“ჩქინი ნენაში ჯოხო ოგნუთი ვა უნონან!”

 

 

“ჩქინი ნენაში ჯოხო ოგნუთი ვა უნონან!”

 

(გოწოთქვალა: ანდღანერი სუმარი ჩქიმი რენ იური ღვინჯილია. იური ღვინჯილია რენ გურჯისთანიში გამანთანერეფეში ართ- ართი. მა ეჲა ხუთ- ანში წანაშენ დონი ვიჩინოფ. ინტერნეტიში გზათენ ქორთული დო მარგალური ნენაფეთენ ჭანდინაფს დო მარგალური, ლაზური დო სვანური ნენაფეს ოჶიციალური სტატუსი აყვას ჲადო შურ დო გურითენ  იხანდეფს. მარგალური, ლაზური დო სვანური ნენაფეში დუდოჩვალობა შენი მანებრაფე მუში კალა ართოთ ჩქვადოჩქვა აქტიურობა დო მიტინგეფე წოფხუფს გურჯისთანის. ეშო მიჩქინ მა. იური ღვინჯილია რენ  "ცენტრ კოლხიდა"-ში დუდმახვანჯე. იური ღვინჯილია კალა ლაზური ინტერვიუ დოპი. მარგალური, ლაზური დო სვანური ნენაფეში ოშ წანა წოხლენი დო აწინერი ხალიშენ ბღარღალით. ალი იჰსან აქსამაზი)

+

ალი იჰსან აქსამაზი: იური ბეგი, წოხლე ბიჲოგრაჶი თქვანიშენ მოლამიშინით დო ეშო გევოჭკათ, იყვენი? სონური რეთ? სო დო მუნდეს ჲეჩქინდით? ნამუ ნწოფულაფე სო იგურით? აწი სო სქიდუთ? მუ დულჲა იქიფთ? ნამუ ნენაფე გიჩქინან?

იური ღვინჯილია: ხელა დო კაობათე! ჩქიმი ბიჲოგრაჶიჲა დიდო ინტერესონი ვა იყვენ. მა მარგალი ვორე. ჩქინი დობადონა რენ მარგალონა. მა ზუგდიდარი ვორე. მარგალური ნენა კაი ქომიჩქინ. ბაშქა ნენაფეთი ქომიჩქინ. მარა მარგალური რენ ნენა ჩქინი.

ალი იჰსან აქსამაზი: თქვან "ცენტრ კოლხიდა"-ში დუდმახვანჯე რეთ. ეშო მიჩქინ. "ცენტრ კოლხიდა" სო, მუნდეს დო მუშენი გეიდგინუ? ედო ანდღანერი ნდღას მუფერი აქტიურობა იქიფს "ცენტრ კოლხიდა"-ქ გურჯისთანის?

იური ღვინჯილია: 2005 წანას, 15 წანა წოხლე, ორგანიზაცია  “კოლხიდა”-ში რეგისტრაცია ვოხვენაფი ოქორთურას. ჩქინი იფთინერი მიზანი რტუ ევროპაში რეგიონალური ნენაფეში ქარტიაში რატიჶიკაცია ოქორთურას. მაჟურა მიზანი რტუ მარგალური, ლაზური, შონური  ნენაში რეგიონალური ნენაშ სტატუსი ოქორთურას. მასუმა მიზანი რტუ ჩქინი მარგალონაში, ლაზიკაში, კოლხიდაში ისტორიაში პროპაგანდა. აჲა სუმ მიზანი რტუ. ემორას ოქორთურაში შოვენისტური იდეოლოგია დიდო მენჯელონი რტუ. ემუშენი მითიქ ჩქინი დულჲას მხუჯი ვა მეჩუ, ვა მემიშველეს. ეკულე, ხუთ წანაშკულე აჲა ორგანიზაცია,  “კოლხიდა” უმანჯელი დოსქიდუ დო გეინკილუ. ედო აწი აჲა ორგანიზაცია,  “კოლხიდა” ვა რენ.

