ნეჩი დო ვიტონი წანაფეს, ხოფაში ხალკი რტუ მაღალი კულტურონი; ოკითხუ-ოჭარუში მუკონობა მაღალი რტუ.

 

 

 

ალი იჰსან აქსამაზი: მუსტაჶა ბეგი, ემინდრონერი ექონი კიშლა ვარნა კაზამა სო გედგინერი რტუ? სო ინჯირტით? სო იმხორტით; ტაბლდოტიშენ ი, ლოკონტაშენ ი? ემინდრონერი ხოფა რტუ ჭიტა ნოღა. აწინერი ზოღაპიჯური გზათი ვა რტუ. მუჭოში რტუ ხალკიში სქიდალა? ემინდრონერი ხოფაში ხალკი მუთენ სქიდუტუ? მუთენ ფარა მოგაფტეს. ნოღაში კულტურული ხალი მუჭოში რტუ? ემინდრონერი ხოფაშენ მოლამიშინით, მუ იყვენ!

 

 

მუსტაჶა საადეთი: თაბურიში შქაგურონი რტუ ნოღა ხოფაში დოლოხე. სუმ კაზამა ქორტუ: სარფის, ჲოლბაშის დო ფერონითის. სუმ კაზამასთი ასთეღმენეფექ კუმანდა იქიფტეს. სუმ კაზამასთი ხიზმეტი ქომეფჩი მა. თაბურიში შქაგურონის ვორტიში, ქირათენ ოხორი ვოქაჩაფტით. ონჯირუ შენი კოღუშეფე ქორტუ კაზამაფეს. ტაბლდოტიშენ ვიმხორტით. ხოფაში ხალკი ფარა მოგაფტუ ჩაიში ხაჩქაშენ. მოგაფა მუთეფეში კაი რტუ, ემუშენითი ხალკი დიდოფეთენ ლისეს კითხერი რტუ.

ხოფა დო ოფუტეფე მუშის პანდა ლაზური იღარღალინეტუ.  დიდო მედენური ოსქიდუში ადეთეფე ქუღუტეს. ზოღაპიჯი დო გერმაფეში შქას მეგრელეფე სქიდუტეს. პოლიტიკა დიდო ინჭელტეს.

ჩქიმი შენი ონჭელონი არ-ჟურ ამბარიშენ მოლაგიშინათ:

 

-ხალკიქ სიჶთერი დო სიჶთერითენ მაავობას დიდო ყოროფტუ; ყოროფათენ მეკირელი რტეს აჲა ადეთიშა. სიჶთერითენ მაავობაშა თოლი ქუღუტეს. სიჶთერი იჭოფინერეტუ ღაჭო ჯოხონი კვინჩიში ოხმარუთენ. ედო სიჶთერიში ოხმარუთენთი ოტრიკე ჭოფუფტუ ხალკიქ. 

-დინამიტითენ ზოღაშენ ჩხომი ჭოფუფტეს. კოჩეფექ დინამიტიში ჶითილი მენწერი დოლოტკოჩაფტეს ზოღას. აჲა დულჲა ორდო იყუში, დინამიტიში ოტკვაცუში ხონარითენ ჲეშქურდინერი ჩხომეფე იმტეტეს; ჲანო იყუშითი, დინამიტი ტკვაცუტუ კოჩიში ხეს.  მზოღას დინამიტიში დოლოტკოჩუში ორა რტუ დიდო ბეჯითი.  აჲა დულჲაში გური შენი, ნამთინი კოჩეფეს მაძგვანი ხე ვა უღუტუ.

-მემსქვანერი სოთეფეს დიდო მაღალი ნჯალეფეს ბოგინაფე ქუღუტეს ნამთინი კოჩეფეს დო მაბუტკოჯობა იქიფტეს, ემინდროს.

-ემინდრონერი ხოფურეფეში ჩაიშენ მოგაფა მაღალი რტუ; ფარა ქუღუტეს ჯებეს. ემუშენითი ნამთინეფექ თი-მუთეფე კუმარიში ოსთერუშა მეჩაფტეს. აჲა დულჲა რტუ დიდო გონტალერი; ეშო მიჩქინ.  ოფუტარეფექ ბარბუთითენ ისტერტეს კუმარი. ედო აჲა კუმარის “ქაჩანჩულა” უწუმერტეს; ეშო ქომშუნს აწი.

 

 

 

 

ალი იჰსან აქსამაზი: მუსტაჶა ბეგი, ნანანოღა ანკარაშენ ვარნა ნოღა ისტანბოლიშენ ნოღა ხოფაშა ოხთიმუ-მოხთიმუ მუჭოში იყვეტუ; ოხთიმუ-მოხთიმუ მუკო საათის იყვეტუ?

