4- Ayşe P̆işk̆inik Ğarğalaps

·          

“T̆eknolojişi Landetenti Çkva Gecgineri Viqvaten!”

(Goʒ̆otkvala: Andğati ar sumari komiqonun. Andğaneri sumari çkimi ren Ayşe P̆işk̆ini. Ma emu viçinop 2012 ʒ̆anaşen doni. (Ç.H.İ.)  Çerkesuli Xak̆k̆epeşi İnisiyat̆ifik ʒ̆opxu ar ok̆oxtala Derbent̆is noğa K̆ocaelis. Aya ok̆oxtala rt̆u jur dğas, 25-26 K̆unduras, 2012 ʒ̆anas. Mati ak vort̆i.  Edo ma Ayşe Xanumi ekolen viçinop. Eşo komşuns.   Uk̆ule xolo nananoğa Ank̆aras  komomxvadu, 14 Mariaşina 2014 ʒ̆anas. Ayşe Xanumiti, mati (ÇDP̆-şi) “P̆luralist̆uri Demok̆rasişi P̆art̆işi  34 magedginalepeşen juri vort̆it. Uk̆ule Ayşe Xanumi rt̆u ti-moşletineri k̆andidat̆i noğa Duzces, ÇDP̆şen, 7 Mbuloba 2015 ʒ̆anas. Mati ti-moşletineri k̆andidat̆i vort̆i İst̆anbolişi majurani noʒ̆ileşen.  Ayşe Xanumi ren Çerkesi gamantanerepeşi art-arti do minoba muşi, nena muşi oskedinu şeni gurdoşuriten içalişeps çkvadoçkva derneğepeşi doloxe. Ma Ayşe Xanumi k̆ala ar int̆erviu dop̆i. Edo aya ren int̆erviuşi t̆ekst̆i. (Ali İhsan Aksamazi; 24 XI 2018)

+

Ali İhsan Aksamazi: Ayşe Xanum, ma miçkin, tkvan Çerkesyaşi muhacirepeşen ret. Mtini ptkvat; Çerkesyaşen uçvuten get̆k̆oçineri Çerkesi ocağapeşi berepeşen arteri ret. Nak̆otxani diʒxirişen ret dobageri Turkiyeşa? Çerkesyes oput̆e giğunani? Giğunan na, oput̆e tkvanis mu coxons? Tkvan so yeçkindit, so dibadit? Aʒ̆ineri oput̆e tkvanis mu coxons? Mcveşi Çerkesuli gvari giğunani? Giğunan na, mu iqven, miʒ̆vit?

Ayşe P̆işk̆ini: Dido şukuri giʒ̆umert Ali İhsan Begi. Mati tkvan na giçinit şeni dido k̆ai maʒ̆onu.  Ma tkvan ipti hemi dobadonari çkimi, uk̆ule hemiti gzamşine çkimi gşinapt; xolosoni megabre çkimi gşinapt. Aya ren zmonamşinoba; ma minon eşo pşina çkini gzamşinoba çkini. K̆ult̆urepe çkini çkvaneri ren mara, juriti gzalepe bgorupt k̆ult̆urepe çkinişi oskedinu şeni, amk̆ata k̆oçepeşen voret juriti.

Tkvanti tkvit eşo, ma K̆afk̆asyaşen uçvuten get̆k̆oçineri p̆ap̆uşp̆apupe çkimişi mota vore. Ma entepeşi mota vore (3.) masumani diʒxirişen.

Mtini giʒ̆vat, ma va miçkin p̆ap̆uşp̆ap̆upe çkimi solen get̆k̆oçineri renan, ma eya k̆aixeşa va miçkin. Ma p̆ap̆u çkimi va mažiru. Eşo visimadep do goşogorape çkimişenti matkven ki, Uçamzoğaşi Soç̆i  coxoni noʒ̆ileşen get̆k̆oçineri renan. Eşo miçkin do eşo matkven tkvanda aʒ̆i.