ალი იჰსან აქსამაზი: 1920- 1930-ონი წანაფეში სოვჲეთური ოხენცალეს, სვანური ნენას კულტურული აუტონომია უღუტუი, ვა უღუტუი, ეჲა ვა მიჩქინ მა. მარა თქვანთი კაიხეშა გიჩქინან, 1920-1930-ონი წანაფეს, სოვჲეთური ოხენცალეში  დობადონარი მარგალეფესთი, ლაზეფესთი კულტურული აუტონომია ქუღუტეს. მარგალური დო ლაზური გაზეთეფე გამიჩქვინუ სოვჲეთ- გურჯისთანის: "ყაზაყიში გაზეთი", "მჭითა მურუნცხი" დო მაჟურაფე. ართნერი ორაფეს, ლაზური ნწოფულაფეთი გუინწკუ აფხაზეთის. სოვჲეთური ხეცალაქ წოხლე მარგალური დო ლაზური კულტურული აუტონომიას ნუმხვაჯუ უკულეთი ენთთეფეში  კულტურული აუტონომიაში გზალეფე დუდიშენ კუდელიშა გენკილუ. მუშენი ამკათა ხილაჶი დულჲაფე ყუ სოვჲეთური ხეცალაქ? ართნერი სოვჲეთური ხეცალაქ აფხაზური, ჭერკეზული, კაბარდეჲული, ჭეჭენერი, ინგუშური, ოსური, აბაზური ნენაფეში კულტურული ავტონომიას ეშო ვანა აშო ნუმხვაჯუ სოვჲეთური დობადონას.  თქვანთი გიჩქინან, 1920- 1930-ონი წანაფეს, მარგალური ნენათი,  აფხაზური, ჭერკეზული, კაბარდეჲული, ჭეჭენერი, ინგუშური, ოსური, აბაზური ნენაფეთი ართნერი ხალის რტეს. ნამოლაგიშინით ორაფეს მუშენი პარადოქსალური დულჲაფე იხვენუ სოვჲეთური დობადონას? თქვან მუ იზმონთ?

იური ღვინჯილია: მარა მუ რენ ჩქინი პრობლემა?! მჯვეში ისტორია მიჩქინან, ვა მიჩქინან, აჲა ვა რენ პრობლემა. ანდღა მუ პრობლემი მიღუნან? წოხლენი ისტორიაშენ ამბაი ქომიღუნან. აჲა პრობლემა ვა რენ. 1930-ონი წანაფეში ისტორია ქომიჩქინან. კულტურული აუტონომია დო სოვჲეთური ადმინისტრაცია რტუ, ჩქვადოჩქვა მუთხანი რტუ, გაზეთეფე რტუ. მარა აჲა რენ  მჯვეში ამბაეფე. აწი ჩქინ მუთუ ვა მიღუნან. აჲა რენ ჩქინი აწინერი პრობლემა.

ალი იჰსან აქსამაზი: აწი, თქვანთი გინონანნა, მარგალური, ლაზური დო სვანური ნენაფეში ანდღანერი ნდღალეფეშა ქომოფთათ!  მარგალური, ლაზური დო სვანური ნენაფეში გურჯისთანის ანდღანერი ხალიშა ქომოფთათ, იყვენი? ანდღანერი ნდღას, გურჯისთანის უყონუნ აფხაზი, ოსი, სურჲანი, აზერბაჲჯანიში თურქი, სომეხი დობადონარეფეთი.  ედო ანდღანერი ნდღას ოსური, აფხაზური, სომხური, აზერბაჲჯანიში თურქული, სურჲანური ნენაფეს, ეშო ვანა აშო, კულტურული აუტონომია ქუღუნან გურჯისთანის. ქორთული ოხენცალექ ნუმხვაჯუფს ოსური, აფხაზური, სომხური, აზერბაჲჯანიში თურქული, სურჲანური ნენაფეთენ ნწოფულაფე, გაზეთეფე, ოხენცალეში ტელევიზჲონიშენ ჭანდინას. მთინი გიწვათნა, ქორთული ოხენცალექ ჶინანსურო ნუმხვაჯუფს ოსური, აფხაზური, სომხური, აზერბაჲჯანიში თურქული, სურჲანური ნენაფეს. მა აშო მიჩქინ. მარგალური, ლაზური დო სვანური ნენაფეს არ კაპიკითი ვა მეჩაფს ქორთული ოხენცალექ. ართნერი ქორთული ოხენცალექ მარგალური, ლაზური დო სვანური ნენაფე ვა ძიროფს;  მარგალური, ლაზური დო სვანური ნენაფე ნენა ვარდო, ქორთული ნენაში დიალექტეფე  შინოფს დო ემუშენი. აჲა რენ 1940-ონი წანაფეში კრემლინიშენ გენომსქიდე ოჶიციალური გაგნაფა. ანდღანერი ნდღას კრემლინისთი ვა უღუნ ეჲა მჯვეში ოჶიციალური გაგნაფა მუში. აჲა დულჲაშენ თქვან მუეფე იზმონთ?

