(გოწოთქვალა:
“ნოღა ტვ”-ში ედიტორი მურატ კარადენიზიქ დო ტვ-ში ემექთარი მიჰრიბან ჲაშარ მჭაფუთოლეფეშიქ ჩქიმი კალა არ ინტერვიუ დოყვეს ნოღა ისტანბოლიში სემთი ბაჰჩელიევლერის, (12) ვიტოჟურ გუმა ჟურვიტოშიდოვიტოხუთ (2015) წანას.
აჲა ინტერვიუ გამიჩქვინუ “ნოღა ტვ”-ში საჲჶას, ჲოუთუბის, (28) ეჩიდოოვრო წილვა ჟურვიტოშიდოვიტოხუთ (2015) წანას. ნოღა ტვ”-ში მანჯე დო ედიტორი მურატ კარადენიზის დო ტვ-ში ემექთარი მიჰრიბან ჲაშარ მჭაფუთოლეფეშის შუქური ვოღოდაფ მა. ალი იჰსან აქსამაზი)
+
მიჰრიბან
ჲაშარ მჭაფუთოლეფეში: “ნოღა
ტვ”-ში ეკრანიშე, ეკრანი შკუნიშე კაი მოხთით! ჰანდღანერი ნდღაში მუსაჶირი შკუნი ალი იჰსან აქსამაძ’ონ… ხოჯა შკიმი, კაი მოხთით!
ალი
იჰსან აქსამაზი: მა დიდო მარდი გიწუმერთ! თქვანთი კაი მოხთით!
მიჰრიბან
ჲაშარ მჭაფუთოლეფეში: მუ
ხალი გიღუნან?
ალი
იჰსან აქსამაზი: მა დიდო კაი ვორე. ემუშენიქი თქვანი სთერი აღანმორდალეფექ აჲა კულტურული დულჲაფეს მხუჯი მეჩაფან.
მიჰრიბან
ჲაშარ მჭაფუთოლეფეში: თი-თქვანიში ამბაი შენი მუეფე გაზიტენან?
ალი
იჰსან აქსამაზი: (1959) ვიტონჩხოროოშდო ჟურენეჩიდოვიტონჩხორო
წანას, ისტანბოლის დოვიბადი. ბაბა ჩქიმი, რიზე ვილაჲეთიში ნოღა არტაშენიში ოფუტე შანგულიშენ რენ. ნანა ჩქიმი ლაზი ვარ რენ. მარა ჩერქესული დიცხირითი ქუღუნ. მაართანი დო მაჟურანი მექთებეფე, ნწოფულაფე დო ლისე ისტანბოლის დოვიგური. მთინი გიწვათნა, ოკითხუშა, ოგურუშა თოლი ვა მიღუტუ მა. ემუშენითი მევაშქვი ოკთხუ, ოგურუ დო გასტრონომია დო ტურისტული დულჲაფეს დოვიჩალიში მა. ედო გალენი ტურისტეფე კალა დოვითანიში, ოკოვიჩინი დო ემინდროს ოხომაწონუ ჩქიმი ნენა, ინგლისური ნენა, ვა დომიბაღუტუ. ინგლისური კურსეფეშა მეფთი. უკულე იტალიანური კურსეფეშა მეფთი დო აშოთენ გალენი ტურისტეფე კალა ქაი დო მსქვაშა კონტაქტი მაყუ.
მიჰრიბან
ჲაშარ მჭაფუთოლეფეში: ნაკო სუფარა გიღუნან? ჰინიში ჲოხეფე შკუნდე გაზიტენანი?
ალი
იჰსან აქსამაზი: იფთი, მაართანი კითხალა შენითი არ- ჟურ ნენა გიწვათ: ეშოქი კონჲა სელჩუკიში უნივერსიტეტიშენ მამგურაფალე გამაფთი, ინგლისური ნენაში მამგურაფალე. უკულეთი თურქიჲეში ჩქვადოჩქვა ჲეეფეს, ნწოფულაფეს, კურსეფეს, შქაგურეფეს დოვიჩალიში, ინგლისური ნენაში მამგურაფალე ვორტი. უკულე (1992) ვიტონჩხოროოშიდოოთხონეჩიდოვიტოჟურ
წანაშენ
დონი აჲა კულტურული, პოლიტიკური ონდეფე კალა ვიბოდერ დო აწი, მა მათქვენ, (11) ვიტოარ გამოჩქვინერი სუფარა, ქეთაბი ქომიღუნ მა. გინონანნა, ენთეფეში ჯოხოფე გიწვათ: მაართანი სუფარა, ქეთაბი, ჩქიმი რენ “ალბონი”. აჲა,
ჩქიმი ნოჭარე, ნოხვენე, ქეთაბი, ალბონი ვა რენ მარა (1937) ვიტონჩხოროოშდოეჩიდოვიტოშქვით
წანას
აფხაზეთის გამოჩქვინერი რენ დო მა აჲა ალბონი ხოლო გამავიღი ისტანბოლის. ჩქიმი სუფარაფეშენ, ქეთაბეფეშენ ართერი რენ “კაჶკასჲაშენ უჩამზოღაშა ლაზეფეში ისტორიული მაგზალობა”. მასუმანი
რენ “ლეგენდა დო კულტურა უჩამზოღას”. “ნენა, კულტურა დო ისტორია მუთეფეშითენ ლაზეფე”. “ოჶიციალური იდეოლოგიეფეში ნკილა- ბლოკადე ჲულვა უჩამზოღას”. “ნანანენა დო ნანანენათენ გამანთანა”. “ლაზი გამანთანერეფე დო ენთეფეში ოჩქინობა”. “ლაზეფე დო ლაზური მინობა”. “ნანანენა, კულტურა დო ისტორია მუთეფეშითენ ლაზეფე”, აჲა რენ მაჟურა ჶარა გამოჩქვინერი სუფარა, ქეთაბი ჩქიმი. “ოჶიციალური იდეოლოგიეფეში ნკილა- ბლოკადე ჲულვა უჩამზოღას”, აჲათი, აჲა სუფარათი, ქეთაბითი, მაჟურანი ჶარა გამოჩქვინერი რენ. დო ჩოდინონი სუფარა, ქეთაბი ჩქიმი რენ “ლაზური ნენაში გეჭკაფული დერსეფე”. ედო აჲა რენ ირიშენ ბეჯითი ჩქიმი შენი.
მიჰრიბან
ჲაშარ მჭაფუთოლეფეში: ნამ ჟურნალეფეს მხუჯი მეჩით?
ალი
იჰსან აქსამაზი: მა იფთი მეგაბრეფე ჩქიმი კალადოფხედით დო კარარი ქომეფჩით დო, იფთი, “ოგნი!” ჯოხონი კულტურული ჟურნალის მხუჯი მეფჩი, მეგაბრეფე ჩქიმი კალა. ემუშკულე არ მაჟურა ჟურნალი ქომიღუტეს, “ქაჶკასჲაში ნოჭარეფე” ჯოხონი. ემუს ჯოხოთი გევოდვი, ემუსთი ხოლო მხუჯი ქომეფჩი. ემუშკულე “მჟორა” ჯოხონი ჟურნალი ქომიღუტეს. უკულეთი კოჯაელის, ნოღა კოჯაელის კიდერი “სიმა ვაქჶი”-ში “სიმა” ჯოხონი ჟურნალის მხუჯი ქომეფჩი. მარა ემუშკულეთი აქონი აფხაზი- აბაზეფეში ჟურნალი, “ალაშარა” ჯოხონი ჟურნალისთი მხუჯი ქომეფჩი. ხოლო “ჲენი კაჶკასჲა/ აღანი კაჶკასჲა” ჯოხონი, ჩერქესეფეში ჟურნალისთი მხუჯი ქომეფჩი. ხოლო გიწვათ “ჟინეფს” ჯოხონი ჟურნალისთი მხუჯი ქომეფჩი, ჩერქესეფეში ჟურნალი… აქონი გურჯეფეში, ქორთუეფეში ჟურნალი ნარენ, “ჩვენებური”-სთი მხუჯი ქომეფჩი. უკულე “კოლხობა” ჯოხონი ინტერნეტ- გაზეთას, გამაჩქვალას მხუჯი ქომეფჩი დო ანდღანერი ნდღალეფესთი “გაზეთა ნოღა” ჯოხონი ჩქინებური, ლაზური გაზეთას მხუჯი მეფჩაფ.
მიჰრიბან
ჲაშარ მჭაფუთოლეფეში: “გაზეთა ნოღა” შენი მუ იდუშუნამთ?
ალი
იჰსან აქსამაზი: მა ეშო ვისიმადეფქი, ჩქინებური დულჲაფეს მხუჯი მეჩამუ დიდო ბეჯითი რენ. ემუშენიქი ჩქინებური ნენა, ლაზური ნენა, ნდღაშენ ნდღაშა ღურუნ. ემუს მხუჯი მეჩამუ ირიშენ ბეჯითი რენ. ელბეთ აჲა გაზეთაქთი მხუჯი მეჩაფს ჩქინებური ნენას. აჲა გაზეთა, “გაზეთა ნოღა”, ბეჯითი რენ. მა ეშო ვისიმადეფ.
