6 Haziran 2007 Çarşamba

აჰმეთ ჰ. ქირიმის ვიზია უღუტუ-ი? / AHMET H. KİRİMİS VİZİA UĞUT̆U-İ?/ AHMET H. KIRIM’IN VİZYONU VAR MIYDI?




აჰმეთ ჰ. ქირიმის ვიზია უღუტუ-ი?


“ლაზიში ინსტიტუტი იკიდენ” მანშეთონი ამბარი აქთუელის ნა გამიჩქვინუ თარიღიშენ ანდღაშაქის ეშო-აშო ვითოხუთი წანა გოლახთუ. იკიდასუნონ ჲადო ნა იგნაფეეტუ ამ ინსტიტუტიში გოწონჯღონერი ოყოფინოთთი აჰმეთ ქირიმიში ჯოხო მეჩეეტუ აქთუელიქ. “ლაზიში ინსტიტუტი იკიდენ” მანშეთონი ამბარიქ ნა გამიჩქვინუ აქთუელიში ართნერი კოროცხალას, “ლაზიში ბურჟუვაზიქთი მხუჯი მომჩაფან” მანშეთონი არ ინტერვიუთი გამიჩქვინეეტუ. ამ ინტერვიუ ნა მეჩეეტუ შურითი აჰმეთ ქირიმი რტუ. ეშო-აშო ვითოხუთი წანა მეკილუ მარა, ვართი “ლაზიში ინსტიტუტი” დო ვართი “ლაზიში ფონდი” აკიდუ დო მუთუ ვარ. ემ მჯვეში თარიღონი აქთუელიში ამბარიშენ ნა ვიგურეეტით კონარი, ამ დულჲას გოწონჯღონაფტუ აჰმეთ ქირიმიქ. არ ლაზიში ინსტიტუტი ოკიდუში ჶიკირი ხელაკაობათენ ვარ აჩოდინუ, ვარ აფუქირინუ. ეშო-აშო ვითოხუთი წანა წოხლე აჰმეთ ქირიმიში ჯოხო წოხლე გამიღინეეტუ აქთუელიშკელენ. ედო ემუქთი არ “ლაზიში ინსტიტუტი” ვარნა “ლაზიში ფონდი” ოკიდუ შურდოგურითენ ნა უნტუ არ მითხანიში ნენათენ, დიდოფეთენ პოლიტიკური სთერი ნა რტუ თინა, ღორმოთონი მუთხანეფე უწვეეტუ. აჰმეთ ქირიმიქ აქთუელის ნა მეჩეეტუ “ლაზიში ბურჟუვაზიქთი მხუჯი მომჩაფან” მანშეთონი ინტერვიუს ნა ოხოწონაფეეტუფე დიდო ბეჯითი რტეს, ეჲა რტუ დეკლარაცია. აჰმეთ ქირიმიქ აქთუელის ნა მეჩეეტუ ინტერვიუს ნა თქვეეტუ ნამთინი პოლიტიკური დო ვამთინი დო ვაწორი ჶიკირეფე დო ნა იხმარეეტუ ნამთინი ელაქთერი ნენაფე კაი ვარ მომიხთეეტუ, ენთეფე ნა ვიკითხიში 1992 ში წანასთი ვარ მომწონდუ დო აწითი ვარ მომწონდუნ. მარა ლაზეფეში ჯოხოთენ, ლაზიში ინტელეკტუალეფეშ კერკელიში ჯოხოთენ, 1992 სთერი, ტერორონი წანას, უშიგნუ დო მუხალიჶური ნა რტუ მუთხანეფე ოთქუ ვარნა ეშო ნა თქუმერტუ მითხანეფე კალა დოდგითუ ნამუსონი დო გურამი კოჩეფეში დულჲა რტუ. მუში კალა მითიქსანი ვა რტუ თინა; ლაზური ნენა დო ისტორია ვარ უჩქიტუ თინა; კონკრეტული პროექტეფე ვარ უღუტუ თინა, აჰმეთ ქირიმიქ 1992 ში წანას აქთუელის ინტერვიუ მეჩამუთენ დიდო დიდი დულჲა ყუ, ეჲა დიდო ბეჯითი რტუ დო ეშო რენ. “ლაზიში ინსტიტუტი” ვარნა “ლაზიში ფონდი” ვარ აკიდინუ. აჰმეთ ქირიმის ჶიკირეფე მუშიში კაპულას ვარ დვანგინუ. აჲათი ბეჯითი რტუ დო ეშო რენ. აქთუელის ემ ინტერვიუ მეჩამუთენ, წოხლე ღორმოთონი გზას ნა გედგითეეტუ დო თურქეთური ლაზეფეში ისტორიას აღანი ბუტკა ნა ჭარეეტუ ამ კოჩიქ, ოკულე მუშენი სთიბეეტუ? “ლაზიში ინსტიტუტი” ვარნა “ლაზიში ფონდი” მუშენი ვარ აკიდინუ? ეშო რენნა, აჰმეთ ქირიმის 1992 ში წანას, აქთუელის ინტერვიუ ნა მეჩეეტუ პერიოდის მუ მისია ვარნა ვიზია უღუტუ? მან ეჲა 1993 ში მბულობაში მაჟურანი დოლონიშ დოლოხე ვიჩინი. ემ თარიღიშაქის ჯოხო მუში, ჟურნალი დო გაზეთეფეშენ ვოგნეეტი. ეჲა ნა იჩინოფტუ არ მჯვეში მეგაბრეთი მიყონუნტუ. ედო მუში ხეთენ ეჲა ვიჩინამინტუ. აჰმეთ ქირიმი ნა ვიჩინამინტუ ორაშაქის, აწი ნა გიწვათენ ამბერეფე, წოხლე ნა ვიკითხეეტი სტატიაფე დო ეჲა ნა იჩინოფტეს მითხანეფეშენ ოკულე ნა