იური ღვინჯილია: მარა გაზეთა რენ მჯვეში დულჲა. გაზეთა რენ მჯვეში ნოსიშ კოჩეფეში დულჲა. აჲა აღანი ვა რენ. გაზეთა ვა რენ მოდერნული დულჲა.  გაზეთა ბერეფეშ დულჲა ვა რენ. გაზეთა ვა რენ მოხვა ანდღანერი ბერეფეშა. ბერეფეშა მოხვა დულჲა ვა რენ გაზეთა. აღანი ბირაფა, აღანი მელოდი, აღანი ინსტრუმენთი, აღანი ტექსტეფე რენ მოხვა ანდღანერი ბერეფეშა. კინო, ვიდეო რენ მოხვა ბერეფეშა. ანდღა აჲა რენ ნენაშ დულჲა.

ალი იჰსან აქსამაზი: ანდღანერი ნდღას ქორთული ოხენცალექ მარგალური, ლაზური დო სვანური ნენაფე ნენა ვა შინოფს მარა გურჯისთანიში დუდმახვანჯე სალომე ზურაბიშვილიქ მარგალური დო სვანური ნენაფე შენი მსქვა ამბაი ქომეჩუ. მკულეშა ეშო დოთქუ: "მარგალური დო სვანური ნენაფეს მხუჯი მეფჩათმინონან ნწოფულაფეს." არ- ჟურ თუთა წოხლე გურჯისთანიში დუდმახვანჯექ აშო დოთქუ. აჲა რენ ფუქირონი ამბაი. თქვან აჲა ამბაიშენ მუ იზმონთ?