მიჰრიბან
ჲაშარ მჭაფუთოლეფეში: მუ იდუშუნამთ “ “ტვ
ნოღა” შენი?
ალი
იჰსან აქსამაზი: ხოლო, წოხლე ნაგიწვით სთერი, აჲა
დულჲა დიდო ბეჯითი რენ. ემუშენიქი აწიშაქის ჩქინ რადიოსთერი, ტელევიზია სთერი ონდეფე ვა მიღუტეს. მარა აწი თქვანი მხუჯი მეჩამუთენ, ომხვაჯუთენ, აჲა დულჲას გებდგითით, ემუშენი აჲა ირიშენ ბეჯითი რენ. ემუშენიქი არ ნენა ხვალა ოხორის ოღარღალუთენ ვა სქიდუნ. მექთები, ნწოფულა, დომაჭირნან, ქეთაბეფე, წიგნეფე დომაჭირნან, ტელევიზია- რადიო დომაჭირნან. ემუშენი იფთინერი კუჩხე ნარენ შენი, აჲა დულჲა, დიდო ბეჯითი დულჲა რენ მადო ვისიმადეფ, აჲა ტელევიზია შენი.
მიჰრიბან
ჲაშარ მჭაფუთოლეფეში: ბაზი ლაზი გამანთანერეფექ პანდა “ქართველობა”-შენ ისინაფან, თქვან მუ იდუშუნამთ?
ალი
იჰსან აქსამაზი: გიჩქინან, ჩქინ თურქიჲეს ფსქიდურთ. თურქიჲეში სინორეფეში დოლოხე ჩქინი დერდი რენ ჩქინი ნენა. ელბეთ ბაშქაბაშქა მემლექეთეფეს, ბაშქაბაშქა დობადონაფესთი ჩქინებურეფე სქიდუნან. ამა ჩქინი იფთინერი დულჲა რენ ჩქინებური მინობა, ჩქინებური ნენა, კულტურაში ოსქედინუ. ემუშენითი ჩქინ იფთი ჩქინი დულჲას ვოწკედათ. ელბეთ მეგრელეფეთი, ქორთუეფეთი, მაჟურა ჩქინებურეფეთი, სვანეფეთი ბეჯითი რენ ჩქინი შენი. მარა, იფთი, ჩქინ თურქიჲეს ნაფსქიდუთ შენი, ჩქინი დულჲა ბეჯითი რენ. ემუშენი, ელბეთ, ჩქინ ჩქვადოჩქვა ჶიკირეფე ქომიღუნან გურის. მარა აწი ექოლენი დულჲაფე შენი მუთხანეფე ოღარღალუშენ ვიმტათ, ეშო ვისიმადეფ მან.
მიჰრიბან
ჲაშარ მჭაფუთოლეფეში: მუ იდუშუნამთ მენოცხუნე დერსეფე შენი?
ალი
იჰსან აქსამაზი: თქვანთი გიჩქინან, აწიშა თურქული მექთებეფეს, ნწოფულაფეს, ჩქარ ჰაკკი ვა მიღუტეს. მარა აწი, აჲა ჰუქუმეთითენ, ჩქინ აწი ჟურ-საატონი კულტურული დერსეფე ქომიღუნან ჩქინებური ჯოღრაჶჲაში მექთებეფეს, ნწოფულაფეს. აჲა დიდო ბეჯითი რენ. მა, აჲა დულჲას მხუჯი ნაქომეჩუ დო მხუჯი ნამეჩაფს იფთი რეჯეფ თაჲჲიფ ერდოღანის დო მუში ფალანჭინალას დიდო შუქური ვუწუმერ.
მიჰრიბან
ჲაშარ მჭაფუთოლეფეში: ლაზეფე ნაკუ მჯვეში ონან? ჰაწინერი ლაზური ლამთინალა შენი მუეფე გაზიტენან?
ალი
იჰსან აქსამაზი: ირის უჩქინან, მთელი თარიხისთი უჩქინქი, ლაზეფე მჟორა, თუთა, მურუცხეფე სთერი მჯვეში ხალკი რენ. ლაზფეშენ ჩქვადოჩქვა მაჭარალეფექ ამბაეფე მომჩაფან თარიხიში ჩქვადოჩქვა პერიოდეფეს. ედო ენთეფეშენ მუთხანეფე გიწვათ, აჲა ვა მინონ აწი. მერაღი ნაუღუნ მითის აჲა დულჲაფეშენ ამბაი ქუღუნ. მარა აწინერი ლამთინალა, ლაზური ლამთინალაში ხალი მუ რენ? ემუშენითი არ- ჟურ ნენა გიწვათ: ჩქინ აჲა დულჲას, კულტურული, მინობაში დო ნენაში ოსქედინუში დულჲას (20) ეჩი წანაში ექოლე ქოგევოჭკით, გზას გებდგითით დო აჲა გზას ნაგებდგითით პერიოდის ჩქარ მითი ვა მაძირეს. მარა აწი აჲა დულჲათენ, ლაზური მინობა კალა, ლაზური ნენაკალა ნაიბოდენ კოჩი დიდო რენ. ელბეთ მიჩქინან, ჩქვადოჩქვა ქეთბეფე ქოგამახთუ. მჯვეში ორაფეს დერნეღეფე ვა მიღუთეს. აწი დერნეღეფე ქომიღუნან. აჲა დულჲაშა თოლი ნაუღუნ გამანთანერეფე დიდო ვა მიყოუნტეს, დიდო წანეფე ექოლე. მარა აწი ჩქინ დიდო კოჩეფე ქომიყოუნან დო აწი ლაზური ლამთინალა დიდო კაი ხალი რენ. მა ეშო ვისიმადეფ. მარა ჭუმენ აჲა დულჲა ჩქვა კაი იყვასენ, მა ეშო ვისიმადეფ.
მიჰრიბან
ჲაშარ მჭაფუთოლეფეში: ლაზეფე
ნამ დობადონაფეს სკუდუნან? ჰინიში მახორობა ნაკო’ნ მთელი ქიანას?
ალი
იჰსან აქსამაზი: ლაზეფე, ნაგიჩქინან სთერი, ისტორიული
ლაზისთანის სქიდუნან. თურქიჲეში ტერიტორჲას ნარენ ლაზისთანის სქიდუნან. ოქორთუეში, გურჯისთანიში ტერიტორჲას ნარენ ლაზისთანისთი სქიდუნან. ედო ლაზეფეში ნუჶუსი, მახორობა შენი მითის ჩქარ მუთუ ვა ათქვენ. მარა მა ეშო ვისიმადეფქი, მთელ თურქიჲეს არ მილჲონი დო გვერდი ლაზი სქიდუნ მადო მიჩქინ. ოქორთუესთი ლაზეფე სქიდუნან. ენთეფეში ნუჶუსი, მახორობა შენითი ჩქარ მუთუ ვა მათქვენ ამა ხუთ შილჲა კონარი ლაზი სქიდუნ ოქორთუეს. უკულე აფხაზეთის ლაზეფე სქიდუნან. მარა ენთეფეში ნუჶუსი, მახორობა ეკო დიდო ვა რენ, აჲა მიჩქინ. ემუშკულე ევროპაში დობადონაფესთი ლაზეფე სქიდუნან, თჲრქიჲეშენ მეხთინერი მადულჲეფე. ეკულეთი რუსჲაში ჶედერაციასთი ლაზეფე სქიდუნან. მარა ენთეფეში ნუჶუსი, მახორობა ეკო
დიდო ვა რენ, მა ეშო მიჩქინ. ედო ეშო!
მიჰრიბან
ჲაშარ მჭაფუთოლეფეში: ლაზეფე
სვალჲარი ხალკი’ონანი?
ალი
იჰსან აქსამაზი: ჰო, ლაზეფე სვალჲარი ხალკი რენ ლაზისთანის, მჯვეში ლაზისთანის, თურქიჲეში ლაზისთანის დო ოქორთუეში ლაზისთანის. ლაზეფე მუჰაჯირი ვა რენან, ლაზეფე სვალჲარი ხალკი რენან. მარა თურქიჲეში ბაშქაბაშქა ჲეეფეს მუჰაჯირი ლაზეფეთი სქიდუნან. ჩქინ აჲა მიჩქინან. ედო ეშო!
მიჰრიბან
ჲაშარ მჭაფუთოლეფეში: ლაზეფექ
დიდოფეთენ ნამ დულჲაფე იქუმან?
ალი
იჰსან აქსამაზი: ლაზეფექ ჩქვადოჩქვა დულჲაფეს იჩალიშეფან. დიდოფეთენ ოფუტარი ხალკი რენან მარა ლაზეფე ართნერი პერიოდის თურქული ბუროკრასიას, ცივილური, მალიმური ბუროკრასიასთი
იჩალიშეფან. აჲა, თურქიჲეს აშო რენ. მარა ოქორთუესთი ეშო. ოქორთუესთი ჩქვადოჩქვა დულჲაფე იქიფან. რუსჲაში ჶედერაციასთი ეშო რენ. ემუშკულე ალამანიასთი ეშო რენ. ლაზეფე კაი კოჩეფე რენან. ლაზეფე ღნოსეი კოჩეფე რენან. ლაზეფექ დულჲა მუთეფეში კაიხეშა ნაიქიფს, ეშო კოჩეფე რენან.
