“Dido nananenape maqvanşi, ek̆onari k̆ult̆uruli xampoba
maqven!”
(Goʒ̆otkvala: Aʒ̆ineri
musafiri/ sumari çkimi ren Demir Akini. Demir Akini ren Noğa Artvinişi Omordinu
do Xizmetişi Vakfişi dudmaxvance; nananoğa Ank̆aras. Demir Akini rt̆u manebra
çkimi feysbuk̆işen. Uk̆ule goʒ̆os
kok̆optit nananoğa Ank̆aras . Entepek miç̆anderet̆es semineri meçamuşa Vakfis. Aya rt̆u 23 İgrik̆a
2017 ʒ̆anas. Semineri çkimişi tema rt̆u “Lazepe”. Ma k̆aixeşa va miçkin mara,
Demir Akini ren Xopuri. Emu ren gamantaneri do k̆itxeri çkineburepeşi art-
arti. Çkin ar k̆ult̆uruli int̆erviu p̆it. Mskvaşa bğarğalit do aya ren
noğarğale çkinişi t̆ekst̆i. Ali İhsan Aksamazi. 30 XI 2018)
+
Ali İhsan Aksamazi: İpti biyografi tkvanişen bğarğalat.
Sonuri ret? Mi oğlepeşi ret? Namu nʒ̆opulapes igurit? Mu dulya ikipt? So
skidurt andğaneri ndğas? Çileri reti?
Berepe giqonunani? Motape giqonunani? Namu nenape giçkinan?
Demir Akini: Artvinişi
noğa Mak̆riali/ Noğedişi (Kemalpaşaşi) oput̆e Kopricişen (Köprücüşen)
vore. Ma yepçkindi 13 K̆undura 1951 ʒ̆anas, ek, oput̆e Kopricis. Baba çkimişi
dulyaşi sebebiten; ipti noğa Zonguldak̆is, noğa Mersinis do noğa K̆aradeniz-
Ereğlis dovibargit do pskidit. Uk̆uleti
noğa İst̆anbolişi Universit̆et̆is doviguri do gecginobaten mezuni gamapti.
Uk̆ule nananoğa Ank̆araşa dovibargi. Edo (40) jure neçi ʒ̆anaşen doni ek
pskidur. Çileri vore. Jur bere, juriti mota komiqonun. Oşkenda seviyes
(ç̆it̆ati itkven) Lazuri nena
komikçin. K̆ai seviyesti
İnglisuri nena komikçin. Jeofizik̆işi Mağali muxendisi, injineri vore. Edo
Dixaşk̆ank̆alaşi, Depremişi Goşogoraşi Şkaguronis viçalişi. (2015) eçi oşi do
vit̆o xut ʒ̆anasti t̆ek̆audi viqvi. Oput̆e Kopricis (Baba çkimişen genomskide mteli) mulkepe çkimi, xes vokaçap.
Edo ma minon, ek vibarga xolosoni oras; guris eşo mek̆amilaps.
Ali İhsan Aksamazi: Demir Begi; tkvan, Noğa Artvinişi
Omordinu do Xizmetişi Vakfişi dudmaxvance ret. Vakfi tkvanik mu k̆ult̆uruli
Akt̆ivitepe ikips? Ma miçkin ki, xoronişi k̆ursepe giğunan; nenaşi k̆ursepe
giğunan. Entepeşen met̆a, mu k̆ult̆uruli dulyape ikipt vakfis?
Demir Akini: Çkin Noğa Artvinişi Omordinu do Gamantanaşi
Vakfi gebdgit 1996 ʒ̆anaşi çodina ndğalepes. Noğa Artvini do Uçamzoğaşi
çkineburi semtis, noʒ̆iles xveneri p̆lasmanişi p̆rojepe şeni.Çkineburi
Uçamzoğaşi, noʒ̆ile çkinişi ok̆oxveri gamantanaşi sist̆emişa moxva çarepe
ožiramu şeni ok̆oxtimu domaç̆irt̆es. Edo xolo, noğa do xolosoni noʒ̆ilepe
çkinişi k̆ult̆uruli do xeşnoxvenuri speros oçalişuşi temapeşen ok̆oviğarğalit.