იური ღვინჯილია: ანდღანერი ნდღას მუ რენ ჩქინი პრობლემა?! სალომე ზურაბიშვილიქ მუ ზოპონს, მაჟურა კოჩიქ მუ ზოპონს, აჲა ხარახურა რენ. ჰელე არ ვოწკედათ დო ბძირათ, აქონი კანონის მუ ნოჭარს, ოქორთურაში მეჯლისიში კანონის მუ ნოჭარს: ქართველური ნენა. ეშო ნოჭარს. ქართველური ნენა მუ რენ?! მის უჩქინ, არ ფკითხათ ჩქი.
სალომე ზურაბიშვილიქ, სააკაშვილიქ, გამსახურდიაქ მუ ზოპონს, ეჲა ვა მინონ მა. ოქორთურაში კანონი ლაზეფეს პკითხათ მუ რენ ქართველური ნენა. ლაზური ნენა ქართველური რენი? ლაზური ნენა ვა რენ ქართველური ნენა. მარგალური ნენა ვა რენ ქართველური ნენა. ემუშენი ოქორთურას ვა უნონან  ნენა ჩქინი. ოქორთურას ჩქინი ნენაში ჯოხოთი ვა უნონან. ხვალა ჩქინი ნენა ვარ, ჩქინი ნენაში ჯოხო ოგნუთი ვა უნონან. ნენა ჩქინიში რენობა ვა უნონან. აჲა რენ პრობლემა. მაჟურა პრობლემი რენ დიდი პრობლემი.  ჯოხო ჩქინი, ჯოხო ჩქინი ოგნუთი ვა უნონან ოქორთურას. ჯოხო ჩქინი რტას, ეჲათი ვა უნონან. ემუშენი ჯოხო ჩქინი დოქთირეს, ქართველი გეოდვეს. ნენა, ჩქინი ნენა დოქთირეს, ქართველური ნენა გეოდვეს. ლაზიში ჯოხო მეჟილეს, მარგალიში ჯოხო მეჟილეს. ქართველი ქონაჭარეს. ლაზური ნენაში ჯოხო მეჟილეს, მარგალური ნენაში ჯოხო მეჟილეს. ქართველური ნენა ქონაჭარეს. მარგალი აქტივისტეფეს  ჩქარ პროტესტი ვა უღუნან. ლაზი  აქტივისტეფეს  ჩქარ პროტესტი ვა უღუნან. მა ხვალა არ კოჩი ვორე. მა მი ვორე? მენჯელი ვა მიღუნ. მა ხვალა- ხვალა მუ მახვენენ? ანდღა ოქორთურას ნენა ჩქინიში ჯოხო დოქთირეს, ჯოხო ჩქინი დოქთირეს. მარგალური, ლაზური დიალექტი რენი, ვარენი, აჲა დისკუსიში  მუთუ ვა რენ. ჩქინი ჯოხო ვა მიღუნან. ბერეფექ ნამ ნენა იგურაფან სკოლას, ოქორთურას? ნამ ნენა?  ქართველური ნენა იგურაფან. ბერეფექ მარგალური ნენა იგურაფანი  სკოლას? იურიდილო, პოლიტიკურო ოქორთურას ლაზური ნენა ვა რენ, მარგალური ნენა ვა რენ. შონური ნენა შონეფექ ძირან. მა შონი ვა ვორე. მა მარგალი ვორე. ჩქინი პრობლემა აჲა რენ: პროტესტი ვა მიღუნან. ემუშენი მა პკითხა ლაზი აქტივისტეფეს მუ უნონან. მარგალ აქტივისტეფეს მუ უნონან, აჲა ქომიჩქინ მა: ჭუმანიში მარგალეფე რენან, ლიმჯიში ქართველეფე რენან. ლიმჯიში ქართველი რენან. ჭუმანიში მარგალი რენან. ჩქიმი კალა მარგალი რენ. ქორთუეფე კალა ქართველი რენან. ჟურ გურონი კოჩის კაი დულჲა ვა აყვენ.

ალი იჰსან აქსამაზი: იური ბეგი, ჩქვა კითხალა ვა მიღუნ. თქვანთი გინონანნა, აჲა ინტერვიუ ვოჩოდინათ. მარა მაკითხალეფე ჩქინი შენი მესაჟეფე გიღუნანნა, ეთი მიწვით, მუ იყვენ. მა თქვან შუქური გოღოდაფთ. ფიმფილი დიხაშა!