მიჰრიბან
ჲაშარ მჭაფუთოლეფეში: ლაზური
ნენა ოფუტეში ნენა ონი, ვანა ნოღაში ნენა ონი?
ალი
იჰსან აქსამაზი: ჰო! აჲა რენ დიდო კაი კითხალა. ეშო მათქვენ: ლაზური ნენა ანდღანერი ნდღას ოფუტეში ნენათი რენ, ნოღაში ნენათი რენ დო დიდი ნოღაში ნენათი რენ. ეშო გიწვათნა, ევროპაში ნენათი რენ. ემუშენიქი ოფუთეფესთი ფსქიდუთ, ნოღაფესთი ფსქიდუთ, დიდი ნოღაფესთი ფსქიდუთ, ევროპასთი ფსქიდუთ. ემუშენი ლაზური ნენა ხვალა არ-ჟურ ოხორიში დო ზავალი ხალკიში ნენა ვა რენ. ლაზური ნენა რენ მაღალი, კაპეტი არ
ხალკიში ნენა. ემუშენი ჩქარ მითის ვარ ათქვენქი, ლაზური ნენა არ-ჟურ ოხორიში ნენა რენ. ჩქარ მითის ვა ათქვენ. ლაზური ნენა რენ ქიანაში ნენა. ანდღანერი ნდღას ეშო მათქვენ.
მიჰრიბან
ჲაშარ მჭაფუთოლეფეში: ლაზური
ნენაში ჭუმენეფე შენი მუ იდუშუნამთ?
ალი
იჰსან აქსამაზი: ანდღანერი ნდღას მთელ ქიანას ინგლისური რენ კაპეტი, გონთხიმერი ნენა, ეშო იძირენ. მარა ნამოხთასიონ ნდღალეფეს ხვალა ინგლისური ნენა, ხვალა თურქული ნენა, ხვალა რუსული
ნენა ვარ,
ჩქინი ნენა სთერი სვალჲარი ნენაფეთი სქიდასენ. აჲა რენ “გლობალიზაცია”-ში პერიოდი. აჲა პერიოდის ჩქინ ბედინერი ვორეთ. ემუშენიქი წოხლენი პერიოდის მენჯელი ვა მიღუტეს, ინტერნეტი ვა მიღუტეს, მობილური ტელეჶონი ვა მიღუტე, პოსტა ვა მიღუტეს. მარა აწი დულჲა ეშო ვა რენ. ემუშკულეთი ქიანაში მანჯეფექ, ანდღანერი ნდღას, ჩქინი დულჲასთი მხუჯი მომჩაფან. აჲა რენ “გლობალიზაცია”. აჲათი დიდო კაი რენ.”გლობალიზაცია”- თენ ეკონომიურ-პოლიტიკური დო მინობაში დულჲაფეთი ირდასენ. ელბეთ ჩქინი შენითი. მა ეშო ვისიმადეფ.
მიჰრიბან
ჲაშარ მჭაფუთოლეფეში: ლაზური ნენა, ლათინური ალბონითენ ბერეფეს მეჩამუ ვორსი დულჲა ონი?
ალი
იჰსან აქსამაზი: აწი, ჩქინ თურქიჲეს ფსქიდუთ. ელბეთ ჩქინი შენი ლათინური ალბონი ირიშენ კაი რენ. მარა ოქორთუეს ნასქიდუნან ლაზეფეშენი ქართული ალბონი კაი რენ. აფხაზეთის ნასქიდუნან ლაზეფე შენითი კირილური ალბონი კაი რენ. მა ეშო ვისიმადეფ. აჲა დულჲას ილქინერი ბეჯითობა რენ ლაზური ნენაში ოღარღალუ. ლაზური ნენა ბღარღალაფთნა, ლაზური ნენა სქიდასიონ. ლაზური ნენა ვა ბღარღალაფთნა, ლაზური ნენა ელბეთ ღურასენ. ემუშენი ჩქიმი ჩოდინონი მესაჟი ეშო რენ: ლაზური ვისინაფათ დო ლაზური სქიდას! ედო აჲა დულჲა, ჩქიმი კალა როპორტაჟი ნადოყვით შენი, დიდო მარდი, შუქური გიწუმერთ.
მიჰრიბან
ჲაშარ მჭაფუთოლეფეში: ალიიჰსან ხოჯა შკიმი, დიდო შუქური გიწუმერთ. დიდო კაი ინტერვიუ იჲუ. ღორმოთიქ პანდა მეგიშველას!
ალი
იჰსან აქსამაზი: ბოლაქი, მემიშველან დიდი ღორმოთიქ. აჲა დულჲა ღორმოთიში ხეს რენ. ღორმოთის უნონნა, ელბეთ ჩქინებური ნენაფე სქიდასიონ. დიდი მარდი გიწუმერთ!
(“NOĞA TV”, Youtube)
+
“ჩქინი დერდი
რენ ლაზური
ნენაში ოსქიდუ-ოსქედინუ”
(გოწოთქვალა: ყოროფელი მაკითხალეფე; მა ხუთ ორგანიშენ ამელიჲათეფე შკულე გენჯირერი დოფსქიდი. ხუთ თუთა შკულე კუჩხეშ ჟინ ვორტი. ნოღა სილივრიში არ რაიონის/ სემთის ფსქიდურტი ოჯაღი შქიმი კალა. ემინდროს “ჟურნალი ოგნიში” უმჩანეფეშენ აჰმეთ ჰულუსი კირიმი, ისტანბოლიში ლაზური ენსტიტუში დუდმახვენჯე ისმაილ ავჯი ბუჯაკლიში დო გაზეთა ნოღა-თვ-ში ედიტორი მურათ კარადენიზი მუსაჶირი/ სუმარი ქომომიხთეს მოკითხუ შენი. მომიკითხეს დო ართი მაჟურაშენ ნოსთენერი ჩქინებური ოჭკომალეფე დო ხილაფე ქომომიღეს. ისმაილ ავჯი ბუჯაკლიქთი დევლეთი შენი ხაზირელი ქეთაბი მუშიში არ ჶოტოკოპია ჰედიჲე ქომომჩუ. ძაბუნობა ჩქიმი შკულე ენთეფე რტეს ჩქიმი იფთინერი სუმარეფე/ მუსაჶირეფე ჩქიმი. დოფხედით დო ექოლენ-აქოლენ ბღარღალით. დიდოფეთენთი ჟურნალი “ოგნი”შენ ბღარღალით. ედიტორი მურათ კარადენიზიქ აჲა ნოღარღალეფე ჩქინი კამერაშა ქეშიღუ. აჲა რტუ 5 მაისი 20016-ს. უკულეთი აჲა
ნოღარღალეფე ოთხო კლიბო ედიტორი მურათ კარადენიზი შკელენ გამიჩქვინუ ჲუტუბის. მათი აჲა ტექსტი ჭიჭიტა რედაქსიონითენ ფხაზირი ეჲა ოთხო კლიბიშენ. დიდო ორაშენ დონი, 15 XI 2016-შენ დონი ხეს ხაზირელი ქომიღუტუ აჲა ტექსტი. აჲა ტექსთიში დოლოხე პარანტიზონი აღანი ნოტეფეთი ქომიღუნ. ედო ეშო რტუ ჩქიმი ნოღარღალეფე (14 X 2018):
“ლაზური კაი რენ… მა ეშო მათქვენ: გურის დო ქუნის დიდო ონდეფე ქომიღუნ მარა, მთელ ონდეფე ვა მათქვენ. მთელ ონდეფე ვა ითქვენ. ემუშენითი მთელ ონდეფე ვა გიწვათენ… ნა მათქვენ კონარითენ გიწვათენ… ედო ეშო… არ ნდღას, გაზეთას “ბუგუნ” ჯოხონი გაზეთას ანტი-ლაზური ამბარეფე ქობძირი. ემუშკულე… პატი მაწონუ, ჩქიმი გური პატი იყუ…
ემუშკულე… არ ნდღას ჯაღალოღლიშა ვიდერეტი. ექ “ფენჯერე” ჯოხონი გამაჩქვალეში მანჯე მუზაჶერი, “მთუთი მუზაჶერი” ჯოხონი არ ოშქარული მეგაბრე მიყოუნთეს… მარა ემინდროს, მა აჲა ვა მიჩქირტუ. ედო ემუშკულე, მა ემუს, მთუთი მუზაჶერის, “ამ კოჩეფე იჩინოფი პეა”-ჲა ვუწვი, პკითხი. ედო “ჰო, ჰო; აჰმეთ ბეგი ავუკატი რენ დო მა მუში კალა არა ქომიღუნ”-ჲა მიწუ “მთუთი მუზაჶერიქ.
ედო აჲა რეჶერანსითენ, მა, არნდღას, მა აჰმეთ ბეგიში ტილიჶონიში ნომერითი მაყუ, მიღუტუ… არ ნდღას ტილიჶონი გომწკი, ტილიჶონი ვუხვენი. ემუშკულე არ კოჩიქ, ვეჲსელი ჯოხონი მითი ტერენ ოჶისი მუშის, “აჰმეთ ბეგი აქ ვა რენჲა, ლაზისთანიშა იდუჲა, არ-ჟურ დოლონიშა/ ხაჶთაშა მოხთასიონ”-ჲა მიწუ. მათი არ-ჟურ ხაჶთა დოლონი შკულე აჰმეთ ბეგიში ოჶისიშა ვიდი დო მუში კალა ვიჩინი.