ვოგნეეტი ნენაფეშენ ნა ნა ოხომაწონუფე რენ. აჰმეთ ქირიმი კვაზული არ ჶრაკციაში ორგანი ნა რტუ ქომუნ ჯოხონი არ ჟურნალიში მანჯე დო ჯოღაპინამეჩაფს დირექტორი ნა რტუ თინა, ეჲა ვარ უწვეეტუ დო იმფულეეტუ აქთუელის ნა მეჩუ ინტერვიუს. აჲა რტუ მუში ვამთინობა. პოლიტიკური მინობა მუში, კვაზული არ ჶრაკციაშ ორგანიში მანჯე დო ჯოღაპინამეჩაფს დირეკტორი ნა რტუ იმფულეეტუ. დიდო წანაფეშენ დონი ეშო ვარნა აშო, არ პოლიტიკური კერკელის მხუჯი ნა მეჩეეტუ დო ადვაკოტი ნა რტუ არ მითხანი მუშენი პოლიტიქუ’რი მინობა მუში იმფულეეტუ. აშოთენთი ლაზეფე კაი ნა ვარ უწონუნან დო სპეკულაცია ოხვენუ ნა უნონანფეში ხეეფეს დიდო ბეჯითი არ სილახი მეჩასუნტუ. ოკულეთი, გაზეთეფეს ნა იძირასუნონ სთერი, აჰმეთ ქირიმი გოწონჯღონერი ნა რტასუნონ არ “ლაზიში ინსტიტუტი” ვარნა “ლაზიში ფონდი” მუხალიჶი ნა რტუ, კვაზალი დო მარძგვანი კელეშენ ნამთინი მითხანეფექ ამ ვამთინობა მუში იხმარასუნტეს. პოლიტიკური მინობა ნა უღუტუ დო ქომუნ ჯოხონი კვაზალური არ ჟურნალიში მანჯე დო ჯოღაპინამეჩაფს რედაკტორი ნა რტუ, ნა იმფულეეტუ აჰმეთ ქირიმიქ აქთუელის ნა მეჩუ ინტერვიუს, კულტურული არ ინსტიტუტი ოკიდუ ნა უნტუ არ მითხანი სთერი ვარ, პოლიტიკური არ ჶრაკციაში გოწონჯღონერი სთერი ღარღალაფტუ. აჲა რტუ სერიოზული ვამთინობა მუში. პოლიტიკური მინობა იმფულაფტუ მარა, ლაზიში ინსტიტუტი” ვარნა “ლაზიში ფონდი”ში ჯოხოთენ მუში პოლიტიკური ჶიკირეფე მოლაშინაფტუ. “ლაზიში ინსტიტუტი” ვარნა “ლაზიში ფონდი”ში ოკიდუ შენი მიეფე კალა ნა რტუ დო ნა იხანდეფტუ ვარ უწუმერტუ აჰმეთ ქირიმიქ ალთუელის. თურქეთის ნა სქიდუტუ არ ხალკი შენი ეფთო სერიოზული მუთხანეფე ოხვენუ, არ კოჩიში დულჲა ნა ვა რტუ, ემუსთი კაიხეშა ნა უჩქიტუ თინა, მუშენი ენთეფეშენთი ინჶორმაცია მეჩამუ ვარ უნტუ? მეგაბრე მუშიში ჯოხოფეთი იმფულაფტუ. აჲა რტუ მუში ვამთინობა. ლაზური ხალკიში ნენა, კულტურა შენი მუთხანეფე უწუმერტუ, მარა კონკრეთულოთ მუთუ ვარ უწუმერტუ. ლაზური ნენა დო კულტურა შენი აჰმეთ ქირიმიქ ნა უწვეეტუფე, თემა ნა უჩქიტუ არ მითხანიში ჶიკირეფე ვარ რტუ. ამ სფეროს ნა უწვეეტუფე, არ ინტელექტუალიში ვარნა ამ ღორმოთონი გზას ნა გედგითუ მითხანიში ჶიკირეფე ვარ ტუ. ღირსონი ვა რტეს. ირიშენ პატი ნა რენ ჭარელი არ ტექსტი ვარ უღუტუ. ლაზური ნენა დო კულტურა ნა ვარ უჩქიტუ თინა; მპოლი სთერი არ მეტროპოლის ნა სქიდუტუ თინა დო ამ თემაფეშენ ინჶორმაცია ნა მეჩაფტუ სტატიაფე ნა ვარ იკითხუფტუ თინა, ამ თემაფე კაიხეშა ნა უჩქიტუ სთერი ვამთინი მუთხანეფეთი უწუმერტუ. აჲა რტუ მუში ვამთინობა. შუტუტგარდის დიდო ლაზეფე სქიდუნ ჲადო უწუმერტუ აჰმეთ ქირიმიქ მარა ენთეფეში ნაკონობაშენ მუთუ ვარ ზოპონტუ. ეთი ნა ვარ დუბაღუნ სთერი, შუტუტგარდის ნა სქიდუტუ ლაზეფექ არ ფონდი კიდეს დო ლაზური გაზეთათი გამოჩქვაფტეს ჲადოთი ოგნაფაფტუ. მპოლის მუში კალა ნა რტუ დო ნა მოლაშინაფტუ ხალკიში ჯოხოფე ნა ვარ თქუმერტუ სთერი, შტუტგარდის ლაზური გაზეთათი გამოჩქვაფტეს ჲადოთი ოგნაფაფტუ მითხანეფეში ჯოხოფეთი ვარ მეჩაფტუ. ჩქვადოჩქვა სვალეფეს ლაზეფექ მინობა მუთეფეში შენი მუთხანეფე იქიფან ჲადო ოგნაფაფტუ მარა კონკრეთულოთ მუთუ ვარ თქუმერტუ. ირიშენ ბეჯითი ნა რტუ თემა, ემუს ნა უნტუ მესაჟი რტუ. ინტერვიუ მუში ნა იკითხუ მითხანიქ, ეჲა ამ დულჲაფეში გოწონჯღონერი ნა რტუს იჯერტუ. მარა ემუს ნა უღუტუ არხვალა კაპეტი გური რტუ, მუთუ ვარ. პრესაში ხეთენ თი-მუშიში პროპაგანდა ოხვენუში უსტატი ნა რტუ აწი ირიშენ კაი ოხოიწონენ. აჲა რტუ მუში ვამთინობა. “ლაზიში ინსტიტუტი” ვარნა “ლაზიში ფონდი”ში ოკიდუში დულჲა პოლიტიკური ვარ კულტურული დულჲა ნა რტუ თინა, პოლიტიკური სთერი მესაჟეფე მეჩამუში დერდი უღუტუ მარა, ინტერვიუ მუშიშენ კაიხეშა ნა იძირეტუ სთერი, ემუს მუ უნტუთი ბელლი ვა რენ. ქჲურდეფეში დო ენთეფეში ოკოკიდინუშენ ნაკოთხანი ნენა თქუმერტუ, უმოსი მთინი ნენათენ ენთეფეში ჯოხო მოლაშინუთენ მითხანეფეს მესაჟეფე მეჩამუში დერდი ნა ზდიფტუ ოხოიწონენ მარა მუთუ ვარ. აჲა რტუ მუში ვამთინობა. პოლიტიკური მინობა ნა უღუნ არ ჟურნალიში მანჯე დო ჯოღაპინამეჩაფს დო ლაზი ჯინჯიშენ მოხთიმერი ნა რტუ არ მითხანი ოყოფინოთ, აჰმეთ ქირიმის ლაზეფე შენი ვიზია უღუტუ-ი? ვარ. ლაზური ვარ უჩქიტუ. ემუში დერდითი ვარ ზდიფტუ. ედო ნა ღურუნ არ ნენაში დერდი ნა ვარ ზდიფტუ არ კოჩი ნა რტუ შენითი, ლაზური ნენა ოხამფუ დო ოსქედინუში გზალეფე ვარ გორუფტუ დო ჶახრი ლაზოღლუ სთერი კოჩეფეთი ვარ ნოღირაფტუ. ირიშენ ბეჯითი ნა რტუ, ლაზური ნა რტუ ვარ უჩქიტუ ვარნა ოჩქინუ ვარ უნტუ. პოლიტიკური მინობა ნა უღუნ არ ჟურნალიში მანჯე დო ჯოღაპინამეჩაფს დირეკტორი არ მითხანი ოყოფინოთ, აჰმეთ ქირიმის თურქეთი შენი ვიზია უღუტუ-ი? ვარ. 1992 ში წანას, აქთუელის ამ ინტერვიუ ნა მეჩუ თარიღის, აჰმეთ ქირიმი მუ დო მი რტუ? პოლიტიკური არ ჶრაკციაში შეჶი-ი ვარნა ლაზური ნენა სქიდას ჲადო გურის ჩვ’ინი ნა უღუტუ მითხანი-ი? ჟურითი ვარ. კაიხეშა ნა იძირუ სთერი, აჰმეთ ქირიმი ლაზური ნენა შენი დერდი ნა ზდიფტუ მითხანითი ვა რტუ. ლაზური ნენაში ოსქედინუ შენი მანიჶესტაციათი, ამ დულჲას შურგედვერი ოყოფინოთ მხუჯი ნა მეჩაფტუ კერკელითი ვარ უღუტუ. მარა ეშო იქიფტუ დო მუში კალა ხალკი ნა რტუ სთერი ოწირაფტუ. ქომუნ ჯოხონი პოლიტიკური ჟურნალიში მანჯე დო ჯოღაპინამეჩაფს დირეკტორი ნა რტუ აჰმეთ ქირიმის პოლიტიკური ვიზია უღუტუ-ი? 1993 ში წანას, ქომუნ ჯოხონი ჟურნალი დო არჩქვა პოლიტიკური ჟურნალი კალა კონტაქტი ნა ვარ უღუტუ შენი, ვარ მიჩქინან. აჰმეთ ქირიმის მეგაბრეფე ვარ უყონუტუ მარა, უყოუნტუ სთერი იქიფტუ აქთუელის ნა მეჩეეტუ ინტერვიუს. ლაზური ნენა დო კულტურა შენი ოკაუში პროგრამა ვარ უღუტუ მარა, ღირსი ნა ვარ უღუნ დიდო მუთხანეფე ზოპონტუ აქთუელის ნა მეჩეეტუ ინტერვიუს. ხალკი შენი მუთხანეფე ნა იქიფტუ სთერი ოწირაფტუ მარა, ემ ხალკიშენ მითი ვა რტუ მუში კალა აქთუელის ნა მეჩეეტუ ინტერვიუს. პოლიტიკური მინობა იმფულაფტუ მარა, ლაზური ნენა დო კულტურა დო ხალკი შენი მაგაზინური მუთხანეფე თქუმერტუ აქთუელის ნა მეჩეეტუ ინტერვიუს. მკულე ნენათენ, აჰმეთ ქირიმის ვიზია ვარ უღუტუ. ემუშენითი, ლაზური ფონდი ოკიდუ შენი გზას გედგითუს გეჯგინერი ვარ იყვასუნტუ. ემუშენ მეტითი ლაზეფეში მტერეფეში ხეშა არ კაპეტი სილახი მეჩასუნტუ აშოფეთენ. ენთეფექთი ეჲა უსტატობათენ იხმარასუნტეს. აჰმეთ ქირიმის მისია უღუტუ-ი? აჲა რენ არჩქვა კუტალი სტატიაში თემა.(27.10.2006)