P̆ap̆uşp̆ap̆upek dido ç̆vinape kožires emindros.  Mara mcveşepe çkinik emk̆ata ç̆vinapeşen çkar ambari va momçes. Berepe mutepeşati emk̆ata ambarepe oxoʒ̆onaperenan. Emindros p̆ap̆u çkimi t̆eren (7- 8) şkvit-ovro ʒ̆aneri. Edo ocaği muşişen emus duskideren xvala ar Cuma. Edo muşi k̆ala noğa Samsunişi zoğap̆icişa k̆uçxe gedgeret̆es. Emindroneri palanç̆inalaşi skidaldixaşi p̆lanitenti,  cumalepeşen arteri, p̆ap̆u çkimi, moxteren noşa Duzceşa do Cuma muşi doskideren noğa Samsunis. Uk̆uleti va ažireren jur cumas artikarti. Eşo miçkin.

P̆apu çkimi xafizi iqveren. Uk̆uleti xafizluği qveren çkvadoçkva oput̆epes.  Baba çkimişi nana k̆ala içileren. Uk̆uleti  oput̆eşa dibargerenan, so na mati yepçkindi.

Op̆ute çkinis coxons Siyok̆oğli. Aya oput̆e ren muhaciri Çerkesepeşi iptineri noskidalepeşi art-arti Turkiyes. (45) jure neçi do xut oxoroşi maxoroba kuğun andğaneri ndğas.  Ma yepçkindi, ma dovibadi aya oput̆es. İrik Çerkesuli nena ğarğalapt̆u emindros. Aşotenti ma ipti Çerkesuli nena kodoviguri do bğarğali, uk̆uleti Turkuli nena kodoviguri, bğarğali. P̆ap̆u çkimişi diʒxirimşinepes coxonan Hamtox. Çkini gvari iqveren P̆işk̆ini 1934 ʒ̆anaşi gvariş k̆anoniten. Mzaxali do diʒxirimşinepe çkimi, didopeten artneri gvariten işinen andğaneri ndğas. Ho, ma xoloti Hamtoxepeşi k̆ulani vore. Çkineburi adetiten, k̆ulanepe renan p̆anda baba mutepeşişi diʒxirimşinepeşi k̆ulani.

Ali İhsan Aksamazi: İptineri, oşke do majura nʒ̆opulape so igurit? Nʒ̆opulape şk̆ule mu dulyape qvit? Aʒ̆i t̆ek̆audi ret. Eşo miçkin. Aʒ̆i mu dulyapeten ibodert? Berepe giqonunani?

Ayşe P̆işk̆ini: Ma doviguri iptineri nʒ̆opula oput̆es, so na yepçkindi oput̆e Siyok̆oğlis. Nʒ̆opula çkini ren mek̆ireli şkagurişa. Edo ʒ̆oxleni orapes dido çinoberi rt̆eren gamantanaten. Fransuli do Farsuli nenapeten gamantana muşitenti dido çinoberi t̆eren mtel Turkiyes. Siyok̆oğlişi gomorgvaşen, mtel majura oput̆epeşi berepeti igurapt̆es çkini nʒ̆opulas.  Nʒ̆opulas kuğut̆u jur dersxana, ar mamgurapaleşoda do t̆eknik̆uri dulyapeşoda; do arti bodrumi kuğut̆u. Dido mskva kvaşi bina rt̆u, eşoti ren. Andğaneri ndğas, tarixuri binapeşi st̆at̆ut̆is ren do rest̆oraʒia dvaç̆irs do mutu var. Xut mamgure vort̆it ar k̆lasis, sinifis. İrişen xolosoni manebra çkimi rt̆u Ali. Lazi Ali coxont̆u do çkin vixmart̆it ar stoli k̆lasis, eşo xolosoni vort̆it.

İptineri nʒ̆opula şk̆ule, ocaği çkimis va unt̆u mara, ma entepe mevaşkvi oput̆es do noğa İst̆anbolişa mepti, oncironi nʒ̆opulaşa. Ar-jur xeirp̆erveri oxorcaşi omxvacuten Levent̆i coxoni oşke nʒ̆opulas doviguri, çkar para uxarcuten. Allahik entepeşen p̆anda razi iqvas! Allahik K̆azim T̆aymazi Xoca çkimişenti razi iqvas, emuk memişvelu noğa İst̆anbolişa moxtimişa; emuk vesile maqu. Allahik emu tenapeş doloxe şixanas! Allahik şuri uçxonas!