Aya temapeten goşogoraşi p̆rojepe oxvenu do emk̆ata ak̆ademiuri noçalişepes
omxvacu şeniti ok̆oviğarğalit. T̆urizmi do tarixuri mirasepe çkini
gamantanaruli goşagorapeten mtel Turkiyes ognapu şeniti çarepe, gzalepe bgorit.
Edo xolo, buncinaluri p̆roblemepe, gamaçkvala-ç̆andinaşi noçalişepe, vizualuri
varna ç̆areli medya k̆ala irtibati, k̆ont̆akt̆i steri speropes oçalişuti; mtel
antepe doloç̆areli ren vakifi çkinişi senedis. Golaxtimeri eçi ʒ̆anas, ipti
“Noğa Artvinişi P̆lasmanepeşi Sempozyumi”( Nananoğa Ank̆aras), “Noğa Artvinik
Xazirops (21.) eçi do maartani oşʒ̆anuraşa” coxoni Sempozyumi (Nananoğa Ankaras), “Noğa
Artvinişi T̆urizmuli P̆ot̆ansiyeli do
Moxtanerişi Semp̆ozyumi (Noğa Artvinis); amk̆ata didi ok̆oxtalape k̆ala (10- peten) vit̆epeten
p̆aneli, ok̆otvala, imzaşi dğa; “Artvinişi Dğalepe” coxoni ak̆t̆ivit̆epe p̆ʒ̆opxit
çkin. Antepeşi oç̆aru do ok̆oroʒxuten ora mek̆amilasunonan do mutu var.
Ma miçkin, tkvan didopeten k̆ult̆uruli dulyape k̆ala
ibodert do mati emuşeni k̆ult̆uruli noçalişepe çkinişen ambarepe mekçaten
arşvacis: Nananoğa Ank̆araşi semti/ noʒ̆ile Dikmenis gedgineri “Artvinişi
Oxori” koren. Edo “Noğa Artvinişi
K̆ult̆uruli, Xeşnoxveneşi Goşogoraşi Şkaguri ren do amk̆ata speropes xizmet̆epe
meçaps mtelo. (250) jur oşi do jure neçi
do vit k̆vadrat̆oni seros geladgineri
ren kutupxana çkini. Edo tkvan gažirenan k̆oroberi mtel rabisk̆a, çkinape,
ambari do dok̆umanepe kutupxana çkinişi doloxe. Edo kutupxana çkinik
magoşogorepes xizmet̆i meçaps k̆arta speros.
Artvinuri mteli maç̆arale do şairepe çkinişi noxvenepe k̆oreberi
ren ar burmes. Noğa Artvinişi jin
ç̆areli k̆arta ketabi k̆oreberi ren xolo
aya burmes. Umçane çkini magoşogore Hayrettin Tokdemirişi kulliyatiti k̆oreberi
doložin
vakfi çkinişi kutupxanas. Artvinuri xalk̆uri şairepeşi noxvenepe k̆oreberi ren
magoşogore Bek̆ir K̆aradenizi şk̆elen. Edo muşi mteli noxvenepeti hediye
meçameri ren Vakfi çkinişi kutupxanaşa. Edo xolo semti, noʒ̆ile çkinişi tarixi
do k̆ult̆uruli pasepe, mç̆ipaşa, na k̆orobu iptineri magoşogorepeşen Adil
Ozderişi noxvenepeti kutupxana çkinis ren do
magoşogorepes xizmet̆i meçamuşa xazireli ren. Maç̆arale do magoşogore
Aydin Karasuleymanoğlişi kulliyatiti kutupxana çkinis ik̆oroben. Aya şkaguroni
çkinis, k̆arta tutas ar fara; ar maç̆arale, ar şairi varna ar k̆ult̆urişk̆oçi k̆ala ok̆otkvala- imzaşi nğa p̆ʒ̆opxupt çkin. Eşo
gomaşinen ki, çodina anşi tutas; P̆rof. Dr. Ali Demiri (“Mç̆ita Mandili”) ,
Kevser Ruhi (“Gurculi Edebiyat̆i do Nena”), Avuk̆ati Yalçin Dumani (“Skidala
çkinis Romani, Mç̆araloba do maedebiyepe”), magamantane- mç̆arale Bak̆ ircioğli
k̆ala ok̆otkvala- imzaşi dğa p̆ʒ̆opxupt. Tkvanti giçkinan, 7 Mirk̆ani ren Noğa
Artvinişi duşmanişi işgalişen moşletinobaşi dğa. K̆arta ʒ̆anaşi 7 Mirk̆anis,