+

AHMET H. KİRİMİS VİZİA UĞUT̆U-İ?

 

“Lazişi İnst̆it̆ut̆i İǩiden” manşetoni ambari Aktuelis na gamiçkvinu tariğişen andğaşakis eşo-aşo vitoxuti ʒ̆ana golaxtu. İǩidasunon yado na ignapeet̆u  am  inst̆it̆ut̆işi goʒ̆oncğoneri oqopinotti Ahmet Kirimişi coxo meçeet̆u Aktuelik. “Lazişi İnst̆it̆ut̆i İǩiden” manşetoni ambarik na gamiçkvinu Aktuelişi artneri ǩoroʒxalas, “Lazişi Burjuvazikti mxuci momçapan”  manşetoni ar int̆erviuti gamiçkvineet̆u. Am int̆erviu na meçeet̆u şuriti Ahmet Kirimi rt̆u. Eşo-aşo vitoxuti ʒ̆ana meǩilu mara, varti “Lazişi İnst̆it̆ut̆i” do varti “Lazişi Pondi” aǩidu do mutu var. Em mcveşi tariğoni Aktuelişi ambarişen na vigureet̆it ǩonari, am dulyas goʒ̆oncğonapt̆u Ahmet Kirimik. Ar Lazişi İnst̆it̆ut̆i oǩiduşi fiǩiri xelaǩaobaten var açodinu, var apukirinu. Eşo-aşo vitoxuti ʒ̆ana ʒ̆oxle Ahmet Kirimişi coxo  ʒ̆oxle gamiğineet̆u Aktuelişǩelen. Edo emukti ar “Lazişi İnst̆it̆ut̆i” varna “Lazişi Pondi” oǩidu şurdoguriten na unt̆u ar mitxanişi nenaten, didopeten p̆olit̆iǩuri steri na rt̆u tina, Ğormotoni mutxanepe uʒ̆veet̆u. Ahmet Kirimik Aktuelis na meçeet̆u “Lazişi Burjuvazikti mxuci momçapan” manşetoni int̆ervius na oxoʒ̆onapeet̆upe dido beciti rt̆es, eya rt̆u deǩlaraʒia.

 

Ahmet Kirimik Aktuelis na meçeet̆u int̆ervius na tkveet̆u namtini p̆olit̆iǩuri do vamtini do vaʒ̆ori fiǩirepe do na ixmareet̆u namtini elakteri nenape ǩai var momixteet̆u, entepe na viǩitxişi 1992 şi ʒ̆anasti var momʒ̆ondu do aʒ̆iti var momʒ̆ondun. Mara Lazepeşi coxoten, Lazişi int̆eleǩt̆ualepeş ǩerǩelişi coxoten, 1992 steri, t̆eroroni ʒ̆anas, uşignu do muxalifuri na rt̆u mutxanepe otku varna eşo na tkumert̆u mitxanepe ǩala dodgitu namusoni do gurami ǩoçepeşi dulya rt̆u. Muşi ǩala mitiksani va rt̆u tina; Lazuri nena do ist̆oria var uçkit̆u tina; ǩonǩret̆uli p̆roekt̆epe var uğut̆u tina, Ahmet Kirimik 1992 şi ʒ̆anas Aktuelis int̆erviu  meçamuten dido didi dulya qu, eya dido beciti rt̆u do eşo ren. “Lazişi İnst̆it̆ut̆i” varna “Lazişi Pondi” var aǩidinu. Ahmet Kirimis fiǩirepe muşişi ǩap̆ulas var dvanginu. Ayati beciti rt̆u do eşo ren. Aktuelis em  int̆erviu meçamuten, ʒ̆oxle Ğormotoni gzas na gedgiteet̆u do Turketuri Lazepeşi ist̆orias ağani but̆ǩa na ç̆areet̆u am ǩoçik, oǩule muşeni stibeet̆u? “Lazişi İnst̆it̆ut̆i” varna “Lazişi Pondi” muşeni var aǩidinu? Eşo renna, Ahmet Kirimis 1992 şi ʒ̆anas, Aktuelis int̆erviu na meçeet̆u  p̆eriodis mu misia varna vizia uğut̆u?