 

 

მუსტაჶა საადეთი: ნოღა ესკიშეჰირიშენ ნოღა ხოფა’ჲა ოთხიმუ იყვეტუ (23) ეჩი დო სუმ საათის. ემინდროს ზოღაპიჯიში გზა ვა რტუ. გერმაში გზალეფე რტუ დიდო მწულე დო ჟურ არაბას ართოთ ვა მეკვალეტუ. დიდი არაბაფეს ნამთინი ვირაჟეფეშენ არ-ჟურ მანევრათენ მეკვალერეტეს. 

 

 

ალი იჰსან აქსამაზი: მუსტაჶა ბეგი; ხალკი მჩხუში რტუი? ხალკის ნოღალური ზმონა დო გაგნაფა უღუტუი, კაი გოღოდაფტესი?

 

 

 

მუსტაჶა საადეთი: ნოღა ხოფაში ხალკი; ათინურეფე დო არტაშენურეფეშენ  ჩქვა ყალა რტუ. მარა მედენური ზმონა დო ოღოდობა ქუღუტეს. მა სივილური რეზერვული ოჶიცერი ვორტი დო  ემუშენითი ხალკი კალა ჯუმაკოჩობა ქომიღუტუ. ხალკიქ ასქერის ყოროფტუ; ემკათა ხალკი რტუ ემინდროს. 

 

 

ალი იჰსან აქსამაზი: მუსტაჶა ბეგი, აწი, ხოფაში ნამუ ოფუტეფეში ჯოხოფე გოგაშინენან? პანდა კიშლას, კაზამას რტითი? დევრიჲე/ პატრული  გულურტითი?

 

 

მუსტაჶა საადეთი: ოფუტეფეში ჯოხოფე აშო რტუ; აწი აშო გომაშინენ:  “ქირმასთი”, (ქემალფაშა), აბუისლა (“ჲოლაღზი”), ქისსე, ფერონითი. პატრულიში დულჲა დიდო ვა იყვეტუ. დიდოფეთენ ურუსეფექ კანტროლი იქიფტეს მელენი-მოლენი ონძღონი. ედო ნამთინი ორაფესთი პატრული იქიფტეს. (24) ეჩი დო ოთხო საათი მეკილაფტუ კაზამას. .

 

 

ალი იჰსან აქსამაზი: მუსტაჶა ბეგი, მიჩქინ; აწინერი სთერი, ვართი თურქიჲე დო ვართი გურჯუსთანის დემოკრასი უღუტუ. ზათი გურჯისთანი ვა რტუ, ხვალა ჯოხოთენ ქორტუ. მარა ხოლოთი გურჯისთანი ფთქუმერ მა.თურქიჲე დო გურჯისთანი რტეს დუშმანი/ ნტერი ართიქართიშა ემინდროს. მარა აჲა ნტერობაში სებები რტუ ვარშოვა დო ნატო; თურქიჲე რტუ ნატო-ში დოლოხე, გურჯისთანი რტუ ვარშოვა-ში დოლოხე. ემინდროს ეშო რტუ. აწი იძირენ; ნტერი ვარ, პარტნერი რენან კართა სფეროს. აჲა აქ მევაშქვათ! ანდღანერი ნდღას, რუსჲაში ჶედერასჲონი დო თურქიჲე მანებრა რენან; გურჯისთანითი ეშო! მოლენი-მელენი სარფი რტუ ჰემი ნატო დო ვარშოვა-ში, ჰემი თურქიჲე დო სსრრ-ში, ჰემი თურქიჲე დო გურჯისთანიში, ჰემითი მელენი-მოლენი ლაზეფეში სინორი/ ონძღონი. ედო ეჲა ტერიტორია რტუ ოფშა გაგნაბური. ედო თქვანთი ასქერი/ მალიმე რტით ეჲა გაგნაბური ტერიტორიას. მიჩქინ, თქვან დიდო ონჭელონი გონოშინეფე ქოგიღუნან. კოჩეფექ ონძღონი იჩინოფან მარა, სქინდინაფექ ვარ! აჲა გონოშინეფე თქვანიშენ არ-ჟურ მოლამიშინით, მუ იყვენ!

 

 

მუსტაჶა საადეთი: სარფიში ღალიქ თურქიჲე დო სსრრ ართიმაჟურაშენ ოკორთუფტუ; ონძღონი წოფხუფტუ; აწითი ეშო. აჲა ღალიში მელენი კელეს ქორტუ ნოკუჩხენიში ყონა. ედო ეჲა ნოკუჩხენიში ყონაში მჩირობა რტუ  (7-8) შქვით-ოვრო მეტრო.  მეკახთიმუ-მოკახთიმუ, ეჲა ყონაშენ ემედენი ოხოიწონეტუ. ქოთუმეში ნოკუჩხენითი მანიშა ოხოიწონეტუ. კართა მჭიმა შკულე, ნოკუჩხენიში ყონა ინწურანინეტუ, იფაღინეტუ სსრრ-ში ასქერეფე შკელენ.

