“Çkinapa
ren Menceli. Oʒ̆k̆edu do ožiramu
ar va ren!”
(Goʒ̆otkvala: Andğaneri musafiri çkimi ren Yasin Aslani. Yasin Aslani ren
dulyamxvenu gamantanerepe çkinişi art-arti. Ti-muşi ren magamantane,
ak̆ademisyeni, magoşogore, mç̆aru, st̆rat̆ejist̆i. Radio Dudmoşletineri Avrop̆a do Radio Dudmoşletinobaşi
Azerbaycanişi Noʒ̆ileşi dudmç̆aru, p̆rogramişi umçane do sp̆ik̆eri rt̆u xolo
emu. Çkvadoçkva jurnalepes gamiçkvineri hemi Turkuli hemiti İnglisuri mak̆elepe
kuğun emus. Yasin Aslanis kuğun gamiçkvineri ketabepeti: “Panturkizmi do
Panislamizmi andğaneri Azerbaycanis”, “Şurimşine Azerbaycani- Yağma koren
K̆arabağis”, “Azerbaycani Mteli Timoşletinobaşi Gzas”, “Azerbaycanişi
Timoşletinobaşi Ok̆vak̆idinu”, “Ağani Demok̆rat̆iuli Rusuli ʒarepe do Turkuli Mʒxade”,
“Masumani Romaşi Jeop̆olit̆ik̆uri K̆vandape”, “Ermenistanişi Tarixi Ok̆ogzas”,
Xazarişi Neftepe - K̆afk̆asiuri Dolok̆ireloba do Turkiye”, “Mencelepeşi Balansi
Avrasias Eçi do maartani Oşʒ̆anuras- Kvint̆eli İstila”, “ʒ̆oxlextimeri
Tercumeşi Suverepe”, “Mpuleri Rabisk̆apeşi Toliten Et̆nik̆uri Grubepeşi Oxenʒales
Xe Gedvuşi Suverepe- Argunişi Ondreʒ̆e Çkinden”, “Tok̆epe Miepek xes okaçapan”,
“Mʒkvit̆uras İmt̆i, Tazis Oç̆opi”, “Çodinoni Okimoloba Omjorek̆eleşa”. 20- 25 ʒ̆ana ʒ̆oxleşen andğaneri dğalepeşen
mtini analizepe kuğut̆u do analizepe muşi ketabepe do mak̆alepe muşiten milletis
gamognapu Yasin Aslanik; ma aya komiçkin.
Emuşeniti emu ğorsoni umçanepe çkimişi art-arti pşinap. Yasin Aslani
k̆ala ar int̆erviu dop̆i ma. Edo muşi biyografi do jeop̆olit̆ik̆uri analizoni
ketabepe muşişen molapşinit çkin. Aya ren çkini int̆erviuşi t̆ekst̆i. Ali İhsan
Aksamazi; 27 VIII 2019)
+
Ali İhsan Aksamazi: Tkvanti ginonan na, ipti
biyografi tkvanişen molamişinit, mu iqven! So yeçkindit? Namu nʒ̆opulapes
igurit? Çileri reti? Berepe do motape giqonunani? Aʒ̆i so skidurt? Mu dulya
ikipt?
Yasin Aslani: Ma dovibadi (1953) vit̆on çxoro oşi do jure neçi do vit̆o sum ʒ̆anas,
noğa K̆arsi-
Sarik̆amişis. Ocaği çkimi ren Arpaçayişi oput̆e
Sosgert̆işen. Ma vik̆itxi geç̆k̆apuroni
do oşkenoni nʒ̆opulape noğa
K̆arsi- Aralik̆is. Dovoçodini Liseşi gamantana-gurapa çkimi noğa T̆ok̆atis.
Noğa Diyarbakirişi Gamantanaşi İnst̆it̆ut̆işi İnglisuri Nenaşi Burmes ogurus
kogevoç̆k̆i, mara noğa K̆onyas dovoçodini gamantana çkimi, (1977) vit̆on çxoro oşi do sume neçi do vit̆o
şkvit ʒ̆anas. Gamantanaşi İnst̆it̆ut̆işk̆ule, mamgurapalo doviçalişi ma artneri
nʒ̆opulas. (1985) vit̆on çxoro oşi do otxo neçi do xut ʒ̆ana rt̆u, ma imtianis
kamapti. Edo eya imtianişen gecgineri kogamapti. Ed eya gecginobaten,
Alamanyaşi noğa Munixis gedgineri Dudmoşletineri Avrop̆a do Radio
Dudmoşletinobaşi Azerbaycanişi Masaşa dudmç̆aru do sp̆ik̆eri doviqvi;
doviçalişi. Aya Radiope itirinu
Çexyaşi Cumhuriyetişi nananoğa P̆rağişa (1995) vit̆on çxoro oşi do otxo neçi do
vit̆o xut ʒ̆anas. Edo emindroşakis, aya dulyas doviçalişi. Vit ʒ̆anaşen ginže
oras aya radios doviçalişi. Uk̆ule nananoğa Ank̆araşen ma micoxes dudnazirobaşi
moadgilobaşi p̆ost̆is oçalişu şeni. Dobadonaş qoropaten, mutu umeşvenuten
govonk̆vati ma. Edo nananoğa Ank̆araşa komepti. (2003) eçi oşi do sum ʒ̆anas
t̆ek̆audi gamapti, emindroşakis sum dudnaziri k̆ala doviçalişi ma aya p̆ost̆is.
Çileri vore do jur bere do jur mota komiqonun.
Ali İhsan Aksamazi: Azerbaycani, Oşke Asiaşi Cumhuriyetepe do
Rusyaşi Federasyonişen ambaroni eksp̆ert̆i ret. Gamiçkvineri mak̆alepe do
ketabepe giğunan. Ma minon, ketabepe tkvanişen bğarğalat, ketabepe tkvanişen
molamişinit, mu iqven! ʒ̆oxle, Azerbaycanişen ambaroni ketabape tkvanişen
molamişinit! “Panturkizmi do Panislamizmi andğaneri Azerbaycanis” coxoni ketabi
tkvani 1990 ʒ̆anas; “Şurimşine Azerbaycani- Yağma koren K̆arabağis” coxoni
ketabi tkvani 1992 ʒ̆anas; “Azerbaycani Mteli Timoşletinobaşi Gzas” do
“Azerbaycanişi Timoşletinobaşi Ok̆vak̆idinu” coxoni ketabepe tkvaniti
gamiçkvinu1992 ʒ̆anas. Sovyetistani dilixvu 1991 ʒ̆anaşi çodinas. Ma komiçkin;
tkvan Sovyetistanişi oraşi do Sovyetistanişk̆uleni Azerbaycanişen ambaroni
mtini sosyaluri, p̆olit̆ik̆uri,
askeruli, ek̆onomiuri; jeop̆olit̆ik̆uri analizepe tkvani ognapt̆it aya ketabepe tkvaniten. 1990-oni ʒ̆anapeşi
geç̆k̆alas, ak̆ademisyenepesti, gamantanerepesti, map̆olit̆ik̆epesti didopeten
mcveşi do ağani jeop̆olit̆ik̆uri xalepeşen ambari va uğut̆es; xoloti va uğunan.
Mara tkvan ʒ̆oxleşen aya, emindroneri ağani jeop̆olit̆ik̆uri xali žirit do ak̆ademisyenepe, gamantanerepe do
map̆olit̆ik̆epes ognapit; edo tkvan hak̆li gamaxtit aya speros. Hemi aya ğirsoni ketabepe tkvani hemiti emindroneri/ aʒ̆ineri ak̆ademisyenepe, gamantanerepe do
map̆olit̆ik̆epeşi ubağine jeop̆olit̆ik̆uri gagnapa şeni muepe gatkvenan tkvan?