Noğa Artvinişi moşletinobaşi dğaşi oşinu do oxvamu şeni AnitKabiri movik̆
itxup. Aya mok̆itxa şk̆uleti, Noğa Artvinişi tarixişen goşagorape, na kuğun ar
çkinerk̆oçik 7 Mirk̆anişi becitobaşen semineri momçapan vakfi çkinişi
şkaguris. Uk̆uleti ar at̆elyeşi
faaliyeti p̆ʒ̆opxupt çkin. Uk̆ule magamantane çkini Kemal Ozbiyikişi goʒ̆ocğoneroba
k̆ala do gudastviri do ak̆ordiyonişi musikiten,
xalk̆uri xoronepeşi ek̆ibi çkinik Noğa Artvinişi, otantik̆uri xoronepe
içalişepan vakfi çkinişi şkaguronis, k̆arta xaftaş/ doloniş çodinades. Vakfi
çkinişi binaşi ar k̆atisti roliyefi do piʒariş oğapuşi k̆ursepe komiğunan. Aya
k̆ursepe, Devletişi Xalk̆işi Gamantanaşi Mudiroba k̆ala xe-ok̆ok̆limeri p̆ʒ̆opxupt.
K̆arta ʒ̆anas oşi k̆onari k̆oçişi ok̆atuten, k̆ursepe p̆ʒ̆opxupt. K̆arta
gamantanaşi çodinasti, aya k̆ursepes xveneri noçalişepe meirçinen hemi vakfi
çkinişi salonepes hemiti nananoğa Ank̆araşi şkaguronişi salonepes. Xolo
otkvaluşi vore ki, ar doxmeli noğamşine çkinişi jur filimişi, (“Baba çkimişi
İxepe” do “Steveli”şi) galape ixorʒelinu
majura derneğepe k̆ala vakfi çkini şk̆elen. Vakfi çkinişi oktalaşi k̆omisyonik
gonk̆vatu: Aya gonk̆vataşi hukmitenti, çkin ar ʒ̆anas jur ketabi gamovoçkvaten.
Artvinişi doxmeli şairi do gamantana Xasan Çelebişi noxvenepeşen nok̆orobe
iqvasen iptinişi ketabi çkini. Aya ketabişi edit̆ori ren Guner Yalçini.
Majurani ketabi çkini gamiğasunon Aşik̆i Deryamişen nok̆orobe (1400) vit̆oşi do
otxo oşi k̆onari şiiri muşiten. Aşik̆i
Deryamişi aya noçalişe gamiçkvineret̆u magoşagore H. Tokdemiriş k̆elen
(1970-oni) vit̆on çxoro oşi do sume neçi do vit̆oni ʒ̆anapes. Edo ketabi
gamaxtasunon ar-jur tutaşa. (1997) vit̆on çxoro oşi do otxo neçi do vit̆o şkvit
ʒ̆anaşen (2005) eçi oşi do xut ʒ̆anaşa, Noğa Artvinişi K̆ult̆uruli do Meşveluşi
Derneği k̆ala artot gamiçkvineri jurnali “B. Atabari” do (2008) eçi oşi
do ovro ʒ̆anaşen (2013) eçi oşi do vit̆o sum ʒ̆anaşa vakfi çkini şk̆elen gamiçkvineri
jurnali “Artvin Evi” (“Artvinişi Oxori”) va gamulunan andğaneri ndğas; emuşeni
ki, finansuri p̆roblemepe komiğunan.
Axiris otkvaluşi vore ki, semti, noʒ̆ile çkinis sum
etnik̆uri grubi skidun. Edo aya sum etnik̆uri grubişi k̆ult̆uruli, tarixuri do
xeşnoxvenuri pasapeşen ambarepe, na meçaps p̆aneli do ok̆otkvalapeşenti
molapşina, aya minon. Çkin amk̆ata noçalişepeşi jin ptirtinapt. Aya gagnapa
çkinişa memskvaneri ok̆oxtala, p̆aneli do ok̆otkvalati p̆ʒ̆opxit. İptineri
ok̆oxtala çkinişi tema rt̆u “Lazepe.” Edo Şevket Çorbacioğli Begişi
moderat̆orobaten; Kemal Ozbiyiki Begi do Kamil Aksoylu Begişi şvelaten xveneri
p̆aneli; Ali İhsan Aksamazi Begi şk̆ala xveneri ok̆otkvala; Gurculi K̆ult̆uri do Tarixişi jin Kevser Ruhi
Xanumi k̆ala artot xveneri ok̆otkvala opşa beciti ren.