ედო… ეშო გევოჭკათ… მთინი გიწვათ ნა, ჩქინ პოლიტიკური გზათენ, ვიტო ჟურ (12) სტაროშინაშ წოხლენი პერიოდის ართიქართიშა დუშმანი/ ნტერი ჟურ პოლიტიკური გრუბიში დოლოხე ვორტით. მა “აჲდუნლუღიში გრუბი”ში დოლოხე ვორტი (1974-1977)… წოხლეშენ მჰფ-ში სემპატიზანი ვორტი ბერობას… 2014 წანაშენდონი ჩდფ-ში დოლოხე ვორე.) დო ემუთი “ჰალქინ ბირლუღი” ჯოხონი გრუბიში დოლოხე რტუ, (ტერენ)… მარა ვიტო ჟურ (12) სტაროშინა შკულე, ამკათა მთელ ონდეფე ქაგონდინუ დო ირი კალა ჩქინ ჯუმა დოვიყვით! ედო ზათი მა ლაზი ვორტი, ემუთი ლაზი რტუ… ემუშკულე ემინდროს, ბეჯითი ნა რტუ ონდი ლაზობა შენი კულტურული ონდეფე, პოლიტიკური ონდეფე ოხვენუ რტუ. მა ეშო ვისიმადეფ. მა “აჲდინლუღიში გურუბი”ში დოლოხე არ მუთხა, დიდო კაი მუთხა დოვიგური. ეთი რტუ ოჭარუ დო სუფარეფეში ოხაზირუ დო ენთეფეში გამოჩქუ. აჲა ირიშენ ბეჯითი რენ. ჭარელი ონდეფე ვა გიღუნ ნა, სი მუთუ ვა რე. მა აჲა იდეა ირიშენ კაი მიჩქირტუ.
ედო ემუშკულე აჰმეთ ბეგი კალა არ ჶიქრიში გზას გებდგითით დო აჲა გზათენთი “ოგნი”ში გზას გებდგითით. აჰმეთ ბეგი უმჩანე ჯუმა ჩქიმი რენ. ვიტო ხუთ (15) წანათენ ჩქიმდენ ბადი რენ. უმჩანე რენ. მა ემინდროს ეჩი დო ვიტო ოთხო (34) წანერი ვორტი. თქვან (ისმაილი) დო სარიგინა სთერი კოჩეფე დაა გენჯი რტით... ჰო, ეჩი დო ჟურ/ სუმ (22/ 3) წანერი, ეშო… აჲა ჟურნალი (“ოგნი”) დიდო კაი ონდი რტუ. ედო აშო გზას გებდგითით. მარა ჩქინ პოლიტიკური, დიდო პატი ანდერი ქომიღუტეს. ართიქართის მხუჯი მეფჩაფტით მარა, გურიში დოლოხეთი ჩქვადოჩქვა ონდეფე… ედო გზას გებდგითით. ანში ნომერიშაქის “ოგნი” გამიჩქვინუ, ემინდროს.
ემინდროს, ჩქინებურეფეში, გამანთანერეფეთი დიდო ვა რტუ. მარა აწი აჲა კაი ხეშა იძირენ ქი, აწი გამანთანერეფე დიდო, დიდო რენ. აწი აჲა სუფარა… დევლეთი შენი სუფარაში ოხაზირუ ირიშენ ბეჯითი, ფელაფერი დო მუჭო გიწვათ?! კაი ონდი რენ. მარა ეჩი დო ხუთ წანა ექოლე, აჲა ონდეფეში ოსიმადუ ბილე ეშო მუმქჲუნი ვა რტუ.
მა იფთი აჰმეთ ბეგის… შუქური გიწუმერთ. ემუშენი ქი, ემუქ ოჶისი მუში ჩქინ ქომომჩეს, ემინდროში დულჲაფე შენი. ჯუმალობა შენი დიდო ონდეფე მათქვენ. მარა არ ონდის პლუსეფე- მინუსეფე, არტიფე-ეკსეფე; პოზიტეფე დიდო რენი, ჭიტა რენი?! ნაჲა დიდო რენ ნა, აჲა ეშო რენ… აწი, ჩქინებური ჯუმალობა, ემინდრონერიშენ პოზიტიური რენ. ანდღანერი ღნოსი ჩქიმითენ აშო მათქვენ. მათი ბადი დოვიყვი, დოვიჯუმადი დო ბერე ვა ვორე. ემუშენი აჰმეთ ბეგის დო სქანდათი შუქური გიწუმერთ. სარიგინასთი, ღურელი, რამეთლი ჲუქსელ ჲილმაზისთი, მთელის შუქური ვუწუმერთ. ისმაილი, თქვან კაი დულჲაფე იქიფთ… ლაზური ენსტიტუ, მაჟურა ჩქინებური დერნეღეფეთი ეშო რენან…
ედო მა დიდო ხელებერი ვორე. მუშენი?! ემუშენი ქი, აჲა ნენა უმანჯელი ვა რენ. აჩქვა ეჩი დო ხუთ (25) წანა ქოგალახთუ… ირიშენ ბეჯითი ონდი რენ ოჭარუ სუფარეფე, ემუშკულეთი, ოღარღალუ- ოსინაფუ… ირიშენ ბეჯითი რენ. ედო აშო ვოჩოდიანა. დიდო შუქური გიწუმერთ. ცაშა ეხტით… (…)
მა (ვფ) ვათან პარტიში კოჩი ვა ვორე, ჩქფ-ში კოჩი ვორე.” (…)
“ედო მათი არ-ჟურ ნენა გიწვათ აჰმეთ ბეგიში ნოთქვამეფეში ჟინ… ელბეთ, ჩქინ თურქიჲეს დოფსქიდურთ. აჲა სინორეფეში დოლოხე დოფსქიდურთ. თურქიჲე რენ ჩქინი ვათანი/ დობადონა, წალონა. აჲა მემლექეთი შენი ასქერლუღიშა მევულურთ, ვერგი, ხარჯი მეფჩაფთ. სოლენ თურქიჲეს დვაჭირს ნა, ვარნა აჲა მემლექეთიში მენჶაათეფე შენი დიცხირი მეფჩაფთ. ედო ჩქინ აჲა მემლექეთიში, თურქიჲეში ბანდარა კალა, აჲა მემლექეთიში სინორეფე კალა დერდი ვა მიღუნან. მუშენი?! აჲა ბანდარათი ჩქინი რენ. მუშენი?! ემუშენი ქი, აჲა ბანდარაში ისტორია/ თარიხი თურქეფეში ისტორიაშენ ჩქვა მჯვეში რენ. თუთა დო მურუცხი ხვალა თურქეფეში სიმბოლეფე ვა რენან. თურქეფეშ წოხლენი პერიოდისთი აჲა მემლექეთის თუთა დო მურუცხი, აჲა მემლექეთიში სიმბოლეფე რტეს. აჲა ჯოღრაჶჲაში… მა პოლიტიკური მოწოფხუ, დუზენი შენი მუთხანეფე ვა გიწუმერთ… ეშო ვარნა აშო ჩქინ აჲა მემლექეთიში ბერეფე ვორეთ. მარა თარიხი ეშოთი ულუნ, აშოთი. ჩქინ თურქიჲე შენითი პატი ონდეფე ვა მათქვენან, გურჯისთანი შენი, საქართველო შენითი. პატი ონდეფე ვა მათქვენ. მა დემოკრასი შენი მუთხანეფე მათქვენ…
ემინდროს, ჟურნალი “ოგნი” ნა გამავიღით პერიოდის ჩქინ არ იდეა, ჶიქრი ქომიღუტეს. აჲა რტუ: “ლაზური ნენა მო ღურას, სქიდას!” ემუშენითი დოპჭარათ, გამავიღათ. ედო აჲა დომიბაღუნან... აწითი ეშო… ჩქინი დერდი რენ ლაზური ნენაში ოსქიდუ, ოსქედინუ. ედო ჩქინ აჲა მემლექეთის დოფსქიდურთ, ჰამა აჲა მემლექეთის ჩქინ სთერი ჩქვადოჩქვა ხალკეფეთი სქიდუნან. ჩქინ ჩქინი დოლოხეთი, დიდოფეთენ დიდი ნოღაფეს, ჩქვა ხალკეფეში დოლოხეთი თურქული ნენა ვიხმართ. თურქული ნენა, თურქიჲეში “ლინგუა ჶრანკა” რენ. თურქული ნენათი ჩქინი რენ… თურქიჲეს ნა სქიდუნან მთელ ხალკეფე შენი გიწუმერთ… თურქულითი მიჩქიტან… ლაზურითი მიჩქიტან… ინგლისური ნენათი მიჩქიტან… ქორთული ნენათი მიჩქიტან, თბილისიში ნენათი მიჩქიტან… ენთეფეთი ჩქინი ნენაფე რენან…
მა აშო ვისიმადეფ. მა სეპარატისტი ვა ვორე, ვართი მჯვეში პერიოდის, ვართი აწი ეშო იდეეფე მიღუნ. მა კაი ხეშა მიჩქინ ქი; სითი, აჰმეთ ბეგითის, ჩქვა მეგაბრეფესთი სეპარასტისტური იდეეფე, სიმადაფე ვა გიღუნან. აჲა მიჩქიტან! ჩქინი დერდი რენ ლაზური ნენაში ოსქიდუ- ოსქედინუ. ემუშ ექოლე ქიმიქ ჯამეშა ულუნ, ქიმიქ ოხვამეშა, კლისეშა ულუნ. აჲა ჩქიმი დერდი ვა რენ. ჩქიმი დერდი რენ ლაზური ნენა. ლაზური ნენა სქიდაში, ლაზური მინობათი სქიდუნ. არ მუთუ გიწვათ, ეჲა მინონ, გიწვათ… ლაზი ნანა-ბაბაშენ დობადერი, ჲეჩქინდერი კართა კოჩი კაი რენ ჲადო ჩქარ მითის ვა მუთუ ვა ათქვენ…. მუშენი?! კოჩის ლაზური უჩქინ მარა, ლაზური ნენა შენი მუთუ ვა იქიფს. აჲა კაი ვა რენ. ლაზური ნენა შენი პჭარათენ, გამავიღათენ…
ედო თრთ-ს ლაზური ნენაში
ოჭანდინუ შენი აკტივიტეში დოლოხე ვიყვათენ. აჲა ირიშენ ბეჯითი რენ. მა აშო ვოჩოდინა. შუქური გიწუმერთ. ედო ეშო…” (…)
ჩქინ მათქვენან ქი… გური ოფშერი მიღუნ ჩქვადოჩქვა ონდეფეთენ. მარა კართა ონდი კართა ჲეის ვა ითქვენ. მა აჲა კაი ხეშა ქომიქჩინ. მარა ანდღანერი ნდღას ჩქინ თურქიჲეს დოფსქიდურთ. ჩქინ ლაზეფე ვორეთ მარა, ბაშქაბაშქა მემლექეთეფესთი ლაზეფე სქიდუნან.