Yasin Aslani:
Qoropeli Ali İhsan Cuma çkimi, “çkinapa ren menceli.”
Namtini dulyapeşen dobağine çkinapa va giğut̆anşi, emk̆ata dulyapeşen simadepe
tkvaniti mtini va gaqvenan. Azerbaycani do majura cumhuriyetepeşi mteli
ketabi-gazeta- jurnalepe vik̆itxupt̆i ma
emindros. Emindros aʒ̆ineri steri eya muxurepeşen ambaroni dido k̆oçi va rt̆u.
Emk̆ata ambaroni ar-jur k̆oçişen arteri vort̆i ma emindros. Aşoten maartani
xeşen ambarepe domaqu ma. Moro mu,
çkinapa gaqvanşi, aya va dogibağun; aya çkinapaşi oanalizu do entepeşi noğira oʒ̆iramuti
dogaç̆irnan. Milletis mtini noğira oʒ̆iramu şeniti, k̆ap̆et̆i tudenmoʒ̆opxaşi
mance oqopimu dogaç̆irnan.
Ma ekoni ambarepe tişen k̆udelişa
dovik̆itxi do aşoten ekoni dulyapeşen ambaroni doviqvi. Edo xvala ekoni
ambarepe mç̆ipaşaşi voanalizi do eşoten vognapi. Mexole (22) eçi do jur ʒ̆ana ʒ̆oxleşen
eşo p̆ç̆ari ma: Xazarişi muxuri ok̆oirtasunon milleturi sekt̆orepeşi oşkesya.
Aya ambarişi xarit̆ati gamavoçkvi ma. Muxurişi emindroneri eksp̆ert̆epeşen
didok ğula gomiʒ̆k̆edu simada do zmonas. Eşo dulya va iqven yado idias rt̆es
namtinepe. Mara emindroneri ekoni analizepe çkimi ixorʒelinu tarixişi tes.
Majura k̆elendo, Sovyetistanişi ora rt̆u, emindroneri gamiçkvineri
Sovyeturi odudepe mskvaşa vik̆itxupt̆i do k̆oçepe çkini gok̆uʒxinuşi gzalepe
bgorupt̆i ma. Sovyetistanişi doloxuşen ʒ̆oxleni orape rt̆u; mak̆alepe dop̆ç̆ari do Sovyetistani
dolixvasunan mado vognapi milletis.
Emindrosti negat̆iuri reaksiyonepe momçes namtinepek. Aşo dulya va iqven. Aya analizi realist̆uri
va ren. Mʒudi ren yado ğarğalapt̆es ekoni muxurepeşi emindroneri eksp̆ert̆epek.
Edo amk̆ata eksp̆ert̆işi muk̆onobati
ar-jur vardo, dido rt̆u emindros. K̆omunist̆i coxoni gazeta do ekoni majura
muxuruli gazeta do jurnalepeşen nok̆vatepeten, Sovyetistanişi doloxuşen
ambaroni mak̆alepe p̆ç̆arupt̆i ma xolo. Mara andğaneri ndğaşi dido mağali
p̆ost̆epeşen eksp̆ert̆epek eşo miʒ̆umert̆es:
Gazeta K̆omunist̆işen
nok̆vatepeten mak̆alepe ç̆arup si; aya dulya ren dido oşkurinoni. Giçkit̆as, si
cixaşa mendegoçkvasunonan.
Amk̆ata majura noʒ̆irenepeti
memaçen ma, mara majura ambarepeşen molaşinu dido k̆ai iqven. Aya dulyaşen
ak̆onari oğarğalu domibağunan. Ora miğut̆an do majura dulyapeşen bğarğalat. Qoropeli Ali İhsan
Cuma çkimi, “Oʒ̆k̆edu do ožiramu ar va ren, çkvaneri ren”.