 

 

ალი იჰსან აქსამაზი: მუსტაჶა ბეგი, თურქიჲეშენ სსრრ-იში ტერიტორიაშა მტინერი სქინდიანაფეში მოყონუ შენი მუეფე იქიფტით? ამკათა სქინდინაფე შენი მუფერი კანონური პროსედერეფე ქორტუ თურქიჲე დო სსრრ-ში შქას?

 

 

მუსტაჶა საადეთი:  დიდოფეთენთი, მოლენი სარფული ოფუტარეფეში სალახანა სქინდინაფექ ონძღონიში კანონეფე ოკოხვუფტეს. ედო აჲა ქოთუმეფეში იადეში პროტოკოლი შენი სსრრ-ული ოტორიტეფეს ვუჭანდეფტით. ედო აშოთენ იადე იხვენუტუ. ურუსეფეს დიდოფეთენ სქინდინაფეში ქოშორიშენ შიქაჲეთი ქუღუტეს. უჩქინაფუ კუჩხეშმოდვალუთენ ქოშორის გებაძგუფტეს დო ქოშორიქ ფინთიფტუ კუჩხეშმოდვალუფე მუთეფეში დო ემუშენი. პროტოკოლეფე შენი, მანიშა ნენა ვა გემიქთირუფტეს; არ-ჟურ დღა შკულე იყვეტუ.

 

 

ალი იჰსან აქსამაზი: მუსტაჶა ბეგი, ნამუ ნენათენ ღარღალაფტით ემინდრონერი სსრრ-ში თი-მჩხუფე კალა; თურქულიი, გურჯულიი, რუსულუი?!

 

 

მუსტაჶა საადეთი: რუსული დო თურქული იღარღილენეტუ. ჩქინი თერჯუმანი რტუ მემედ დაჲი; (87) ოთხო ნეჩი დო შქვით  წანერი რტუ დო ასქერული ზიტაფეშენ, ტერმინეფეშენ ამბარი ქუღუტუ. ურუსეფეში თერჯუმანის ჯოხონტუ რაჶკინი; თეღმენი/ ლეიტენანტი რტუ.

 

 

ალი იჰსან აქსამაზი: მუსტაჶა ბეგი, ემინდროს ხოფურეფე კალა ხოლოსონი ირთიბატი/ კონტაქტეფე გიღუტესი? ოფუტეფეში ჭანდაფეშა ულუტითი? ხოფურეფეშენ მანებრაფე გიყონუტესი? 

 

 

მუსტაჶა საადეთი: მა ჯოხინერი დოვიყვიში, ოფუტეში ჭანდეფეშა მევულურტი, მორო. მანებრაფეთი ქომიყონუტუ მარა, (49) ჟურე ნეჩი დო ჩხორო წანა ქოგოლახთუ; ვა გომაშინენ. ჭანდაფეს დიდოფეთენ “ჯილველო ნანაჲდა” ჯოხონი ბირაფათენ  ხორონაფტეს.

 

 

ალი იჰსან აქსამაზი: მუსტაჶა ბეგი; აწიში აკონარი დომიბაღუნან. გინონან ნა, ვოჩოდინათ! მარა ოთქვალუში ჩქვა მუთუ გიღუნან ნა, ეთი მიწვით, მუ იყვენ! მა დიდო შუქური გიწუმერთ, მუსტაჶა ბეგი. ალლაჰიქ ირორას მეგიშველან დო ბერე-ბარი-მოთა კალა გოხელან!

 

 

მუსტაჶა საადეთი: ალი იჰსან ბეგი, (1969-1970) ვიტონ ჩხორო ოში დო სუმე ნეჩი დო ჩხორო- ვიტონ ჩხორო ოში დო სუმე ნეჩი დო ვით წანას, ექონაშის ასქერი ვორტი. უკულე (1974) ვიტონ ჩხორო ოში დო  სუმე ნეჩი დო ვიტო ოთხო წანას, აქბანკიში ხოფაში ჶილიალიშა მეფთი თეჶთიში ოხვენუშა; ექ დოფსქიდი (2) ჟურ  თუთას. გონოშინეფე ჩქიმიშენ მკულო მოლაგიშინით. მორო,  ჩქვა გონოშინეფეთი, ექონი, ქომიღუნ მარა, მიხარსუვით, ოჭარუ გინძე გაყვან.  აკონარი დობაღინე რენ. ჰურმეტი მეგიმჩინაფთ.

 

 

aksamaz@gmail.com

https://shangulishialiihsanaksamaz.blogspot.com/2019/08/mustafa-saadet-konusuyor.html