ვიტო ნჩხორო ოშ დო ოთხო ნეჩი დო ვიტო ოთხო (1994) წანას აბხაზიაშა ქომეფთი (რამეთლი) ალემდაღური მეჰმეთ ჲავუზ თურქოზი კალა. აბხაზიასთი ლაზეფე სქიდუნან; გურჯისთანისთი ლაზეფე სქიდუნან. რუსჲაში ჶედერასჲონისთი ლაზეფე სქიდუნან. ევროპაში ჩქვადოჩქვა ჲეეფესთი ლაზეფე სქიდუნან. მარა ენთეფეს, აწი ჩქინ ნა მიღუნან სთერი ამკათა მენჯელი ვა უღუნან. ედო ჩქარ მუთუთი ვა ახვენენან, გრუფო. მუშენი?! ენთეფეს ჩქინი სთერი მენჯელი ვა უღუნან…
მა აწი აჲა გიწვათ… (მა ისმაილი ჩქინი შკელენ დევლეთი შენი ხაზირელი ქეთაბი გიწუმერთ)… აჲა სუფარა თურქიჲეს, აჲა მემლექეთის ქოგამახთუ. აჲა დიდო ბეჯითი რენ. ლაზური ნენა, აჲა სუფარა სთერი სუფარაფეთენ სქიდასიონ… სქიდას ლაზობა! სქიდას ლაზური ნენა! სქიდას სქიდას გური დო პიჯითენ არ კოჩეფე!” (14 XI 2016).- (ალი იჰსან აქსამაზი)
(მუსაჶირეფე
ჩქიმის; აჰმეთ ჰულუსი კირიმის, ისმაილ ავჯი ბუჯაკლის დო მურატ კარადენიზის შუქური ვოღოდაფ მა)
(“NOĞA TV”, Youtube)
+
(Goʒ̆otkvala: “NOĞA T̆V”-şi edit̆ori Murat̆ K̆aradenizik
do T̆V-şi emektari Mihriban Yaşar Mç̆aputolepeşik çkimi k̆ala ar int̆erviu doqves
noğa İst̆anbolişi semti Bahçelievleris, (12) vit̆ojur Guma jurvit̆oşidovit̆oxut (2015) ʒ̆anas. Aya int̆erviu
gamiçkvinu “NOĞA T̆V”-şi sayfas, Youtubis, (28) eçidoovro ʒ̆ilva jurvit̆oşidovit̆oxut
(2015) ʒ̆anas. NOĞA T̆V”-şi mance do edit̆ori Murat̆ K̆aradenizis do T̆V-şi
emektari Mihriban Yaşar Mç̆aputolepeşis şukuri voğodap ma. Ali İhsan Aksamazi)
+
Mihriban
Yaşar Mç̆aputolepeşi:
“NOĞA T̆V”-şi ek̆ranişe, ek̆rani şk̆unişe k̆ai moxtit! Handğaneri ndğaşi
musafiri şk̆uni Ali İhsan Aksamaž’on… Xoca şk̆imi, k̆ai moxtit!
Ali
İhsan Aksamazi: Ma dido mardi giʒ̆umert! Tkvanti k̆ai
moxtit!
Mihriban
Yaşar Mç̆aputolepeşi:
Mu xali giğunan?
Ali
İhsan Aksamazi: Ma dido k̆ai vore. Emuşeniki tkvani
steri ağanmordalepek aya k̆ult̆uruli dulyapes mxuci meçapan.
Mihriban
Yaşar Mç̆aputolepeşi:
Ti-tkvanişi ambai şeni muepe gazit̆enan?
Ali
İhsan Aksamazi: (1959) vit̆onçxorooşdo jureneçidovit̆onçxoro
ʒ̆anas, İst̆anbolis dovibadi. Baba çkimi, Rize Vilayetişi noğa Art̆aşenişi oput̆e
Şangulişen ren. Nana çkimi Lazi var ren. Mara Çerkesuli diʒxiriti kuğun. Maartani
do majurani mektebepe, nʒ̆opulape do Lise İst̆anbolis doviguri. Mtini giʒ̆vatna,
ok̆itxuşa, oguruşa toli va miğut̆u ma. Emuşeniti mevaşkvi ok̆txu, oguru do gast̆ronomia
do t̆urist̆uli dulyapes doviçalişi ma. Edo galeni t̆urist̆epe k̆ala dovitanişi,
ok̆oviçini do emindros oxomaʒ̆onu çkimi nena, İnglisuri nena, va domibağut̆u. İnglisuri
k̆ursepeşa mepti. Uk̆ule İt̆alianuri k̆ursepeşa mepti do aşoten galeni t̆urist̆epe
k̆ala kai do mskvaşa k̆ont̆akt̆i maqu.
Mihriban
Yaşar Mç̆aputolepeşi: Nak̆o supara giğunan? Hinişi yoxepe şk̆unde
gazit̆enani?
Ali
İhsan Aksamazi: İpti, maartani k̆itxala şeniti ar- jur
nena giʒ̆vat: Eşoki K̆onya Selçuk̆işi Universit̆et̆işen mamgurapale gamapti,
İnglisuri nenaşi mamgurapale. Uk̆uleti Turkiyeşi çkvadoçkva yeepes, nʒ̆opulapes,
k̆ursepes, şkagurepes doviçalişi, İnglisuri nenaşi mamgurapale vort̆i. Uk̆ule
(1992) vit̆onçxorooşidootxoneçidovit̆ojur ʒ̆anaşen doni aya k̆ult̆uruli, p̆olit̆ik̆uri
ondepe k̆ala viboder do aʒ̆i, ma matkven, (11) vit̆oar gamoçkvineri supara,
ketabi komiğun ma. Ginonanna, entepeşi coxope giʒ̆vat: Maartani supara, ketabi,
çkimi ren “Alboni”. Aya, çkimi noç̆are,
noxvene, ketabi, alboni va ren mara (1937) vit̆onçxorooşdoeçidovit̆oşkvit ʒ̆anas Apxazetis gamoçkvineri ren do ma aya
alboni xolo gamaviği İst̆anbolis. Çkimi suparapeşen, ketabepeşen arteri ren “K̆afk̆asyaşen
Uçamzoğaşa Lazepeşi İst̆oriuli Magzaloba”. Masumani ren “Legenda do K̆ult̆ura Uçamzoğas”.
“Nena, K̆ult̆ura do İst̆oria Mutepeşiten Lazepe”. “Ofiʒialuri İdeologiepeşi Nk̆ila-
Blok̆ade Yulva Uçamzoğas”. “Nananena do Nananenaten Gamantana”. “Lazi Gamantanerepe
do entepeşi Oçkinoba”. “Lazepe do Lazuri Minoba”. “Nananena, K̆ult̆ura do İst̆oria
Mutepeşiten Lazepe”, aya ren majura fara gamoçkvineri supara, ketabi çkimi.
“Ofiʒialuri İdeologiepeşi Nk̆ila- Blok̆ade Yulva Uçamzoğas”, ayati, aya
suparati, ketabiti, majurani fara gamoçkvineri ren. Do çodinoni supara, ketabi
çkimi ren “Lazuri Nenaşi Geç̆k̆apuli Dersepe”. Edo aya ren irişen beciti çkimi
şeni.