 

Man eya 1993 şi Mbulobaşi  majurani doloniş doloxe viçini. Em tariğişakis coxo muşi, jurnali do gazetepeşen vogneet̆i. Eya na içinopt̆u ar mcveşi megabreti miqonunt̆u. Edo muşi xeten eya viçinamint̆u. Ahmet Kirimi na viçinamint̆u oraşakis, aʒ̆i na giʒ̆vaten amberepe, ʒ̆oxle na viǩitxeet̆i st̆at̆iape do eya na içinopt̆es mitxanepeşen  oǩule na vogneet̆i nenapeşen na na oxomaʒ̆onupe ren.

 

Ahmet Kirimi ǩvazuli ar fraǩʒiaşi organi na rt̆u Komun coxoni ar jurnalişi mance do coğap̆inameçaps direkt̆ori na rt̆u tina, eya var uʒ̆veet̆u do impuleet̆u Aktuelis na meçu int̆ervius. Aya rt̆u muşi vamtinoba. P̆olit̆iǩuri minoba muşi, ǩvazuli ar  fraǩʒiaş organişi  mance do coğap̆inameçaps direǩt̆ori na rt̆u impuleet̆u. Dido ʒ̆anapeşen doni eşo varna aşo, ar p̆olit̆iǩuri ǩerǩelis mxuci na meçeet̆u do advaǩot̆i na rt̆u ar mitxani muşeni p̆olit̆iku’ri minoba muşi impuleet̆u. Aşotenti Lazepe ǩai na var uʒ̆onunan do sp̆eǩulaʒia oxvenu na unonanpeşi xeepes dido beciti ar silaxi meçasunt̆u. Oǩuleti, gazetepes na ižirasunon steri, Ahmet Kirimi goʒ̆oncğoneri na rt̆asunon ar “Lazişi İnst̆it̆ut̆i” varna “Lazişi Pondi” muxalifi na rt̆u, ǩvazali do maržgvani ǩeleşen namtini mitxanepek am vamtinoba muşi ixmarasunt̆es.

 

P̆olit̆iǩuri minoba na uğut̆u do Komun coxoni ǩvazaluri ar jurnalişi mance do coğap̆inameçaps redaǩt̆ori na rt̆u, na impuleet̆u Ahmet Kirimik Aktuelis na meçu int̆ervius,  ǩult̆uruli ar inst̆it̆ut̆i oǩidu na unt̆u ar mitxani steri var, p̆olit̆iǩuri ar fraǩʒiaşi goʒ̆oncğoneri steri ğarğalapt̆u. Aya rt̆u seriozuli vamtinoba muşi. P̆olit̆iǩuri minoba impulapt̆u mara, Lazişi İnst̆it̆ut̆i” varna  “Lazişi Pondi”şi coxoten muşi p̆olit̆iǩuri fiǩirepe molaşinapt̆u.

 

“Lazişi İnst̆it̆ut̆i” varna  “Lazişi Pondi”şi oǩidu şeni miepe ǩala na rt̆u do na ixandept̆u  var uʒ̆umert̆u Ahmet Kirimik Altuelis. Turketis na skidut̆u ar xalǩi şeni  epto seriozuli mutxanepe oxvenu, ar ǩoçişi dulya na va rt̆u, emusti ǩaixeşa na uçkit̆u tina, muşeni entepeşenti informaʒia meçamu var unt̆u? Megabre muşişi coxopeti impulapt̆u. Aya rt̆u muşi vamtinoba.

 

Lazuri xalǩişi  nena, ǩult̆ura şeni mutxanepe uʒ̆umert̆u, mara ǩonǩretulot mutu var uʒ̆umert̆u. Lazuri nena do ǩult̆ura şeni Ahmet Kirimik na uʒ̆veet̆upe, tema na uçkit̆u ar mitxanişi fiǩirepe var rt̆u. Am speros na uʒ̆veet̆upe, ar int̆elekt̆ualişi varna am Ğormotoni gzas na gedgitu mitxanişi fiǩirepe var t̆u. Ğirsoni va rt̆es. İrişen p̆at̆i na ren ç̆areli ar t̆ekst̆i var uğut̆u. Lazuri nena do ǩult̆ura na var uçkit̆u tina; Mp̆oli steri ar met̆rop̆olis na skidut̆u tina do am temapeşen informaʒia na meçapt̆u  st̆at̆iape na var iǩitxupt̆u tina, am temape ǩaixeşa na uçkit̆u steri vamtini mutxanepeti uʒ̆umert̆u.  Aya rt̆u muşi vamtinoba.

 

Şut̆ut̆gardis dido Lazepe skidun yado uʒ̆umert̆u Ahmet Kirimik mara entepeşi naǩonobaşen mutu var zop̆ont̆u. Eti na var dubağun steri, Şut̆ut̆gardis na skidut̆u Lazepek ar pondi ǩides do Lazuri gazetati gamoçkvapt̆es yadoti ognapapt̆u. Mp̆olis muşi ǩala na rt̆u do na molaşinapt̆u xalǩişi coxope na var tkumert̆u steri, Şt̆ut̆gardis Lazuri gazetati gamoçkvapt̆es yadoti ognapapt̆u mitxanepeşi coxopeti var meçapt̆u. Çkvadoçkva svalepes Lazepek minoba mutepeşi şeni mutxanepe ikipan yado ognapapt̆u mara ǩonǩretulot mutu var tkumert̆u. İrişen beciti na rt̆u tema, emus na unt̆u mesaji rt̆u. İnt̆erviu muşi na iǩitxu mitxanik, eya am dulyapeşi goʒ̆oncğoneri na rt̆us icert̆u. Mara emus na uğut̆u arxvala ǩap̆et̆i guri rt̆u, mutu var. P̆resaşi xeten ti-muşişi p̆rop̆aganda oxvenuşi ust̆at̆i na rt̆u aʒ̆i irişen ǩai oxoiʒ̆onen. Aya rt̆u muşi vamtinoba.