Xemşinuri et̆nisit̆eşi jin ar seminerişi oʒ̆opxuti
mint̆es mara, aya speros gamaxtimeri jur zidduri idialoni simadaşi sebebiten,
seminerişi oʒ̆opxuşa ok̆onosu va maqves. Emuşeniti va maxvenes eya
semineri. Aya dork̆ineroba çkini oçodinu
do majura et̆nisit̆epeşi ambarepeti milletis ognaputi ren çkini dulyapeşen, na
moxtasion oraşi doloxe.
Ali İhsan Aksamazi: Mcveşi orapes, k̆oçepe cumalobaşi
doloxe skidurt̆es, mara k̆ap̆it̆alist̆uri anarşişi xeten, dido p̆at̆i dğalepe
kobžirit do kobžiropt. K̆ap̆it̆alizmi ren nt̆eri k̆oçinobaşa. Andğaneri ndğas,
k̆ap̆it̆alist̆uri vandalizmik buncinati mek̆arbups. Aʒ̆i ʒ̆k̆ari paraten ren
mara, aya vandalizmişi guri şeni vit- eçi ʒ̆anaşa ʒ̆k̆ariti va mažirenan. Mu
p̆at do buncina çkini voskedinat?!
Demir Akini: K̆ap̆it̆alist̆uri sist̆emik vandalizmobaten
mek̆arbups buncina çkini. Aya iqu k̆oçinobaşi p̆roblemi açkva. Aya, k̆ult̆uruli
do tarixuri p̆roblemiti ren. Ar orneği mekçat: (1000-epeten)vit̆oşepeten ʒ̆anapeşen
doni, çkini oput̆eşi ğali eya vadişi gzaten diben. Edo çkini k̆ult̆uri, ʒ̆k̆ari
k̆ala artot skidun do irden; eşoti içkinen. Aya ğali do muşi ʒ̆k̆arik vadi
çkini do manžagerepe çkinişen ok̆ortups.
Orneğiten; Lazepeşi buncinaluri
geulva sinori na ren ğali Melyati steri.
Vakfi çkinik, iptineri dğa muşişen doni, uk̆oreʒxu
akt̆ivit̆epe qu aya speros. (1997) vit̆on çxoro oşi do otxo neçi do vit̆o şkvit
ʒ̆ana rt̆u, çkin iptineri semp̆ozyumi çkini p̆it buncinaşi tematen. Emindros
Uçamzoğaşi duble gzaşen, dido ğarğalapt̆u milletik.Çkin eya gza şeni
k̆rit̆ik̆uri simadepe komiğut̆es do çkin aya simadepe çkini mağali sersiten
iris vognapit emindroneri Dixaşgzalepeşi Generaluri Mudiri, direkt̆ori Yaman Kok̆işi oğinde, ʒ̆oxle, “Aya ren
buncinaşi katliami. Aya ren para mogapuşi p̆roje.”-ya ptkvit. Aya dulyaşi
rabisk̆ape muşiten iris voʒ̆irit. Xolo emindros, DSİ- şk̆elen xveneri semturi
p̆rojeti, Ç̆oruxişi Vadişi Xurgepeşi P̆rojeti xolo DSİ-şi Generaluri
direkt̆orişi ʒ̆oxle mskvaşa ip̆rot̆est̆inu. “Aya p̆rojek buncina mek̆arbasunon.
Xvala buncina var, sosyaluri k̆ap̆et̆obasti zarari momçasunonan. Uk̆uleni
orapes, aya k̆aixeşa ižirinu do oxoiʒ̆onu.
Cerattepes Orkoşi Madenişi dulyakti noğa Artvini na oğurasunon
buncinaluri katliamo ižirinu. Edo amk̆ata zaroroni p̆rojepeşa reaksiyonepe
komepçit çkvadoçkava ok̆oxtalepe do ak̆t̆ivit̆epe çkiniten çodina (20) eçi ʒ̆anas.