Mihriban
Yaşar Mç̆aputolepeşi: Nam jurnalepes mxuci meçit?
Ali
İhsan Aksamazi: Ma ipti megabrepe çkimi k̆aladopxedit
do k̆arari komepçit do, ipti, “Ogni!” coxoni k̆ult̆uruli jurnalis mxuci mepçi,
megabrepe çkimi k̆ala. Emuşk̆ule ar majura jurnali komiğut̆es, “Kafk̆asyaşi noç̆arepe”
coxoni. Emus coxoti gevodvi, emusti xolo mxuci komepçi. Emuşk̆ule “Mjora”
coxoni jurnali komiğut̆es. Uk̆uleti K̆ocaelis, noğa K̆ocaelis k̆ideri “Sima
Vakfi”-şi “Sima” coxoni jurnalis mxuci komepçi. Mara emuşk̆uleti akoni Apxazi-
Abazepeşi jurnali, “Alaşara” coxoni jurnalisti mxuci komepçi. Xolo “Yeni K̆afk̆asya/
Ağani K̆afk̆asya” coxoni, Çerkesepeşi jurnalisti mxuci komepçi. Xolo giʒ̆vat
“Jineps” coxoni jurnalisti mxuci komepçi, Çerkesepeşi jurnali… Akoni Gurcepeşi,
Kortuepeşi jurnali naren, “Çveneburi”-sti mxuci komepçi. Uk̆ule “K̆olxoba”
coxoni int̆ernet̆- gazetas, gamaçkvalas mxuci komepçi do andğaneri ndğalepesti
“Gazeta Noğa” coxoni çkineburi, Lazuri gazetas mxuci mepçap.
Mihriban
Yaşar Mç̆aputolepeşi: “Gazeta Noğa” şeni mu iduşunamt?
Ali
İhsan Aksamazi: Ma eşo visimadepki,çkineburi dulyapes
mxuci meçamu dido beciti ren. Emuşeniki çkineburi nena, Lazuri Nena, ndğaşen
ndğaşa ğurun. Emus mxuci meçamu irişen beciti ren. Elbet aya gazetakti mxuci
meçaps çkineburi nenas. Aya gazeta, “Gazeta Noğa”, beciti ren. Ma eşo
visimadep.
Mihriban
Yaşar Mç̆aputolepeşi: Mu iduşunamt “ “T̆V NOĞA” şeni?
Ali
İhsan Aksamazi: Xolo, ʒ̆oxle nagiʒ̆vit steri, aya dulya dido beciti ren. Emuşeniki aʒ̆işakis
çkin radiosteri, t̆elevizia steri ondepe va miğut̆es. Mara aʒ̆i tkvani mxuci
meçamuten, omxvacuten, aya dulyas gebdgitit, emuşeni aya irişen beciti ren.
Emuşeniki ar nena xvala oxoris oğarğaluten va skidun. Mektebi, nʒ̆opula, domaç̆irnan,
ketabepe, ʒ̆ignepe domaç̆irnan, t̆elevizia- radio domaç̆irnan. Emuşeni iptineri
k̆uçxe naren şeni, aya dulya, dido beciti dulya ren mado visimadep, aya t̆elevizia
şeni.
Mihriban
Yaşar Mç̆aputolepeşi: Bazi Lazi gamantanerepek p̆anda
“Kartveloba”-şen isinapan, tkvan mu iduşunamt?
Ali
İhsan Aksamazi: Giçkinan, çkin Turkiyes
pskidurt.Turkiyeşi sinorepeşi doloxe çkini derdi ren çkini nena. Elbet
başkabaşka memleketepes, başkabaşka dobadonapesti çkineburepe skidunan. Ama
çkini iptineri dulya ren çkineburi minoba, çkineburi nena, k̆ult̆uraşi
oskedinu. Emuşeniti çkin ipti çkini dulyas voʒ̆k̆edat. Elbet Megrelepeti,
Kortuepeti, majura çkineburepeti, Svanepeti beciti ren çkini şeni. Mara, ipti,
çkin Turkiyes napskidut şeni, çkini dulya beciti ren. Emuşeni, elbet, çkin
çkvadoçkva fik̆irepe komiğunan guris. Mara aʒ̆i ekoleni dulyape şeni mutxanepe oğarğaluşen
vimt̆at, eşo visimadep man.
Mihriban
Yaşar Mç̆aputolepeşi: Mu iduşunamt menoʒxune dersepe şeni?
Ali
İhsan Aksamazi: Tkvanti giçkinan, aʒ̆işa Turkuli
mektebepes, nʒ̆opulapes, çkar hak̆k̆i va miğut̆es. Mara aʒ̆i, aya hukumetiten,
çkin aʒ̆i jur-saat̆oni k̆ult̆uruli dersepe komiğunan çkineburi coğrafyaşi
mektebepes, nʒ̆opulapes. Aya dido beciti ren. Ma, aya dulyas mxuci nakomeçu do
mxuci nameçaps ipti Recep Tayyip Erdoğanis do muşi palanç̆inalas dido şukuri vuʒ̆umer.
Mihriban
Yaşar Mç̆aputolepeşi: Lazepe nak̆u mcveşi onan? Haʒ̆ineri
Lazuri lamtinala şeni muepe gazit̆enan?
Ali
İhsan Aksamazi: İris uçkinan, mteli tarixisti uçkinki,
Lazepe mjora, tuta, muruʒxepe steri mcveşi xalk̆i ren. Lazpeşen çkvadoçkva maç̆aralepek
ambaepe momçapan tarixişi çkvadoçkva p̆eriodepes. Edo entepeşen mutxanepe giʒ̆vat,
aya va minon aʒ̆i. Meraği nauğun mitis aya dulyapeşen ambai kuğun. Mara aʒ̆ineri
lamtinala, Lazuri lamtinalaşi xali mu ren? Emuşeniti ar- jur nena giʒ̆vat: Çkin
aya dulyas, k̆ult̆uruli, minobaşi do nenaşi oskedinuşi dulyas (20) eçi ʒ̆anaşi
ekole kogevoç̆k̆it, gzas gebdgitit do aya gzas nagebdgitit p̆eriodis çkar miti
va mažires. Mara aʒ̆i aya dulyaten, Lazuri minoba k̆ala, Lazuri nenak̆ala
naiboden k̆oçi dido ren. Elbet miçkinan, çkvadoçkva ketbepe kogamaxtu. Mcveşi
orapes derneğepe va miğutes. Aʒ̆i derneğepe komiğunan. Aya dulyaşa toli nauğun
gamantanerepe dido va miqount̆es, dido ʒ̆anepe ekole. Mara aʒ̆i çkin dido k̆oçepe
komiqounan do aʒ̆i Lazuri lamtinala dido k̆ai xali ren. Ma eşo visimadep. Mara ç̆umen
aya dulya çkva k̆ai iqvasen, ma eşo visimadep.
Mihriban
Yaşar Mç̆aputolepeşi:
Lazepe nam dobadonapes sk̆udunan? Hinişi maxoroba nak̆o’n mteli kianas?
Ali
İhsan Aksamazi: Lazepe, nagiçkinan steri, İst̆oriuli Lazistanis skidunan. Turkiyeşi t̆erit̆oryas
naren Lazistanis skidunan. Okortueşi, Gurcistanişi t̆erit̆oryas naren
Lazistanisti skidunan. Edo Lazepeşi nufusi, maxoroba şeni mitis çkar mutu va
atkven. Mara ma eşo visimadepki, mtel Turkiyes ar milyoni do gverdi Lazi skidun
mado miçkin. Okortuesti Lazepe skidunan. Entepeşi nufusi, maxoroba şeniti çkar
mutu va matkven ama xut şilya k̆onari Lazi skidun Okortues. Uk̆ule Apxazetis
Lazepe skidunan. Mara entepeşi nufusi, maxoroba ek̆o dido va ren, aya miçkin. Emuşk̆ule
Evrop̆aşi dobadonapesti Lazepe skidunan, Tyrkiyeşen mextineri madulyepe. Ek̆uleti
Rusyaşi Federaʒiasti Lazepe skidunan. Mara entepeşi nufusi, maxoroba ek̆o dido va ren, ma eşo miçkin. Edo eşo!
Mihriban
Yaşar Mç̆aputolepeşi:
Lazepe svalyari xalk̆i’onani?
Ali
İhsan Aksamazi: Ho, Lazepe svalyari xalk̆i ren
Lazistanis, mcveşi Lazistanis, Turkiyeşi Lazistanis do Okortueşi Lazistanis.
Lazepe muhaciri va renan, Lazepe svalyari xalk̆i renan. Mara Turkiyeşi
başkabaşka yeepes muhaciri Lazepeti skidunan. Çkin aya miçkinan. Edo eşo!
Mihriban
Yaşar Mç̆aputolepeşi:
Lazepek didopeten nam dulyape ikuman?
Ali
İhsan Aksamazi: Lazepek çkvadoçkva dulyapes
içalişepan. Didopeten oput̆ari xalk̆i renan mara Lazepe artneri p̆eriodis Turkuli
burok̆rasias, ʒiviluri, malimuri burok̆rasiasti
içalişepan. Aya, Turkiyes aşo ren. Mara Okortuesti eşo. Okortuesti çkvadoçkva
dulyape ikipan. Rusyaşi Federaʒiasti eşo ren. Emuşk̆ule Alamaniasti eşo ren.