Ali İhsan Aksamazi: “Ağani Demok̆rat̆iuli Rusuli ʒarepe do
Turkuli Mʒxade” coxoni ketabi tkvani 1994 ʒ̆anas do “Masumani Romaşi
Jeop̆olit̆ik̆uri K̆vandape” coxoni ketabi tkvaniti 1995 ʒ̆anas gamiçkvinu. 1995
ʒ̆anas gamiçkvineri ar çkva ketabi çkva kogiğunan. Aya ren “Çodinoni Okimoloba
Omjorek̆eleşa” coxoni ketabi do Jirinovsk̆işen tercume; eşo komiçkin ma. Hemi
aya jur ketabi tkvaniten hemiti Jirinovsk̆işen tercume noçalişe tkvaniten,
ak̆ademisyenepe, gamantanerepe do map̆olit̆ik̆epes mu mesajepe meçamu gint̆es?
Amk̆ata noçalişepe tkvanişen molamişinit, mu iqven!
Yasin Aslani:
Uxelobaşi ambari ren, dobadona çkinişi eksp̆ert̆epeşen
dido ren majurapeşi
fik̆irepeşi matirale; galenepeşi
fik̆irepeşi matiraloba ikipan entepek.
Amk̆ata k̆oçepeşi noç̆arepe do notkvamepe marifeti şinapan namtinepek.
Ak̆ademisyenepe, ağanmordale
ak̆demisyenepe, gamantanerepe do map̆olit̆ik̆epes ok̆itxu dvaç̆irnan maartani
odudepeşen; aya ren irişen beciti. Amk̆ata dulyapeşen ambaroni odudepe ok̆itxu,
oxoʒ̆onu do entepeşen molaşinu şeniti, entepes galenişi nena do tudenmoʒ̆opxaşi mance oqopimu dvaç̆irnan.
Majurapeşen ognuten varna çkvalepeşi ambariten, çkineburi dulyape oxoʒ̆onu,
oanalizu do gzalepe oʒ̆iramu va ren dido pelaperi. Çkvalepeşi noxveneten gzas
gedgitu va domaç̆irnan çkin. Gza çkini oxvenu domaç̆irnan.
Ali İhsan Aksamazi: “Ermenistanişi Tarixi Ok̆ogzas” coxoni
ketabi tkvani kogamaxtu 1996 ʒ̆anas. Ar tuta iqven; İran İslamişi Cumhuriyetişi
mebusepeşen arik “Azerbeycani hak̆li rt̆u, mara çkin Ermenistanis mevumxvacitya
tku. Aya ketabi do em İranuri mebusişi aya notkvame şeni muepe izmont tkvan?
Yasin Aslani:
Oxenʒalepe p̆anda manebra va renan; p̆anda manebroba va uğunan entepes entepeşi
şkas; manebroba vardo, menfaati ren beciti oxenʒalepeşi şkas. İranik ikips ʒ̆ori dulyape dudi muşi şeni. İranişi noxvene
vardo, Turkiye do Azerbaycanişi noxvene monç̆elnan. Azerbaycanik mu qu varna mu
ikips? İranişi noxvenepeşa medginu şeni, İranişi Azerbaycanişi Turkepe, İranişi
Turkepe şeni ʒ̆oxleşen gonʒ̆k̆imero mu qu Azerbaycanik? İranişi Turkepes
muç̆oşi nuşvelu do nuşvelasunon? Azerbaycani ren neftiten xampa; İranişi
Turkepes meşvelu şeni gzalepe va ažireni amk̆ata xampa dobadonas?
Jile molapşini ma, ekoni golakteri
ambarepe onʒ̆uranu şeni, aʒ̆işa çkar mutu va qu do aʒ̆iti çkar mutu va ikips
Azerbaycanik; xveneri çkar mutu va mažiru ma, çkar mututi va mažirasunon ma. K̆aixeşa oxoiʒ̆onen, tkvan
oxenʒale ret na, dvaç̆ironi dulya
qvaginonan; dvaç̆ironi dulya va ikipt na, İrani xvala op̆et̆est̆u gonç̆elnan.