 

“Lazişi İnst̆it̆ut̆i” varna  “Lazişi Pondi”şi oǩiduşi dulya p̆olit̆iǩuri var ǩult̆uruli dulya na rt̆u tina, p̆olit̆iǩuri steri mesajepe meçamuşi derdi uğut̆u mara, int̆erviu muşişen ǩaixeşa na ižiret̆u steri, emus mu unt̆uti belli va ren. Kyurdepeşi do entepeşi oǩoǩidinuşen  naǩotxani nena tkumert̆u, umosi mtini nenaten entepeşi coxo molaşinuten mitxanepes mesajepe meçamuşi derdi na zdipt̆u oxoiʒ̆onen mara mutu var. Aya rt̆u muşi vamtinoba.

 

P̆olit̆iǩuri minoba na uğun ar jurnalişi mance do coğap̆inameçaps do Lazi cincişen moxtimeri na rt̆u ar mitxani oqopinot, Ahmet Kirimis Lazepe şeni vizia uğut̆u-i? Var. Lazuri var uçkit̆u. Emuşi derditi var zdipt̆u.  Edo na ğurun ar nenaşi derdi na var zdipt̆u ar ǩoçi na rt̆u şeniti, Lazuri nena oxampu do oskedinuşi gzalepe var gorupt̆u do Faxri Lazoğlu steri ǩoçepeti var noğirapt̆u. İrişen beciti na rt̆u, Lazuri na rt̆u var uçkit̆u varna oçkinu var unt̆u. 

 

P̆olit̆iǩuri minoba na uğun ar jurnalişi mance do coğap̆inameçaps direǩt̆ori ar mitxani oqopinot, Ahmet Kirimis Turketi şeni vizia uğut̆u-i? Var. 1992 şi ʒ̆anas, Aktuelis am int̆erviu na meçu tariğis,  Ahmet Kirimi mu do mi rt̆u? P̆olit̆iǩuri ar fraǩʒiaşi şefi-i varna Lazuri nena skidas yado guris çv’ini na uğut̆u mitxani-i? Juriti var.

 

Ǩaixeşa na ižiru steri, Ahmet Kirimi Lazuri nena şeni derdi na zdipt̆u mitxaniti va rt̆u. Lazuri nenaşi oskedinu şeni manifest̆aʒiati, am dulyas şurgedveri oqopinot mxuci na meçapt̆u ǩerǩeliti var uğut̆u. Mara eşo ikipt̆u do muşi ǩala xalǩi na rt̆u steri oʒ̆irapt̆u. Komun coxoni p̆olit̆iǩuri jurnalişi mance do coğap̆inameçaps direǩt̆ori na rt̆u  Ahmet Kirimis p̆olit̆iǩuri vizia uğut̆u-i? 1993 şi ʒ̆anas, Komun coxoni jurnali do arçkva p̆olit̆iǩuri jurnali ǩala ǩont̆akt̆i na var uğut̆u şeni, var miçkinan. 

 

Ahmet Kirimis megabrepe var uqonut̆u mara, uqount̆u steri ikipt̆u Aktuelis na meçeet̆u int̆ervius.  Lazuri nena do ǩult̆ura şeni oǩauşi p̆rograma var uğut̆u mara, ğirsi na var uğun dido mutxanepe zop̆ont̆u Aktuelis na meçeet̆u int̆ervius. Xalǩi şeni mutxanepe na ikipt̆u steri oʒ̆irapt̆u mara, em xalǩişen miti va rt̆u muşi ǩala Aktuelis na meçeet̆u int̆ervius. P̆olit̆iǩuri minoba impulapt̆u mara, Lazuri nena do ǩult̆ura do xalǩi şeni magazinuri mutxanepe tkumert̆u Aktuelis na meçeet̆u int̆ervius.

 

Mǩule nenaten, Ahmet Kirimis vizia var uğut̆u. Emuşeniti, Lazuri Pondi oǩidu şeni gzas gedgitus gecgineri var iqvasunt̆u. Emuşen met̆iti Lazepeşi mt̆erepeşi xeşa ar ǩap̆et̆i silaxi meçasunt̆u aşopeten. Entepekti eya ust̆at̆obaten ixmarasunt̆es.

 

Ahmet Kirimis misia uğut̆u-i? Aya ren arçkva ǩut̆ali st̆at̆iaşi tema. (27.10.2006)


+

 

AHMET H. KIRIM’IN VİZYONU VAR MIYDI?