Uk̆ule, uk̆açxeni coxo muşiten Amerik̆anuli Oxžabuneşi Meddapeşi nʒ̆opula, Amiral Brist̆olişi H. K̆olecişa amapti didi k̆ap̆et̆i ʒadaten. Edo medda gamapti ekolen ma. Uk̆ule oçalişus kogevoç̆k̆i artneri oxžabunes. Ma hemşire, medda vort̆i ek (32) eçi do vit ʒ̆anas. Aya dulyaşi k̆arta speros viçalişi ma. Uk̆uleti t̆ek̆audi, p̆enʒioneri gamapti.Mtini giʒ̆vat, dido qoropaten vişalişi ma  aya (32) eçi do vit ʒ̆anas. Meddalobaşen ʒ̆oxleni-lisansi do lisansişi dip̆loma maqu. Dulyaş lisansi do otelciluğişi, sumarmaoxorolobaşi sperosti dovigur ma.  (24) eçi do otxo ʒ̆anaşen doni p̆enʒioneri vore mara, ç̆it̆a-ç̆it̆ati viçalişep xoloti.

Ar k̆ulani komiqonun do iguraps universit̆et̆is.

Ali İhsan Aksamazi: Oput̆e tkvanis namu diʒxirepeşen ocağepe skidunan? Xvala Çerkesepe skidunani oput̆e tkvanis? Çkva diʒxirepeşen miti skiduni oput̆e tkvanis?

Ayşe P̆işk̆ini: ʒ̆oxle xvala Çerkesepe skidurt̆es oput̆e çkinis.  Çkvadoçkva diʒxirimşinepeşen Çerkesepe skidurt̆es. Mara ar nenaşi ar dialekt̆i ğarğalept̆es.  İris arneri dialekt̆i, artneri xoronepe do artneri ar adetepe komiğut̆es. (45) oxoriloni rt̆u oput̆e çkini ginže ʒ̆anapes. (1960) Vit̆on çxoro oşi do sume neçi ʒ̆ana şk̆ule, Turkiyeşi Yulya Uçamzoğaşi t̆erit̆oriaşen moxtimeri Lazepek dibargerenan E 5 Gzaş k̆eleni dixapes.  Golaxtimeri oraten, oput̆esti dobargerenan oput̆eşi şkaguronisti. Ar Lazi ocağik dibargeret̆u oxori çkiniş moleni k̆eleni dixas. Mati aşoten viçini Lazepe, beroba çkimişen. Çerkesepeşi didi uçvaşi orapes, ğureli k̆oçepe çkini zoğas doxveret̆es çkinepurepek, k̆aravepeşen zoğas dolot̆k̆oçerenan ğureli çkineburepe çkineburepek varna duşmanik. Çxomepekti çkineburepeşi xorʒepe ç̆k̆omeren. Amk̆ata gemzuli ambarepeten virdit çkin.   Emuşeniti çkin va vimxort̆it çxomi. Mara am Lazi manžagerepe çkinişi landeten, çkinti geç̆vineri do nostoneri aya çxomepe oç̆k̆omus gevoç̆k̆it. Ma, entepeşi landeten,  geç̆vineri kapças pqoropi Luqu, Kapçioni brinci, kapçioni mç̆ikidi, muxlamaşen ambari va miğut̆u do aya oç̆k̆omale do entepeşi nostoni am Lazi manžarepe çkinişen kodoviguri ma.  Çkvadoçkva k̆ult̆urepe komiğut̆es mara, artikartis p̆qoropit.  Ar Osman cumadi kort̆u. Emuk çili muşis unaxondinoni nenape uʒ̆umert̆u do udodginu niza ikipt̆es. Çkinti innadi p̆it do Xatice Ablas mevuşvelit do ğuraşakis çkini k̆ala qoropaten skidu emuk.  Lazepeşi moxtimuten, oput̆e çkinişi etnik̆uri k̆omp̆oziʒia iktiru. Lazepeşi maxoroba manžinu. Oput̆eşi muxtariti Lazepeşen goşiʒxunu. Lazepe do Çerkeseps eşo xolosoni va renan mara, jur lamtinalati ren ahengoni, harmoniuli artimajuraşa; cumalobaşi doloxe skidunan. Baba çkimi doğuruşi, Lazi Xanumepe oxori çkinişa komoxtes do mgara dodges. “Cunadi çkini domiğures”-ya do mgara dodges. Oxorişi xalk̆işen rt̆es mara, opşa k̆ont̆ak̆i va miğut̆es entepe k̆ala. Amk̆ata qoroponi milleti ren Lazepe.