Mtini giʒ̆vat; İranişi et̆nik̆uro
goşobğinu ren dido perpu, amk̆ata dido et̆nik̆oni dobadonapeşi doloxe ʒ̆oxlemxtimu
ren. Andğaneri İranişi maxorobaşi dido Turkepek ʒ̆opxupan. Aya meçkineri mʒxade
ambarişi teten, İranişi et̆nik̆uro goşobğinu ren umosi perpu. Turkepe va
rt̆anşi do mxuci va meçanşi, İranis rejimişi oktiru va aqven. Çodina orapes,
namtinepek İranişi rejimişa yedgites, mara gecginoba va moges entepek, İranişi
Turkepek tiezdimerepes va numxvaces do
emuşeni. Turkepe va rt̆anşi, gecginoba va yeçkindun. Mk̆ule nenaten giʒ̆vat,
mtelis k̆usuri kuğun, mara çkinti uk̆usure va voret, irişen ʒ̆oxle çkini k̆usuris voʒ̆k̆edat çkin;
aya domibağunan.
Ali İhsan Aksamazi: 1997 tariğoni “Xazarişi Neftepe-
K̆afk̆asiuri Dolok̆ireloba do Turkiye” do 2004 tariğoni “Mencelepeşi Balansi
Avrasias Eçi do maartani Oşʒ̆anuras- Kvint̆eli İstila” coxoni ketabepe
tkvaniten ak̆ademisyenepe, gamantanerepe do map̆olit̆ik̆epes mu
jeop̆olit̆ik̆uri ambarepe ognapapt? Mk̆ulo çkinti molamişinit, mu iqven!
Yasin Aslan: Uxelobaşi ambari ren,
aʒ̆ineri gamantanaşi sist̆emi
çkinişen gamaxtimeri k̆oçepes ok̆itxu, oxoʒ̆onu do ambarepe mutepeşi
oanalizuşen ambari va uğunan. Universit̆et̆epe çkinişen gamaxtimeri t̆ezepeşi
muk̆onoba do aya t̆ezepeşi k̆lasifik̆asyoni şk̆elenti itasdik̆inen aya idia
çkini. Majurapeşi noçalişepeşen mexireli noʒ̆ilepeten xveneri ak̆ademiuri
noçalişepeşi muk̆onoba dido manžinu andğaneri ndğalepes; amk̆ata suveriten ak̆ademiuri
noçalişepe manžineren. Dudi çkimişen amk̆ata dulyaşi ambari mekçat tkvanda;
xolo andğaneri ndğas, mağali p̆ost̆oni namtini k̆oçepek tişen k̆udelişa mtelo
ketabi çkimiten ar ketabi gamoçkverenan. Mara xolo am k̆oçepek ketabişi
nanaodude do çkimi coxo va meçerenan ketabi mutepeşişi doloxe. Milleti gopucu
şeni, majura odudepe k̆ala çkimi ketabepeşi coxopeti kogedverenan ketabişi
çodinas. Mara ketabi çkimişen nok̆vatepeşi but̆k̆apeşi nomeri vardo,
majurapeşen odudepe çkimişi coxope meçerenan am k̆oçepek. Majura koçikti ar
mak̆ale çkimi tişen k̆udelişa mtelo gamoçkveren dudi muşişi coxoten; mak̆ale çkimişi
amaxtimoni do gamaxtimonis tito cumle muşi kogedveren do eşo. Am k̆oçikti xolo
coxo çkimişen do mak̆ale çkimişen va molaşineren. Amk̆ata k̆oçepek çkimi steri
k̆oçepeşi noçalişepe ixirnan. Dulya aşo ren. Xocapek amk̆ata k̆oçepeşi t̆ezepe
ik̆itxupan do p̆uani meçapan; am t̆ezxocapek mu ikipan? Entepek muşeni
miç̆ipaşaşi dulya va ikipan? Aya dulyape mtini suveriten ixvenanşi, k̆oçepes
majurapeşi emeği mexiruşi zmona va duskidun.