 

“Laz Enstitüsü Kuruluyor” başlıklı haberin Aktüel’de yayınlandığı tarihten bugüne kadar yaklaşık 15 yıl geçti. Kurulacak diye duyurulan enstitünün önderi olarak da Ahmet Kırım’ın adını vermişti Aktüel. “Laz Enstitüsü Kuruluyor” başlıklı haberin yayınlandığı Aktüel’in aynı sayısında “Laz Burjuvazisi de Destekliyor” başlıklı bir röportaj da yayınlanmıştı. Bu röportajı vermiş olan kişi Ahmet Kırım idi. Yaklaşık 15 yıl geçti ama, “Laz Enstitüsü” veya “Laz Vakfı”nı kurulamadı. Eski tarihli Aktüel’in haberinden öğrenebildiğim kadarıyla, bu işe Ahmet Kırım önderlik ediyordu. Bir Laz enstitüsü fikri mutlulukla sonuçlanmadı, başarılı olmadı. Yaklaşık 15 yıl önce Ahmet Kırım’ın adı Aktüel tarafından öne çıkarılmıştı. Bir “Laz Enstitüsü” veya “Laz Vakfı ” kurmak canla başla çalışmak isteyen bir kişinin diliyle, çoğunlukla politik gibi olmasına rağmen, kutsal bir şeyler söylemişti. Ahmet Kırım’ın, Aktüel’e vermiş olduğu “Laz Burjuvazisi de destekliyor” başlıklı röportajda anlattıkları çok önemiydi, deklarasyon gibiydi.


Ahmet Kırım’ın Aktüel’e vermiş olduğu, bazı politik, gerçek ve doğru olmayan fikirleri ve kullanmış olduğu, bazı amacını aşan sözler hoşuma gitmemişti, onları okuduğum 1992’de de şimdi de. Ancak Lazların adına, Laz entelektüelleri adıyla, 1992 gibi terörlü bir yılda, duyulmamış ve muhalif olan bir şeyleri söylemek veya öyle söyleyen kişilerin yanında durmak namuslu ve cesur insanların işiydi. Yanında kimse olmamasına rağmen; Laz dili ve tarihini bilmemesine rağmen; somut projeleri olmasına rağmen; Ahmet Kırım 1992’de Aktüel’e röportaj vermekle çok büyük bir iş yaptı, bu çok önemliydi, öyle de. “Laz Enstitüsü” veya “Laz Vakfı”nı kuramadı Ahmet Kırım. Fikirlerinin arkasında da duramadı. Önemli olan buydu, öyle de. Aktüel’e röportaj vermekle, önce kutsal bir yola koyulmuş ve Türkiye Lazlarını tarihinde yeni bir sayfa yazmış olan bu adam, sonra niçin susmuştu? “Laz Enstitüsü” veya “Laz Vakfı”nı niçin kurulamadı? O halde, Ahmet Kırım’ın, 1992’de, Aktüel’e röportaj vermiş olduğu dönemde ne vizyon ve misyonu vardı?


Ben, kendisini 1993’ün Haziran ayının ikinci haftası içinde tanıdım. O tarihe kadar adını, dergi ve gazetelerden duymuştum. Onu tanıyan eski bir arkadaşım da vardı. Nihayet onun vasıtasıyla da onu tanıyacaktım. Onu tanımadığım zamana ilişkin, onun hakkında; şimdi size söyleyeceklerim, önceden okumuş olduğum makaleler ve onu tanıyan kimselerden sonra duyduklarımdan anlayabildiklerimdir.


Ahmet Kırım, sol bir fraksiyonun yayın organı olan Komün adlı bir derginin sahibi ve sorumlu müdürü olmasına rağmen, bunu; Aktüel’e vermiş olduğu röportajda gizliyordu. Bu hatasıydı. Politik kimliğini, sol bir fraksiyonun yayın organı olan bir derginin sahibi ve sorumlu müdürü olduğunu saklıyordu. Uzun yıllardan beri, öyle veya böyle, politik bir gruba destek vermiş olan ve avukat olan bir kimse niçin politik kimliğini saklamıştı? Bu davranışıyla da Lazlardan hoşlanmayan ve spekülasyon yapmak isteyenlerin ellerine çok önemli bir silah verecekti. Daha sonra da, gazetelerde de görüleceği gibi, Ahmet Kırım’ın başkan olacağı “Laz Enstitüsü” veya “Laz Vakfı”ne muhalif olan sol ve sağ cenahlardan bazı kimseler onun bu hatasını kullanacaklardı.


Politik kimliği olduğunu ve Komün adlı sol bir derginin sahibi ve sorumlu müdürü olduğunu Aktüel’e verdiği röportajda saklayan Ahmet Kırım, kültürel bir enstitü kurmak isteyen birisi gibi değil, politik bir fraksiyonun önderi gibi de konuşuyordu. Bu ciddi bir hataydı. Politik kimliğini saklıyordu ancak, “Laz Enstitüsü” veya “Laz Vakfı” adına ciddi olmayan politik fikirlerinden bahsediyordu.


Ahmet Kırım, “Laz Enstitüsü” veya “Laz Vakfı” kurmak için kimlerle beraber olduğunu ve çalışıyor olduğunu söylemiyordu Aktüel’e. Türkiye’de yaşayan bir halk için oldukça ciddi bir şeyler yapmanın, yalnızca bir kişinin işi olmadığını iyi bilmesine rağmen, niçin onlar hakkında da bilgi vermiyordu? Arkadaşlarının adlarını da saklıyordu. Bu hatasıydı.