Maxkemeşi sum gonk̆vata xes komiğunan mara, k̆ap̆it̆alist̆uri,
sermayeşi sinifik, k̆lasik menceli muşiten, siyasuri iktidaris emk̆ata k̆anonepe oktirapu. Edo Sermayeşi sinifik ti-entepeşa moxva
k̆anonepe oxvenapu. Axiristi, entepeşi guri şeni, ÇED-işi rap̆ori t̆est̆ik̆eri
gamiçkvinu hukumeti şk̆elen. Edo aya rap̆oritenti oçalişus kogeoç̆k̆es . (4400)
otxo vit̆oşi do otxo oşi hektar-dixaşi
oçalişuşi lisansi kuğut̆es mara, (22) eçi do juri hektar-dixa çkva şeni ÇED-işi
rap̆ori goʒ̆oğuşu dubare mutepeşi, ti-mutepeşis va dubağu, aʒ̆iti aya spero,
vit k̆ati odidanuten ÇED-işi rap̆ori ugoʒ̆uten içalişes. Maxkemekti, aya dubarape k̆oziren ki, (çkin
eşo visimadep) “aya dogibağun. Tkvan oncğore va giçkinani?”-ya tkverenan,
“Çkinti felengis kogemoxunes”-ya.
Entepeşi aya dubara va ik̆abulinu maxkeme şk̆elen. Çkin xuk̆uk̆uri k̆abğa
mepçit do mepçapt aya speros. (200-şen) jur oşişen met̆a HES, vit̆epeten kvaşocaği do (200) jur oşi k̆onari ağani
madenişi lisansişa medgineri vakfi çkinik mucalede meçaps majura p̆lat̆formepes
omxvacuten. Uʒ̆k̆are ğalepe, ğureli çxomepek do ğvarepek vaxşetişi didinoba moʒ̆irapan.
Mu oxvenuşi voret?! Aya k̆itxalaşi maartani coğabi ren nodgitu. Majurani ren
mucadeleşi ok̆ap̆et̆anu do k̆arta speros oçalişu (xuk̆uk̆i, xalk̆i,
p̆arlament̆o, kianaşi magomorgvepe k̆ala k̆ont̆akt̆is oqopimu do çkva). Aya
mucadeles k̆arta siyasuri p̆art̆epeşen milletik mxuci meçaps didopeten. Mara
k̆oçi voret, aya ren k̆oçinobaşi p̆roblemi do artikartis mxuci meçamuşi voret.
Artikartis omxvacuten menceloni do gecgineri voret çkin. Çkvadoçkva speros
çkvanerobape komiğunan mara, aya çkini ren çkini xampoba; eşo gonk̆vatuşi voret
do mutu var. Aya gonk̆vata oqopimuşi
ren çkini k̆ap̆et̆i slogani.
Ali İhsan Aksamazi: Demir Begi; tkvanti k̆aixeşa
giçkinan, Lazuri nena ğurun. Xoş namtini nʒ̆opulapes menoʒxune deresepe meçapan
mamgurapalepek mara, aya dobağine va ren. Eşo ižiren ki, aya dulya xvala eya
dersepeten va iqven. İrişen k̆ai dulya ren TRT̆-şi ç̆andina. TRT̆-k- Kurduli
nenaten 7/24 ç̆andinaps, Afrik̆uli nenapeten ç̆andinaps mara, va žirops Lazuri
nena. Kurduli nenati iqvas, majurepeti. Mu p̆at do TRT̆-k Lazuri nenatenti
ç̆andinas? Mu izmont?
Demir Akini: Lazuri nena ğuraseni; ma eşo va visimadep.
Muşeni aşo giʒ̆umert, eyati giʒ̆vat. Lazuri nena ren cinconi k̆ult̆urişi
monoçane. Andğaşakis uk̆oreʒxu zalimobaşen gecgineri gamaxtu Lazuri nena. Edo
skidasunon; ma aşo visimadep. Xolo tkvanda giʒ̆vat, dido magoşagorek Lazuri
nenaşi oskedinu şeni doxmeli k̆ap̆et̆i noçalişepe ikipan; ketabepe gamiçkvinen.