Aya dulya p̆anda aşo ren mado va
matkven ma, mara xali çkiniti mtelo k̆ai va ren. Xvala ar-jur k̆oçişi mtinobaten, aya sosyaluri
žabunoba va ik̆aren. K̆arta koç̆i, Çkin
mteliti mtibobaşi gzas gedgitu domaç̆irnan. ʒ̆oxle
çkinobas, uk̆açxeti umçanepeşi emeğis oğirsu domaç̆irnan çkin. Amk̆ata
maxiralepeşi ambarepe eşo varna aşo oxoiʒ̆onen. Oncğoreşi dulyapeşen omendranu
dvaç̆irs.
Gamantana do universit̆et̆epe
çkinişi xalik k̆aixeşa moʒ̆irapan çkini sva mteli kianas. Aʒ̆ineri xali çkini
k̆ai maʒ̆oneni, var, k̆ai va maʒ̆onen; aşo matkven ma.
Ali İhsan Aksamazi:
“Mpuleri Rabisk̆apeşi Toliten Et̆nik̆uri Grubepeşi Oxenʒales Xe Gedvuşi
Suverepe- Argunişi Ondreʒ̆e Çkinden” coxoni ketabi tkvani kogamaxtu 2005 ʒ̆anas.
Ketabi tkvanişi dolorenaşen tişen k̆utelişa ambari komiğun ma. Mara xoloti miʒ̆vit;
mu ambarepe meçapt mak̆itxalepe tkvanis? “Tok̆epe Miepek xes okaçapan” coxoni
ketabi tkvani gamiçkvinu 2016 ʒ̆anas. Aya ketabi tkvaniten mu ambarepeşen
molamişinapt? Aya ren çodina ketabi tkvani!
Yasin Aslani: Galenepek Turkiyeşi doloxeni dulyapeşa nodgitupan, galenepes Turkiyeşa
toli kuğunan yado icers eşo-aşo dobadona çkinişi k̆arta k̆oçik, mara aya
dulyaşi isp̆at̆i va axvenen varna aya dulyapeşi ambarepe ognapuşi menceli
entepes va aqvenan. Amuşeniti mpuleri rabisk̆ape, aʒ̆i serbest̆i mcveşi mpuleri
rabisk̆ape do orijinaluri
odudepeten, aʒ̆işa uçkineri “Mpuleri Xepeşi” ambarepe ognapu şeni doviçalişi ma
ketabi çkimiten. Galenepeşi “Mpuleri Xepeşi” aya sist̆emik oktalaps k̆oçepe do
dobadona çkini mado vicer ma. Muç̆oşi geidginu, muç̆oşi içalişeps do muç̆oşi
dudi muşi impulaps, muç̆oşi k̆oçepe çkinişi irade do kunepes xe gedumers,
muç̆oşi namtinepeşi şuri yeç̆opups do namu odudepeten skidun aya sist̆emik.
Amk̆ata dulyapeşi ambarepe vognapi ketabi çkimiten.
Çodinuri oşʒ̆anuraşen
doni, namtinepek t̆k̆obaşa tok̆epe xes okaçapan perdeşi majura k̆elendo. Edo mtini giʒ̆vat; basiti,
mara tesironi ar sist̆emi gedginerenan entepek. Mencelişi şkagurepes kuğunan xeʒaloba
namtini dobadonapeşi doloxe. Eya mencelişi şkagurepek oktalapan aya dobadonape perdeşi majura k̆elendo. Entepek žiropan
k̆udeli grubepe do ocağepe do entepe oteşkilapan trageri gzalepeten. Aşopeten
entepeşa dudi gendrik̆upan emk̆ata k̆oçepek. Dudi gendrik̆eri k̆oçepe onʒ̆opulapan
do lamtinalaşi doloxe ekonomik̆uri mencelişi mance iqvan yado entepes numxvacupan
eya mencelişi şkagurepek. K̆arta p̆olit̆ikuri gubepeşi gamantanerepe do
maktalepe yoçkindaps do entepeşi xeten dobadona oktalu şeni gzalepe gorups aya
mencelik. Molaşineri trageri teşkilatepeşi art-arti ren Masonepeşi Locape.