Ali İhsan Aksamazi: Ma miçkin, tkvan ti-moşletineri k̆andidat̆i rt̆it, ÇDP̆-şen. Aya rt̆u 7 Mbuloba 2015 ʒ̆anaşi goşoʒxunas . Onç̆eloni gonoşinepe giğunani goşoʒxunaşi k̆amp̆ania tkvanişen? Otkvalu ginonan na, ar-jur gonoşine tkvanişen ambarepe komomçit do çkinti vognat! İqveni?

Ayşe P̆işk̆ini: Mebusobaşi namzetoba; dep̆ut̆atoşi k̆andit̆oba rt̆u dido mskva ʒada ti- çkimi şeni. Aya rt̆u surp̆rizi çkimi şeni. Amk̆ata p̆lanepe va miğut̆u ʒ̆oxleşen; aya giʒ̆vat ipti. Çkimi noğaşi, noğa Düzceşi milletik, didopeten, oşişen (70) sume neçi do vit̆iten iktidarişi, palanç̆ilaşi p̆art̆is mxuci meçaps. Mara mati ar dumç̆k̆u steri viçalişi. Renoba çkimişi oʒ̆iramus vort̆i. Aya noçalişepe maqu ç̆ami birgulis. “Ayşepe Meclişa oxtimoni renan” yado afişepe  voxazirapu. Mara aya afişi şk̆ule, gendğani, iktidarişi, palanç̆inalaşi p̆art̆i, Ayşe coxoni ar k̆andidat̆i k̆ala komoxtu do  goşoʒxunaşi k̆amp̆anias kogeoç̆k̆u. Ma “Noğa Duzceşi Ayşe” ya do ognapes çkineburepek. Aʒ̆i Ayşe va rt̆u ar k̆ak̆ali, mara jur k̆ak̆ali

Goşoʒxunaşi k̆amp̆ania çkimişi oras, Ar limcişi, coxope çkinişi oxoktinupeten, jur Ayşe ar ok̆oxtalas vort̆it, hemi ar xoris do ar saatis. Ok̆oviçinit.  Em Ayşeşi landeten, mati ar dido ok̆oxtala maxvenu!

Luksi mankanepe, badigardepeten, arşivacis nananoğa Ank̆araşi Ayşe viqveret̆i! Eşo domaʒ̆onu do mutu var!

Bilbordapes, afişes do ç̆iç̆it̆ati t̆elevizyonepes t̆ani oʒ̆iramu rt̆u mskva çkimi şeni.  P̆olit̆ik̆a maxveneni? Aşo mk̆itxatşi, mu giʒ̆vaten, giçkinan?! “Var, p̆ot̆e”-ma, eşo giʒ̆vaten. Goşoʒxunas gecgineri viqvaşi, P̆olit̆ik̆a oxvenişa var, xalk̆i çkimişi xelak̆aoba şeni oçalişuşa toli maqvasunon. P̆anda aşo visimadi ma do mutu var.  

Ali İhsan Aksamazi: Ayşe Xanum, tkvanti “P̆luralist̆uri Demok̆rasi P̆art̆işi  ç̆k̆onepeşen art-arti ret. ÇDP̆-şi andğaneri noçalişepeşi jin mutu otkvalu ginonani?