იური ღვინჯილია: ხვალა ჭარაფათე ნენა ვა სქიდუნ. ისტანბოლის ჭარელი წინგეფეთე ლაზური ნენა ვა სქიდუნ. ლაზური ნენა ვა სქიდუნ ისტანბოლის. ლაზონას ქორტას ლაზური კულტურული ცენტრი. ეშო სქიდუნ ლაზური ნენა. ეშო სქიდუნ ლაზური ნენა ლაზონას. ჩქინი კალათი აჲა დულჲა ეშო რენ. მარგალური ნენა ვა სქიდუნ თიჶლისის. მარგალური ნენა სქიდუნ მარგალონას. აქტივისტეფე რენან მარგალონას, თიჶლისის რენან აქტივისტეფე. მარა ნენა ჩქინი ღურუნ. მუშენ ღურუნ ნენა? ჰამ დულჲაშ კოჩეფეს ვა უჩქინან მუ უნონან. ნენა სქიდასი? ბერეფეს პკითხათ. ჩქი ართიქართი კალა დიდი პროჶესორე ვორეთ, მიჩქინან მუ რტასუნონ. მარა მუთუ ვა რენ. მარგალური, ლაზური ართოთ დულჲა ვა რენ, მარგალურ- ლაზური ინტერნეტ- რადიო ვა რენ.  მარგალურ- ლაზური ინტერნეტ- ტელევიზჲონი ვა რენ, მუთუ ვა რენ.   ხვალა აშო- იშო მულუნან- ულუნან,  ხვალა  ოჭკომალეშ დულჲა. ჩქი ოჭკომალეშ ჯუმალობა ვა მინონან. ჩქინ მინონან ართოთ დულჲა, მარგალური- ლაზურიში ართოთ დულჲა მინონან. ანდღანერი ზამანის მარგალურ- ლაზური ტელევიზჲონი ვა რტაში, მუთუ ვა ჲეჩქინდუნ.
ნენათი ღურუნ, კოჩითი ღურუნ, ისტორია ღურუნ. ჩქინი ჭარათი ვა სქიდუნ. აჲა რენ ჩქინი პრობლემა. 2012 წანას მა ისტანბოლის ვორტი დო ლაზი აქტივისტეფე ქობძირი. ლაზი აქტივისტეფე ლაზონას ქობძირი. მარა მარგალურ- ლაზური ინტერნეტ- ტელევიზჲონი შენი მითიქ მხუჯი ვა მომჩუ. ემუშენი ანდღანერი ნდღას ჩქინ მუთუ ვა მიღუნან. ედო  არ წანა დო გვერდი რენ, მა მუთუ დულჲა ვა ვიქიფ. აწი ნენაში აქტივისტობა ვა მიღუნ, მუთუ დულჲა ვა მიღუნ აჲა სფეროს. მთელ ოქორთურას, მთელ თურქიჲეს, მთელ ლაზონას, ხვალა მა ქოვორტი, ხვალა-ხვალა მა ქოვორტი. ედო ლაზური ნენაში ოჶიციალური სტატუსი შენი ხვალა-ხვალა მა დოპი პროტესტოში აქცია. ემკათა პროტესტი ქომიღუტუ. რეგიონალური ნენაშ სტატუსიში აქცია მა მიღუტუ, ხვალა- ხვალა ართერი კოჩი ვორტი მა. ლაზური ნენაში ოჶიციალური სტატუსი ვა უღუნან ლაზეფეს თურქიჲეს.

ჩქინი კალა, ოქორთურას რენან ჟურ კატეგორია, ჟურ გრუპა მარგალი აქტივისტეფე. ალექსანდრე ჭაჭია რენ რუსჲაში აჟანდარი კოჩი. მუში ორგანიზაცია რენ “მოძრაობა სამეგრელო”. მაჟურა გრუპა რენ თიჶლისიშ მარგალეფე. მარგალური ნენაშ სტატუსი შენი ვართი ართის ვართი მაჟურას უღუნ პოლიტიკური პროტესტი. მარგალური ნენაშ სტატუსი შენი პოლიტიკური აქცია ვა უღუნ ჟურისთი. 

აჲა ფთქვამინონ მა: მჯვეში ისტორას, 1930-ონი წანაფეს, ისქენდერ წითაში, ისაკი ჟვანია დიდო პატრიოტი კოჩეფე რტეს. მარა აწი ამ კოჩეფეში მუთუ სიმბოლო ვა მიღუნან . მარა თქვანი კალა ისქენდერ წითაში ქუღუნ დიდი ჯოხო. თქვანი კალა, ლაზეფე კალა ისქენდერ წითაში რენ დიდი ჯოხონი კოჩი. მარა ჩქინი კალა, ოქორთურას, შოვენისტური იდეოლოგიაში მენჯელითენ ისაკი ჟვანია რენ სეპარატისტი კოჩი. კაი კოჩი ვა რენ. ეშო იშინენან. დიდო კოჩეფეს აშო უჩქინან. ემუშენი ისქენდერ წითაში დო ისაკი ჟვანიაშ არ სიმბოლო, არ რესივე, ნენა ჩქუნიში სიმბოლო რტასი კაი იყვეტუ.
სი კითხი, მა ბღარღალა. მა მუ ბღარღალა?! ანდღა- ჭუმენთე ნენა ჩქინი ღურუნ. ხვალა ჭარაფათე ნენა ვა სქიდუნ. კაი გურითე ვიძირათ!

 

aksamaz@gmail.com

 

https://sonhaber.ch/iuri-gvincilia-ile-soylesi-dilimizin-adini-duymak-bile-istemiyorlar/

 

 http://circassiancenter.com/tr/iuri-gvincilia-ile-soylesi/