Çodinuri orapes, xalk̆işa meç̆işu şeni, mʒika rt̆as nati, nek̆nape mutepeşi gonʒ̆k̆es;
aʒ̆i Masonepeşi Locapeşa mak̆aturobaşi ʒ̆ana iqu (18) vit̆o ovro. Entepek
muç̆oşi oteşkilapan, namu simbolepe
ixmarnan, aya simbolepeşi oxoʒ̆onapa, mis ucerapan, miepes do
namu noğiras nuxizmet̆upan; mk̆ule otkvaluten, Masonoba ar dini ren,
trangi mutepeşi mi ren, xvala Yahudepes nuxizmet̆upan, amk̆ata ambarepe
vonapapt, mara maartani xeşen do mpuleri Masoniş rabisk̆apeten. Çkin bžirit mpuleri rabisk̆epe. Edo eya
rabisk̆epeten, eya teşkilati do majure trageri cemiyetepeşi xali kogamaxtu
mjoraş teşa.
Uçkine k̆arta k̆oçi k̆ala ok̆obu vardo, aya sist̆emi
muç̆oşi geidginu do muç̆oşi içalişeps; aya sist̆emi k̆ala ok̆obu domaç̆irnan.
Sist̆emişi noxvenepeşen ambari va giğut̆anşi, uçkine k̆arta k̆oçi k̆ala
ok̆obut; ayati ren mʒudişi. Uçkine k̆oçepe k̆ala ok̆obuten, ora gogindinun.
Uçkine k̆oçepe k̆ala ok̆obuk çkin mʒ̆k̆upis kodomit̆alepan. Mk̆ule
otkvaluten eşo matkven ma; goşogoru, ok̆itxu, oxoʒ̆onu do oanalizu domaç̆irnan.
Ali İhsan Aksamazi: Ar çkva
noçalişe çkva kogiğunan. Aya ren Azerbaycanişi Turkulişen Turkiyeşi Turkulişa
adap̆t̆asyoni. Ketabis coxons “Mʒkvit̆uras İmt̆i, Tazis Oç̆opi”. Ramet̆li
Baxtiyar Vaxapzadek aya ketabi muşiten mu ambarepe momçapan?
Yasin Aslani: Ramet̆li Baxtiyar
Vaxapzadeşi “Mʒkvit̆uras İmt̆i, Tazis Oç̆opi” coxoni ketabi, Turkiyeşi
Turkulişa adap̆t̆asyoni dop̆i ma. Mtini giʒ̆vat,
ketabişi orijinaluri coxo ren “Şenbe (Sabat̆onişi Serişa Gza)”. Uk̆açxe “Mʒkvit̆uras İmt̆i, Tazis Oç̆opi” coxoten
gamavoçkvi ma. (20) Eçi ʒ̆anağani t̆ariğoni
Bak̆uşi diʒxironi ambarepeşen molaşinaps ketabik. Azerbaycanişi emindroneri goʒ̆oncğonerepek uç̆andes
Sovyetistanişi ordu dobadonaşa. Mexole(150) usilaxe k̆oçi iğurinu do
vit̆oşepeten k̆oçiti iyaralineret̆u. Baxtiyar Vaxapzadek tolepe muşiten kožiru aya
dulya do dido tesironi ar şiiri ç̆areret̆u. Aya şiiri muşik dido oşkuroni ambarepe momçapan. Mk̆ule otkvaluten,
ketabik eçi ʒ̆anağani t̆ariğoni Bak̆uşi diʒxironi ambarepeşen momçapan. Ar-jur
ndğaşi doloxeti Turkiyeşi Turkulişa govoktiri eya, Allahik aya dulya nesibi
moğodu.