Laz halkı, dili ve kültürü için bir şeyler söylüyordu, ancak somut olarak hiç bir şey söylemiyordu. Laz dili ve kültürü hakkında Ahmet Kırım’ın söylemiş oldukları, konuyu bilen bir kimsenin fikirleri değildi. Bu alanda söylemiş oldukları, bir entelektüelin veya bu kutsal yola koyulan kimsenin fikirler değildi. Değerli değildiler. Hepsinden kötüsü yazılı bir metni yoktu. Laz dili ve kültürünü bilmemesine rağmen; İstanbul gibi bir metropolde yaşıyor olmasına rağmen ve bu konularda bilgi veren makaleler okumuyor olmasına rağmen, bu konuları iyi biliyor gibi, doğru olmayan bir şeyler söylüyordu. Bu hatasıydı.


Stutgart’ta çok Lazın yaşadığını söylüyordu Ahmet Kırım, ancak onların sayıları hakkında bir şey söylemiyordu. O da yetmez gibi, Stutgart’ta yaşayan Lazların bir dernek kurduklarını ve Lazca bir gazete çıkarıyor olduklarını da duyuruyordu. İstanbul’da onunla olan ve bahsettiği insanların adlarını söylemediği gibi Stutgart’ta Lazca gazete çıkartıyor olduklarını duyurduğu kişilerin adlarını da vermiyordu. Çeşitli yerlerde Lazların, kimlikleri için bir şeyler yapıyorlar diye duyuruyordu, ancak somut hiç bir şey söylemiyordu. En önemli olan konu, vermek istediği bir mesajdı. Röportajı okuyan kimse, onu bu işlerin önderi olduğuna inanıyordu. Ancak sadece sağlam bir yürekten başka bir şeyi yoktu. Basının vasıtasıyla kendisinin propogandasını yapmanın üstadı olduğu şimdi her şeyden daha iyi anlaşılıyor. Bu hatasıydı. “Laz Enstitüsü” veya “Laz Vakfı”nı kurma işi politik değil, kültürel bir konu olmasına rağmen, politik mesajlar vermenin derdindeydi, ancak röportajından da görüldüğü gibi, ne istiyor olduğu da belli değildi. Kürtler ve onların mücadelesinden birkaç söz ediyordu, daha doğru anlatımla onların adını anarak birilerine mesajlar vermenin derdini çekiyor olduğu anlaşılıyor. Bu hatasıydı.

Politik kimliği olan bir derginin sahip ve sorumlu müdürü olarak ve de Laz kökeninden gelmiş bir kişi olarak, Ahmet Kırım’ın vizyonu var mıydı? Hayır. Lazca bilmiyordu. Onun derdini çekmiyordu. Ölüyor olan bir dilin derdini çekmiyor olan bir kişi olduğu için de, Lazcayı zenginleştirmek ve yaşatmanın çarelerini aramıyordu ve Fahri Lazoğu gibi insanlarla bağlantı sağlamıyordu. Bu işte en önemli konunun Lazca olduğunu bilmiyordu veya bilmek istemiyordu.


Politik kimliği olan bir derginin sahip ve sorumlu müdürü olarak, Ahmet Kırım’ın tüm Türkiye için bir vizyonu var mıydı? Hayır. 1992’de Aktüel’e bu röportajı verdiği tarihte, Ahmet Kırım ne ve kimdi? Politik bir fraksiyonun şefi miydi yoksa Lazca yaşasın diye yanık yürekli biri miydi? İkisi de değil.


İyice görüldüğü gibi, Ahmet Kırım Lazca için dert çeken bir kimse değildi. Lazcayı yaşatmak için manifestosu da, bu işe fedakâr olarak destek verecek gurubu da yoktu. Ancak öyle yapıyor, insanlarla birlikteymiş gibi gösteriyordu. Komün adlı politik derginin sahip ve sorumlu müdürü olan Ahmet Kırım’ın politik vizyonu var mıydı? 1993’de Komün adlı dergi ve diğer bir politik dergi ile bağlantısı olmadığı için, bilmiyoruz.


Ahmet Kırım’ın yanında arkadaşı yoktu ama, varmış gibi yapıyordu Aktüel’e vermiş olduğu röportajda. Laz dili ve kültürünü iyileştirmek için herhangi bir programı yoktu ancak, Aktüel’e verdiği röportajda bu konularda kıymeti olmayan bir şeyler söylüyordu. Halkı için bir şeyler yapıyormuş gibi gösteriyordu ama, Aktüel’e vermiş olduğu röportajda yanında hiç kimse yoktu. Politik kimliğini saklıyordu ancak, Aktüel’e verdiği röportajda Laz dili, kültürü ve halkı ilişkin magazinvari bir şeyler söylüyordu.


Kısacası; Ahmet Kırım’ın vizyonu yoktu. Onun için de Laz vakfı kurma konusunda başarılı olmayacaktı. Onun da ötesinde Lazları sevmeyenlerin eline sağlam bir silah verecekti böylece. Onlar da onu üstatlıkla kullanacaklardı.


Ahmet Kırım’ın misyonu var mıydı? Bu, başka bir derin makalenin konusu. (27.10.2006)

 +


A Aktüel Dergisi, sayı 66; 8- 14 Ekim 1992/ "Laz Enstitüsü Kuruluyor"



Avukat Ahmet Hulusi Kırım’ın konuşma metni  (15 XII 1992, İstanbul- Bahçelievler “Alyans Düğün Salonu “):







aksamaz@gmail.com


Blog Arşivi