Ayşe P̆işk̆ini: ÇDP̆-k magedginepe muşişi menceliten, şurdoguriten içalişeps do renoba muşi oskedinu şeni k̆abğa meçaps.  Xalk̆i çkinik, Çerkesepek xvala seyri ikipan aʒ̆i do mutu var. Xalk̆i, çkini eşo ren;asteri gagnapa kuğun; ipti mutu va ikips mara, uk̆uleti mxuci meçaps amk̆ata ağani noçalişepes. Mara aya p̆roʒesi dido ginže iqu; eşo visimadep ma. Eşo ptkvat na, aşo ptkvat na, xalk̆i çkinis amk̆ata p̆olit̆ikuri p̆art̆i dvaç̆irtu do dvaç̆irs.

Çkin oçalişus mevuqupt; mevuqonaminonan. İnşala, ar ndğa momixtasunonan do gecgineri viqvaminonan aya gzas do xalki çkinik mxuci momçasunonan!

Ali İhsan Aksamazi: Ayşe Xanum, tkvanti k̆aixeşa giçkinan, nananena ren beciti. Nananenaşi, Çerkesuli Nenaşi oskidu ren dido beciti. Çerkesuli nena ren irişen mcveşi nenapeşen arteri kianas. Mara miçkinan ki, Çerkesuli Nena dğaşen dğaşa ğurun Turkiyes. Ma eşo miçkin ki, andğaneri ndğas Radio do T̆V-s, nananenaten, Çerkesuli nenaten  ç̆andina ren irişen beciti. Mara TRT̆-k va ç̆andinaps. Muepe p̆at do TRT̆-k Çerkesuli nenatenti, majura nananenapetenti ç̆andinas?!

Ayşe P̆işk̆ini: Ma imendi komiğun aya duylaşa aya speros. Ma nananena çkimi gomoç̆k̆ondu; eşo miçkirt̆u. Dido ʒ̆anapes va mağarğaleret̆u mara, xolo kogomaşinu. Edo kogevoç̆k̆i oğarğalus. Nananena çkini umanceli doskidu ginže ʒ̆anas. Mara aʒ̆ineri akoni universit̆et̆epe, nʒ̆opulape, nananenaşi k̆ursepeşi landeten, k̆ai dulyape vikipt nananenaşi speros. Eşo visimadep ma. T̆eknolojişi landetenti, gecgineri gamaptaten aya speros, İnşala. Ma imendi komiğun.

 Ho,TRT  ren unonç̆ela; eşo ižiren do mutu var.  Lobi oxvenuşi voret aya speros. Mitişen ar mutu ok̆vanduşa gegaperi va ren Çerkesuli lamtinala; çkin aşo voret. TRT̆-şi Çerkesuli ç̆andinaşi dulyas gecgineri viqvaşakis, şurdoguriten viçalişaten.  

Ali İhsan Aksamaz: Ayşe Xanum; ma şukuri giʒ̆umert aya int̆erviu şeni. Tkvan mç̆ipaşa k̆itxalepes nena gemiktirit. Aʒ̆i voçodinat aya int̆erviu! Mara tkvan otkvaluşi mutu giğunan na, eti miʒ̆vit. Allahik bere-bari k̆ala tkvan goxelan iroras.

Ayşe P̆işk̆ini: Ma dido şukuri giʒ̆umert, tkvan oğarğaluşi fursat̆i momçit  do emuşeni. Nʒaşa yextit, Ali ıhsan Begi. Nanena, k̆ult̆uri, minoba na kuğun k̆arta k̆oçi, şurdoguriten oçalişuşi ren, aya çkineburi pasapeşi oskedinu şeni.  

Aya speros şurdoguriten na içalişeps k̆arta k̆oçik gecgineşi gamaxtas aya ok̆ok̆idinus. Edo iris tebriği voğodap. Allahik qoropelepe tkvani k̆ala t̆anişk̆ap̆et̆oba, ginže skidala do menceli megiç̆aran.