Ali İhsan Aksamazi: “ʒ̆oxlextimeri Tercumeşi
Suverepe” coxoni noçalişe tkvani majura noçalişepe tkvanişen çkvaneri ren;
mesleğuri noçalişe tkvani ren. 1980-oni ʒ̆anapeşi geç̆k̆ala rt̆u, mati mamgure
tkvanepeşi art-arti vort̆i Gamantanaşi Fak̆ult̆et̆is noğa K̆onyas. Dersepe
tkvanişen k̆aixeşa komiçkin, mesleği tkvanis qoropt̆it do şurdoguriten
mogurapt̆it İnglisuri grameri. P̆anda dersişi mat̆eryalepes xes giğut̆es tkvan.
Tişen k̆udelişa mogurapt̆it. Dido mskvati xeç̆ara kogiğut̆es. İrişen çkineri do
dulyamxvenu mamgurapale çkini rt̆it. Aʒ̆i otkvaluşi vore; tkvan memişveleret̆it
do ar dulyati komižireret̆it noğa
K̆onyas. “ʒ̆oxlextimeri Tercumeşi Suverepe” coxoni ketabi tkvanişenti
molamişinit, mu iqven!
Yasin Aslani: Mamguroba
do mamgurapuloba çkimişi gamantana-gurapa do tecrubepeşi ar noʒ̆ileten kogamaxtu “ʒ̆oxlextimeri
Tercumeşi Suverepe” coxoni ketabi. Mtini giʒ̆vat, dvaç̆irobaşen yeçkindu aya
ketabi do eşo gamaviğit çkin. Namtini k̆oçepe do manebrapek k̆ursi mak̆vandes.
Edo va govonk̆vati k̆ursi. Emindrosti tecrubepe çkimiten ar ketabi oʒ̆opxu
mak̆vandes. Mati amk̆ata k̆etabi oʒ̆opxu govonk̆vati do aya ketabi eşo
gamaviğit. Eşo pkvat na, aşo ptkvat na, ketabi dido inç̆elinu. Edoxolo odude
ketabi iqu namtini universit̆et̆epes. Ketabişi amk̆ata mskva ambarerepe
komomixtu. Moro mu, çkinti vixelit.
Ali İhsan Aksamazi: Ağani mak̆ale do/ varna
ketabi oç̆aruşi p̆rojepe giğunani? Ağani pukironi ambarepe momçateni çkinda?
Yasin Aslani: Allahik xela momçaşakis do şuri gemdginşa, oç̆aru do k̆oçepe çkini
otanus mevaqonaminon. (500-750) xut oşişen şkvit oşi do jure neçi do vit
but̆k̆a k̆onari rabisk̆a do noç̆are vik̆itxup k̆arta dolonis. Allahis şukuri vuʒ̆umer
ma, dido odude komiğunan çkin do emuşeni. Emuşeniti çkvadoçkva mevzupeşi jin
viçalişep ma. Ketabi do mak̆ale oç̆aru nungaps bendras. Si gint̆aşi var, eya
mogixtaşi, gaç̆aren. Ar-j ur p̆roje komiğun, bolaki gamaçkvaluşi fursat̆i momças
Allahik.
Ali İhsan Aksamazi: Aya int̆erviu şeni dido
şukuri giʒ̆umert ma. Tkvan tişen k̆udelişa mskvaşa nena gemiktirit. Tkvanti
ginonan na, aʒ̆i voçodinat aya int̆erviu çkini! Xoloti tkvan otkvaluşi çkva
mutu çkva giğunan na, eti miʒ̆vit, mu iqven! Allahik bere- bari k̆ala p̆anda
goxelan!
Yasin Aslani: Ali İhsan
Cuma çkimi, ma şukuri giʒ̆umer, zmona do gagnapa çkimişi ognapuşi fursat̆i
momçi do emuşeni, pimpili dixaşa gegixtas.