Ho,TRT̆-k Lazuri nena va žirops; aya ren hemi k̆anonepeşa medgineri, hemiti
k̆oçinobaşa medgineri didi k̆abaeti ren. Mara otkvaluşi vore ki, aya xalişen
xvala TRT̆ var, çkin Lazi gamantanerepeti dido k̆abaetoni voret. Çkinti mesuli
voret; ayati k̆aixeşa miçkit̆an! Didi
oncğore ren ki, çkin memaçenes k̆ap̆et̆i mucadele. Udodginu aya dulyaşi
xe-ok̆ok̆limeri va maçalişes do siyasetk̆oçepe k̆ala lobişi faaliyetepe va
maxvenes. Doloxeni çkvaneroba çkinişa t̆oleransi va maqves. Andğaneri ndğas,
ağani cumaloni mot̆ivasyoniten do k̆araroni do p̆lanoni noçalişepe dop̆at
xe-ok̆k̆limeri. Edo Lazuri nenaşi mucadele iqvas Turkiyeşi demok̆rasişi mncadeleşi noʒ̆ilepeşen arteri.
Ali İhsan Aksamazi: Lazuri nena xvala Lazepeşi nananena
va ren; Lazuri nena ren k̆oçinobaşi k̆ult̆uruli mirasi. Edo k̆oçinobaşi irişen
mcveşi nok̆uçxenepe Lazuri nenaşi doloxeti şinaxeri ren. Lazuri nena ğuraşi,
k̆oçinobati ğurasunon. Cumalobati ğurasen. K̆oçinobaşi irişen mcveşi pasepeti
ğurasen. Ma aşo visimadep. Tkvan mu isimadep. Mu do muç̆o p̆at do voskedinat Lazuri nena?
Demir Akini: mdğura giʒ̆vit, Lazuri nena va ğurasunon;
emuşeni ki, k̆oçinoba va ğurun, adamoba va ğurun. Andğaneri ndğalepes,
meç̆irelobaşi doloxe ren Lazuri nena; eşo matkvenan mara, amk̆ata nananena,
zoriten mek̆arbinu mumkyuni va ren. Andğaneri ndğas, namtini k̆oçepek Lazuri
nena, duşmani şinupan entepeşi nena-k̆ult̆urişa medgineri. Mara ar ndğa
motxasion do entepekti žirasunonan ki, dulya eşo va ren. Lazuri nena steri nananenaşi oskidus gza va
meçaps mitxanişi nenati ren mcixişi
tude. Amk̆ata mazlumuri nenapeşi
moşletinu, aya nenapeşi gamantanerepeşi xe-ok̆ok̆limuten iqven do mutu var.
Beki dido nena mogixtasunonan: “Dido nananenape maqvanşi, ek̆onari k̆ult̆uruli
xampoba maqven!”Eşo domaʒ̆onen ma.
Ali İhsan Aksamazi: Demir Begi; ma dido şukuri giʒ̆umert.
Ginonan na, voçodinat aya int̆erviu. Tkvan otkvaluşi çkva mutu giğunan na, eti miʒ̆vit,
mu iqven. Bere-bari, mota k̆ala p̆anda ixelit, Demir Begi.
Demir Akini: Nananena çkinişi oskidu- oskedinu şeni,
çkinerk̆oçepe çkini oʒ̆opxuşi renan aʒ̆inerişen çkva moxva alboni. Edo oşkaruli oçalişus oqopimuşi renan.
Uk̆uleti edeburi noxvenepe oç̆aruşi voret. Çkin çkineburi Orhan Kemali va miqonunan, çkinti çkineburi
Orhan Kemali maqvan; çkin çkineburi Xasan Xuseyini va miqonunan, çkinti
çkineburi Xasan Xuseyini maqvan! Aya muşeni giʒ̆umert, giçkinani?! Ç̆areli
edebiyat̆i va maqvanşi, va iqven, Lazuri
nenas va askedinen. “Ho, zati komiğunan,”-ya miʒ̆umert na, mati eşo giʒ̆vaten
emindros: ubağine ren do eya k̆aixeşa omordinu, xe-ok̆ok̆limeri mordinu şeni va
viçalişept; berepe çkinişa ognapus gecgineri va voret. Çkin Lazuri nenaşi
oskidu-oskedinuşa imendi komiğun. Aya speros tkvani steri ç̆areli noxvenepe, na meçaps ğirsoni k̆arta magoşagores
gurdoşuriten şukuri vuʒ̆umert.