Lazepe k̆ai k̆oçepe renan. Lazepe ğnosei k̆oçepe renan. Lazepek dulya mutepeşi k̆aixeşa
naikips, eşo k̆oçepe renan.
Mihriban
Yaşar Mç̆aputolepeşi:
Lazuri nena oput̆eşi nena oni, vana noğaşi nena oni?
Ali
İhsan Aksamazi: Ho! Aya ren dido k̆ai k̆itxala. Eşo
matkven: Lazuri nena andğaneri ndğas oput̆eşi nenati ren, noğaşi nenati ren do
didi noğaşi nenati ren. Eşo giʒ̆vatna, Evrop̆aşi nenati ren. Emuşeniki
oputepesti pskidut, noğapesti pskidut, didi noğapesti pskidut, Evrop̆asti
pskidut. Emuşeni Lazuri nena xvala ar-jur oxorişi do zavali xalk̆işi nena va
ren. Lazuri nena ren mağali, k̆ap̆et̆i
ar xalk̆işi nena. Emuşeni çkar mitis var atkvenki, Lazuri nena ar-jur
oxorişi nena ren. Çkar mitis va atkven. Lazuri nena ren kianaşi nena. Andğaneri
ndğas eşo matkven.
Mihriban
Yaşar Mç̆aputolepeşi:
Lazuri nenaşi ç̆umenepe şeni mu iduşunamt?
Ali
İhsan Aksamazi: Andğaneri ndğas mtel kianas İnglisuri
ren k̆ap̆et̆i, gontximeri nena, eşo ižiren. Mara namoxtasion ndğalepes xvala İnglisuri
nena, xvala Turkuli nena, xvala Rusuli
nena var, çkini nena steri svalyari
nenapeti skidasen. Aya ren “globalizaʒia”-şi p̆eriodi. Aya p̆eriodis çkin
bedineri voret. Emuşeniki ʒ̆oxleni p̆eriodis menceli va miğut̆es, int̆ernet̆i
va miğut̆es, mobiluri t̆elefoni va miğut̆e, p̆ost̆a va miğut̆es. Mara aʒ̆i
dulya eşo va ren. Emuşk̆uleti kianaşi mancepek, andğaneri ndğas, çkini dulyasti
mxuci momçapan. Aya ren “globalizaʒia”. Ayati dido k̆ai ren.”Globalizaʒia”- ten
ek̆onomiur-p̆olit̆ik̆uri do minobaşi dulyapeti irdasen. Elbet çkini şeniti. Ma
eşo visimadep.
Mihriban
Yaşar Mç̆aputolepeşi: Lazuri nena, Latinuri alboniten
berepes meçamu vorsi dulya oni?
Ali
İhsan Aksamazi: Aʒ̆i, çkin Turkiyes pskidut. Elbet
çkini şeni Latinuri alboni irişen k̆ai ren. Mara Okortues naskidunan Lazepeşeni
Kartuli alboni k̆ai ren. Apxazetis naskidunan Lazepe şeniti K̆iriluri alboni k̆ai
ren. Ma eşo visimadep. Aya dulyas ilkineri becitoba ren Lazuri nenaşi oğarğalu.
Lazuri nena bğarğalaptna, Lazuri nena skidasion. Lazuri nena va bğarğalaptna, Lazuri
nena elbet ğurasen. Emuşeni çkimi çodinoni mesaji eşo ren: Lazuri visinapat do
Lazuri skidas! Edo aya dulya, çkimi k̆ala rop̆ort̆aji nadoqvit şeni, dido
mardi, şukuri giʒ̆umert.
Mihriban
Yaşar Mç̆aputolepeşi: Aliihsan Xoca şk̆imi, dido şukuri giʒ̆umert.
Dido k̆ai int̆erviu iyu. Ğormotik p̆anda megişvelas!
Ali
İhsan Aksamazi: Bolaki, memişvelan didi Ğormotik. Aya
dulya Ğormotişi xes ren. Ğormotis unonna, elbet çkineburi nenape skidasion.
Didi mardi giʒ̆umert!
(“NOĞA T̆V”- Youtube)
+
“Çkini
derdi ren Lazuri nenaşi oskidu-oskedinu”
(Goʒ̆otkvala: Qoropeli mak̆itxalepe; Ma xut organişen ameliyatepe şk̆ule
gencireri dopskidi. Xut tuta şk̆ule k̆uçxeş jin vort̆i. Noğa Silivrişi ar
raionis/ semtis pskidurt̆i ocaği şkimi k̆ala. Emindros “Jurnali Ognişi”
umçanepeşen Ahmet Hulusi K̆irimi, İst̆anbolişi Lazuri Enst̆it̆uşi dudmaxvence
İsmail Avci Bucak̆lişi do Gazeta Noğa-TV-şi edit̆ori Murat K̆aradenizi
musafiri/ sumari komomixtes mok̆itxu şeni. Momik̆itxes do arti majuraşen
nosteneri çkineburi oç̆k̆omalepe do xilape komomiğes. İsmail Avci Bucak̆likti
devleti şeni xazireli ketabi muşişi ar fot̆ok̆op̆ia hediye komomçu. Žabunoba
çkimi şk̆ule entepe rt̆es çkimi iptineri sumarepe/ musafirepe çkimi. Dopxedit
do ekolen-akolen bğarğalit. Didopetenti jurnali “Ogni”şen bğarğalit. Edit̆ori
Murat K̆aradenizik aya noğarğalepe çkini k̆ameraşa keşiğu. Aya rt̆u 5 Maisi
20016-s. Uk̆uleti aya noğarğalepe otxo k̆libo edit̆ori Murat K̆aradenizi
şk̆elen gamiçkvinu yut̆ubis. Mati aya t̆ekst̆i ç̆iç̆it̆a redaksioniten pxaziri
eya otxo k̆libişen. Dido oraşen doni, 15 XI 2016-şen doni xes xazireli
komiğut̆u aya t̆ekst̆i. Aya t̆ekstişi doloxe p̆arant̆izoni ağani not̆epeti
komiğun. Edo eşo rt̆u çkimi noğarğalepe (14 X 2018):
“Lazuri k̆ai ren… Ma eşo matkven: Guris do kunis dido ondepe komiğun mara, mtel
ondepe va matkven. Mtel ondepe va itkven. Emuşeniti mtel ondepe va giʒ̆vaten…
Na matkven k̆onariten giʒ̆vaten… Edo eşo… Ar ndğas, gazetas “Bugun” coxoni
gazetas ant̆i-Lazuri ambarepe kobžiri. Emuşk̆ule… P̆at̆i maʒ̆onu, çkimi guri
p̆at̆i iqu…
Emuşk̆ule… Ar ndğas Cağaloğlişa videret̆i. Ek “Pencere” coxoni gamaçkvaleşi
mance Muzaferi, “Mtuti Muzaferi” coxoni ar oşkaruli megabre miqountes… Mara
emindros, ma aya va miçkirt̆u. Edo emuşk̆ule, ma emus, Mtuti Muzaferis, “Am
k̆oçepe içinopi p̆ea”-ya vuʒ̆vi, p̆k̆itxi. Edo “Ho, ho; Ahmet Begi avuk̆at̆i
ren do ma muşi k̆ala ara komiğun”-ya miʒ̆u “Mtuti Muzaferik.
Edo aya referansiten, ma, arndğas, ma Ahmet Begişi t̆ilifonişi nomeriti maqu,
miğut̆u… Ar ndğas t̆ilifoni gomʒ̆k̆i, t̆ilifoni vuxveni. Emuşk̆ule ar k̆oçik,
Veyseli coxoni miti t̆eren ofisi muşis, “Ahmet Begi ak va renya, Lazistanişa
iduya, ar-jur dolonişa/ xaftaşa moxtasion”-ya miʒ̆u. Mati ar-jur xafta doloni
şk̆ule Ahmet Begişi ofisişa vidi do muşi k̆ala viçini.
Edo… Eşo gevoç̆k̆at… Mtini giʒ̆vat na, çkin p̆olit̆ik̆uri gzaten, Vit̆o jur
(12) St̆aroşinaş ʒ̆oxleni p̆eriodis artikartişa duşmani/ nt̆eri jur
p̆olit̆ik̆uri grubişi doloxe vort̆it. Ma “Aydunluğişi grubi”şi doloxe vort̆i
(1974-1977)… ʒ̆oxleşen MHP-şi semp̆at̆izani vort̆i berobas… 2014 ʒ̆anaşendoni
ÇDP-şi doloxe vore.) do emuti “Halkin Birluği” coxoni grubişi doloxe rt̆u,
(t̆eren)… Mara Vit̆o jur (12) St̆aroşina şk̆ule, amk̆ata mtel ondepe kagondinu
do iri k̆ala çkin cuma doviqvit! Edo zati ma Lazi vort̆i, emuti lazi rt̆u…
Emuşk̆ule emindros, beciti na rt̆u ondi Lazoba şeni k̆ult̆uruli ondepe, p̆olit̆ik̆uri
ondepe oxvenu rt̆u. Ma eşo visimadep. Ma “Aydinluğişi gurubi”şi doloxe ar
mutxa, dido k̆ai mutxa doviguri. Eti rt̆u oç̆aru do suparepeşi oxaziru do
entepeşi gamoçku. Aya irişen beciti ren. Ç̆areli ondepe va giğun na, si mutu va
re. Ma aya idea irişen k̆ai miçkirt̆u.
Edo emuşk̆ule Ahmet Begi k̆ala ar fikrişi gzas gebdgitit do aya gzatenti
“Ogni”şi gzas gebdgitit. Ahmet Begi umçane cuma çkimi ren. Vit̆o xut (15) ʒ̆anaten
çkimden badi ren. Umçane ren. Ma emindros eçi do vit̆o otxo (34) ʒ̆aneri vort̆i.
Tkvan (ismaili) do Sarigina steri k̆oçepe daa genci rt̆it... Ho, eçi do jur/
sum (22/ 3) ʒ̆aneri, eşo… Aya jurnali (“Ogni”) dido k̆ai ondi rt̆u. Edo aşo
gzas gebdgitit. Mara çkin p̆olit̆ik̆uri, dido p̆at̆i anderi komiğut̆es.
Artikartis mxuci mepçapt̆it mara, gurişi doloxeti çkvadoçkva ondepe… Edo gzas
gebdgitit. Anşi nomerişakis “Ogni” gamiçkvinu, emindros.
Emindros, çkineburepeşi, gamantanerepeti dido va rt̆u. Mara aʒ̆i aya k̆ai xeşa
ižiren ki, aʒ̆i gamantanerepe dido, dido ren. Aʒ̆i aya supara… Devleti şeni
suparaşi oxaziru irişen beciti, pelaperi do muç̆o giʒ̆vat?! K̆ai ondi ren. Mara
eçi do xut ʒ̆ana ekole, aya ondepeşi osimadu bile eşo mumkyuni va rt̆u.
Ma ipti Ahmet Begis… Şukuri giʒ̆umert. Emuşeni ki, emuk ofisi muşi çkin
komomçes, emindroşi dulyape şeni. Cumaloba şeni dido ondepe matkven. Mara ar
ondis p̆lusepe- minusepe, art̆ipe-ek̆sepe; p̆ozit̆epe dido reni, ç̆it̆a reni?!
Naya dido ren na, aya eşo ren… Aʒ̆i, çkineburi cumaloba, emindronerişen
p̆ozit̆iuri ren. Andğaneri ğnosi çkimiten aşo matkven. Mati badi doviqvi,
dovicumadi do bere va vore. Emuşeni Ahmet Begis do skandati şukuri giʒ̆umert.
Sariginasti, ğureli, rametli Yuksel Yilmazisti, mtelis şukuri vuʒ̆umert.
İsmaili, tkvan k̆ai dulyape ikipt… Lazuri Enst̆it̆u, majura çkineburi
derneğepeti eşo renan…
Edo ma dido xeleberi vore. Muşeni?! Emuşeni ki, aya nena umanceli va ren. Açkva
eçi do xut (25) ʒ̆ana kogalaxtu… İrişen beciti ondi ren oç̆aru suparepe,
emuşk̆uleti, oğarğalu- osinapu… İrişen beciti ren. Edo aşo voçodiana. Dido
şukuri giʒ̆umert. ʒaşa ext̆it… (…)
Ma (VP) Vatan p̆art̆işi k̆oçi va vore, ÇKP-şi k̆oçi vore.” (…)
“Edo mati ar-jur nena giʒ̆vat Ahmet Begişi notkvamepeşi jin… Elbet, çkin
Turkiyes dopskidurt. Aya sinorepeşi doloxe dopskidurt. Turkiye ren çkini
vatani/ dobadona, ʒ̆alona. Aya memleketi şeni askerluğişa mevulurt, vergi,
xarci mepçapt. Solen Turkiyes dvaç̆irs na, varna aya memleketişi menfaatepe
şeni diʒxiri mepçapt. Edo çkin aya memleketişi, Turkiyeşi bandara k̆ala, aya
memleketişi sinorepe k̆ala derdi va miğunan. Muşeni?! Aya bandarati çkini ren.
Muşeni?! Emuşeni ki, aya bandaraşi ist̆oria/ tarixi Turkepeşi ist̆oriaşen çkva
mcveşi ren. Tuta do Muruʒxi xvala Turkepeşi simbolepe va renan. Turkepeş ʒ̆oxleni
p̆eriodisti aya memleketis Tuta do Muruʒxi, aya memleketişi simbolepe rt̆es.
Aya Coğrafyaşi… Ma p̆olit̆ik̆uri moʒ̆opxu, duzeni şeni mutxanepe va giʒ̆umert…
Eşo varna aşo çkin aya memleketişi berepe voret. Mara tarixi eşoti ulun, aşoti.
Çkin Turkiye şeniti p̆at̆i ondepe va matkvenan, Gurcistani şeni, Sakartvelo
şeniti. P̆at̆i ondepe va matkven. Ma demok̆rasi şeni mutxanepe matkven…
Emindros, jurnali “Ogni” na gamaviğit p̆eriodis çkin ar idea, fikri komiğut̆es.
Aya rt̆u: “Lazuri nena mo ğuras, skidas!” Emuşeniti dop̆ç̆arat, gamaviğat. Edo
aya domibağunan... Aʒ̆iti eşo… Çkini derdi ren Lazuri nenaşi oskidu, oskedinu.
Edo çkin aya memleketis dopskidurt, hama aya memleketis çkin steri çkvadoçkva
xalk̆epeti skidunan. Çkin çkini doloxeti, didopeten didi noğapes, çkva
xalk̆epeşi doloxeti Turkuli nena vixmart. Turkuli nena, Turkiyeşi “Lingua
Frank̆a” ren. Turkuli nenati çkini ren… Turkiyes na skidunan mtel xalk̆epe şeni
giʒ̆umert… Turkuliti miçkit̆an… Lazuriti miçkit̆an… İnglisuri nenati miçkit̆an…
Kortuli nenati miçkit̆an, Tbilisişi nenati miçkit̆an… Entepeti çkini nenape
renan…
Ma aşo visimadep. Ma sep̆arat̆ist̆i va vore, varti mcveşi p̆eriodis, varti aʒ̆i
eşo ideepe miğun. Ma k̆ai xeşa miçkin ki; siti, Ahmet Begitis, çkva
megabrepesti sep̆arast̆ist̆uri ideepe, simadape va giğunan. Aya miçkit̆an!
Çkini derdi ren Lazuri nenaşi oskidu- oskedinu. Emuş ekole kimik cameşa ulun,
kimik oxvameşa, k̆liseşa ulun. Aya çkimi derdi va ren. Çkimi derdi ren Lazuri
nena. Lazuri nena skidaşi, Lazuri minobati skidun. Ar mutu giʒ̆vat, eya minon,
giʒ̆vat… Lazi nana-babaşen dobaderi, yeçkinderi k̆arta k̆oçi k̆ai ren yado çkar
mitis va mutu va atkven…. Muşeni?! K̆oçis Lazuri uçkin mara, Lazuri nena şeni
mutu va ikips. Aya k̆ai va ren. Lazuri nena şeni p̆ç̆araten, gamaviğaten…
Edo TRT-s Lazuri nenaşi oç̆andinu şeni ak̆t̆ivit̆eşi doloxe viqvaten. Aya
irişen beciti ren. Ma aşo voçodina. Şukuri giʒ̆umert. Edo eşo…” (…)
Çkin matkvenan ki… Guri opşeri miğun çkvadoçkva ondepeten. Mara k̆arta ondi
k̆arta yeis va itkven. Ma aya k̆ai xeşa komikçin. Mara andğaneri ndğas çkin
Turkiyes dopskidurt. Çkin Lazepe voret mara, başkabaşka memleketepesti Lazepe
skidunan.
Vit̆o nçxoro oş do otxo neçi do vit̆o otxo (1994) ʒ̆anas Abxaziaşa komepti
(rametli) Alemdağuri Mehmet Yavuz Turkozi k̆ala. Abxaziasti Lazepe skidunan;
Gurcistanisti Lazepe skidunan. Rusyaşi Federasyonisti Lazepe skidunan.
Evrop̆aşi çkvadoçkva yeepesti Lazepe skidunan. Mara entepes, aʒ̆i çkin na
miğunan steri amk̆ata menceli va uğunan. Edo çkar mututi va axvenenan, grupo.
Muşeni?! Entepes çkini steri menceli va uğunan…
Ma aʒ̆i aya giʒ̆vat… (Ma İsmaili çkini şk̆elen devleti şeni xazireli ketabi giʒ̆umert)…
Aya supara Turkiyes, aya memleketis kogamaxtu. Aya dido beciti ren. Lazuri
nena, aya supara steri suparapeten skidasion… Skidas Lazoba! Skidas Lazuri
nena! Skidas skidas guri do p̆iciten ar k̆oçepe!” (14 XI 2016).- (Ali İhsan
Aksamazi)
(Musafirepe çkimis; Ahmet Hulusi K̆irimis, İsmail
Avci Bucak̆lis do Murat̆ K̆aradenizis şukuri voğodap ma)
(“NOĞA T̆V”- Youtube)
